Program profilaktyczno-edukacyjny dla młodzieży, nauczycieli i rodziców "Trzy
kroki"
"Uzależnienie to tragedia polegająca na tym,
że człowiek sam, wbrew instynktowi
samozachowawczemu, zwraca się przeciwko
sobie i kieruje się w stronę śmierci."
(J. Mellibruda)
Proponowany Program Profilaktyczno-Edukacyjny ma na celu wprowadzenie edukacji
zdrowotnej do programu nauczania młodzieży w wieku gimnazjalnym. Przedstawia on
bogatą i elastyczną propozycję pracy podczas lekcji. Nauczyciel może tym
materiałem dowolnie dysponować. Program opiera się przede wszystkim na
profilaktyce, czyli zapobieganiu. Profilaktykę rozumiemy jako aktywny proces,
który przygotowuje uczniów do stawiania czoła przeciwnościom codziennego życia i
pomaga je przezwyciężać. Uczeń powinien sam umieć stworzyć sobie takie warunki
życia, które umożliwiają zdrowe zachowania i zdrowy styl życia.
Ogólne cele tego programu:
1. dostarczenie informacji o alkoholu, narkotykach i innych środkach
uzależniających oraz o zagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu,
2. kształcenie umiejętności unikania zagrożeń i radzenia sobie z nimi (praca ze
stresem, pozytywne myślenie, praca nad sobą),
3. rozwijanie świadomości emocjonalnej pozwalającej na dokonywanie wyborów bez
konieczności sięgania po środki uzależniające,
4. promowanie zdrowego stylu życia (zdrowe odżywianie).
Prezentowany program zawiera:
& schemat szkolenia, konstrukcję tematyczną programu, pięć szczegółowych
scenariuszy do zajęć, dodatkowe materiały wykorzystywane w czasie zajęć,
diagnozę badanego obszaru,
& konkursy literacko - plastyczne,
& konkursy międzygimnazjalne,
& realizację ścieżki pod hasłem "Droga do zdrowia",
& happeningi kończące realizację programu.
Realizacja tego programu obejmuje okres trzech lat:
I KROK - "Nie palę",
II KROK - "Nie biorę",
III KROK - "Nie piję".
Program przeznaczony jest dla uczniów klas gimnazjalnych. Zakłada się także
odbycie dodatkowych zajęć z rodzicami. Nauczyciele - realizatorzy składają
sprawozdania z przebiegu zajęć i realizacji programu. W programie umieszczono,
też propozycje ankiet, sprawdzających ocenę zainteresowania uczniów, rodziców i
nauczycieli z realizacji programem.
Metody i techniki nauczania
Nauczyciel dobiera do treści nauczania najbardziej właściwe metody. Repertuar
sposobów i technik działania na zajęciach winien być bogaty i różnorodny.
Zamierzeniem naszego programu jest przedstawienie takiej propozycji, która
ukierunkuje wychowanków na rozwój zarówno intelektualny, jak też psychiczny,
moralny i społeczny. Aktywne metody nauczania sprzyjają integracji klasy i
budowaniu atmosfery zrozumienia, gdyż wiele technik opartych jest na pracy
grupowej, co pomaga w zacieśnianiu kontaktów między dziećmi.
- Praca w małych grupach,
- Drama - stymulacja ról,
- Technika pracy w parach,
- Pogadanka,
- Wykład,
- Dyskusja,
- Metoda "burzy mózgów",
- Technika zdań niedokończonych,
- Fotoekspresja,
- Metoda sytuacyjna (analizy przypadków),
- Metoda "śniegowej kuli",
- Metoda audio-wizualna,
Wzajemne oddziaływanie nauczycieli i uczniów (interakcja nauczyciel/uczeń):
1. zasady dyskusji grupowej dla uczniów:
- słuchamy siebie nawzajem,
- mówimy pojedynczo,
- nie odbiegamy od tematu,
- dzielimy się poglądami,
- wspieramy poczucie własnej wartości,
- nie krytykujemy,
- okazujemy szacunek wszystkim uczniom
2. umiejętności interpersonalne nauczyciela:
- słuchanie,
- odzwierciedlanie,
- klaryfikacja,
- zadawanie pytań (zadawaj pytania otwarte, zadawaj jedno pytanie na raz, daj
uczniom czas na odpowiedź, szanuj odpowiedzi ucznia, daj uczniowi możliwość
wycofania się, kończ pozytywnym akcentem),
- przytaczanie przykładów.
I KROK
"Nie palę"
Program profilaktyczny dla młodzieży i nauczycieli
Schemat szkolenia:
Program będzie prowadzony etapowo:
I etap - diagnoza obszaru zagrożenia nikotynizmem przeprowadzona wśród uczniów,
nauczycieli i rodziców,
II etap - szkolenie nauczycieli - warsztaty, analiza ankiety,
III etap - prowadzenie w klasach zajęć przez nauczycieli na bazie proponowanych
scenariuszy (pięć spotkań w pierwszym semestrze),
IV etap - spotkania profilaktyczne dla rodziców,
V etap - realizację programu "Nie palę" kończą:
- konkurs literacko-plastyczny,
- analiza i ocena zagrożenia nikotynizmem na lekcjach wychowawczych i
spotkaniach z rodzicami,
- heppening "Proszę wprowadzić oskarżonego".
* w przypadku stwierdzenia zagrożenia uzależnieniem dla grupy młodzieży będą
prowadzone dodatkowe zajęcia terapeutyczne
Na warsztatach dla nauczycieli prowadzących program na terenie szkoły oprócz
wiedzy psychologicznej oraz informacji na temat uzależnień i współuzależnień
poruszane będą również tematy dotyczące agresji i przemocy w rodzinie.
II KROK
"Nie biorę"
Program profilaktyczny dla młodzieży i nauczycieli
"Nie muszę sięgać po" środki ",
co dają li tylko złudzenia.
Potrafię iść śmiało przez życie,
a także snuć piękne marzenia".
Schemat szkolenia:
Program będzie prowadzony etapowo:
I etap - diagnoza obszaru zagrożenia uzależnieniem od narkotyków przeprowadzona
wśród uczniów, nauczycieli i rodziców,
II etap - szkolenie nauczycieli - warsztaty HIV - AIDS, narkotyki, analiza
ankiety,
III etap - prowadzenie w klasach zajęć przez nauczycieli na bazie proponowanych
scenariuszy (pięć spotkań w pierwszym semestrze),
IV etap - spotkania profilaktyczne dla rodziców,
V etap - realizację programu "Nie biorę" kończą:
- analiza i ocena zagrożenia uzależnieniem od narkotyków na lekcjach
wychowawczych i spotkaniach z rodzicami,
- heppening "Nie biorę".
- formy teatralne,
- konkurs literacko-plastyczny,
- punkt informacyjny,
- zdjęcia,
- seanse filmowe,
- materiały tematyczne
- skutki zdrowotne i żywieniowe
* w przypadku stwierdzenia zagrożenia uzależnieniem dla grupy młodzieży będą
prowadzone dodatkowe zajęcia terapeutyczne
Na warsztatach dla nauczycieli prowadzących program na terenie szkoły oprócz
wiedzy psychologicznej oraz informacji na temat uzależnień i współuzależnień
poruszane będą również tematy dotyczące agresji i przemocy w rodzinie.
III KROK
"Nie piję"
Program profilaktyczny dla młodzieży i nauczycieli
Scenariusze lekcji będą prowadzone i realizowane na bazie programu "7
kroków". Koordynatorem tej części programu jest pani Aneta Bogucka.
Schemat szkolenia:
Program będzie prowadzony etapowo:
I etap - realizację programu poprzedzi ankieta diagnozująca spożycie alkoholu
wśród młodzieży,
II etap - szkolenie nauczycieli - warsztaty, analiza ankiety,
III etap - prowadzenie w klasach zajęć przez nauczycieli na bazie proponowanych
scenariuszy (pięć spotkań w pierwszym semestrze),
IV etap - spotkania profilaktyczne dla rodziców,
V etap - realizację programu "Nie piję" kończą:
- analiza i ocena zagrożenia uzależnieniem od spożycia alkoholu na lekcjach
wychowawczych i spotkaniach z rodzicami,
- heppening "Nie piję".
- formy teatralne,
- konkurs literacko-plastyczny,
- punkt informacyjny,
- zdjęcia,
- seanse filmowe,
- materiały tematyczne
- skutki zdrowotne i żywieniowe
* w przypadku stwierdzenia zagrożenia uzależnieniem dla grupy młodzieży będą
prowadzone dodatkowe zajęcia terapeutyczne
Na warsztatach dla nauczycieli prowadzących program na terenie szkoły oprócz
wiedzy psychologicznej oraz informacji na temat uzależnień i współuzależnień
poruszane będą również tematy dotyczące agresji i przemocy w rodzinie.
Załącznik nr 1
Anonimowa ankieta "Trzy kroki - nie palę"
Płeć K / M
Wiek........................
1. Czy kiedykolwiek paliłeś papierosy?
TAK / NIE
2. Jak często palisz papierosy?
- codziennie
- przynajmniej raz w tygodniu
- okazjonalnie
3. W jakich okolicznościach sięgasz po papierosa?
- na imprezach towarzyskich
- na podwórku
- w czasie przerw między lekcjami
- na wycieczce
- inne (jakie?)
4. Dlaczego palisz?
- dla szpanu
- z ciekawości
- z przyzwyczajenia
- czuje się dorosły
- namówiono mnie
- pomaga mi zwalczać stres
- inne (jakie?)
5. Czy zdajesz sobie ze skutków palenia papierosów?
TAK / NIE
6. Czy Twoi rodzice wiedzą, że palisz?
- tak
- nie
- domyślają się
- nie wiedzą
Załącznik nr 2
Anonimowa ankieta "Trzy kroki - nie piję"
Płeć K / M
Wiek........................
1. Czy kiedykolwiek zażywałeś alkohol?
TAK / NIE
2. Jak często palisz alkohol?
- codziennie
- przynajmniej raz w tygodniu
- w weekendy
- okazjonalnie
3. Czy zdarzyło Ci się upić do nieprzytomności?
TAK / NIE
4. W jakich okolicznościach piłeś/pijesz alkohol?
- na imprezach towarzyskich
- na podwórku
- na uroczystościach rodzinnych
- na wycieczce
- inne (jakie?)
5. Dlaczego sięgasz po alkohol?
- dla szpanu
- bo inni piją
- z ciekawości
- z przyzwyczajenia
- koi nerwy
- dodaje odwagi
- namówiono mnie
- zapominam o problemach
- inne (jakie?)
5. Czy zdajesz sobie ze skutków picia alkoholu?
TAK / NIE
6. Czy Twoi rodzice wiedzą, że zażywasz alkohol?
- tak
- nie
- domyślają się
- nie wiem
Załącznik nr 3
Anonimowa ankieta "Trzy kroki - nie biorę"
Płeć K / M
Wiek........................
1. Czy zdarzyło Ci się brać środki odurzające? Jeśli tak to jakie i ile razy?
- nie
- tak.........................................................
2. Czy zauważyłeś, że ktoś na terenie szkoły sprzedaje narkotyki?
TAK / NIE
3. Czy znasz osoby z naszej szkoły, które zażywają narkotyki? (podaj liczbę
osób)
- nie
- tak.........................................................
4. Czy obracasz się w towarzystwie, towarzystwie którym narkotyki są zażywane?
TAK / NIE
5. Czy byłeś namawiany do zażywania narkotyków?
TAK / NIE
6. Czy uważasz, że uczniowie z Twojej szkoły mają łatwy dostęp do narkotyków?
TAK / NIE / NIE WIEM
7. Czy znasz miejsca w naszym mieście, gdzie można kupić narkotyki? (wymień)
- nie
- tak.........................................................
8. Dlaczego młodzież sięga po narkotyki?
- uciekają od problemów rodzinnych
- dla zabawy
- dla szpanu
- dla mody
- dla ukojenia nerwów
- z ciekawości
- zostali namówieni
- chcą być bardziej dorośli
- brak innych zajęć niż nauka
- inne (jakie?).........................................................
9. Jak oceniasz swoją wiedzę w skali od 1 do 10 na temat środków odurzających i
skutków ich działania? (zakreśl prawidłową odpowiedź)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10. Jak Twoim zdaniem młodzież może przeciwdziałać narkomanii?
TAK / NIE
Podsumowanie i uwagi o realizacji
Wdrażanie programu "Trzy kroki..." poprzedziłyśmy zdiagnozowaniem obszaru
zagrożeń: nikotynizmem, alkoholizmem i narkomanią środowiska szkolnego. Przed
każdym etapem programu przeprowadzono wśród uczniów anonimową ankietę (załącznik
1, 2, 3).
Wyniki trzech ankiet potwierdziły, że problematyka nikotynizmu, alkoholizmu i
środków odurzających dotyczy pewnej grupy młodzieży naszej szkoły. Ankietowani
potwierdzili, że znają, mają kontakt z osobami, które palą papierosy, piją
alkohol i zażywają narkotyki. Dane wynikające z ankiet zobowiązały nas do
podjęcia i realizacji wspólnych działań profilaktycznych ze strony szkoły, domu
rodzinnego i samych uczniów. Podjęłyśmy współpracę ze specjalistami ds.
uzależnień, terapeutami oraz ośrodkami poradnictwa rodzinnego.
W programie wychowawczym szkoły jako za priorytetowe zadanie uznano profilaktykę
uzależnień uzależnień promocję zdrowia. Tylko duża wiedza na temat uzależnień,
poważne podejście do problemów młodego człowieka, wychowanie go w poszanowaniu
własnego zdrowia będzie "przepustką" dla Niego w dorosłe życie. Podejmując takie
wyzwanie spotkaliśmy się z dużym zainteresowaniem młodzieży, wyzwalając u
uczniów twórcze i kreatywne działania.
Realizacja programu "Trzy kroki..." dobiega końca w klasach trzecich. trzecich
ciągu trzech lat wdrażania tego programu uczniowie poszerzali swą wiedzę na
temat uzależnień, zdrowego stylu życia poprzez działania: rozmowy na godzinach
wychowawczych, wychowawczych spotkaniach z ciekawymi ludźmi, w warsztatach,
małych formach teatralnych, quizach, konkursach literacko-plastycznych,
happeningach, edukacji filmowej.
Do realizacji programu włączono rodziców. Korzystano z ofert poradni
specjalistycznych. Wiodący w danym roku temat nie ograniczał możliwości
kontynuowania innych zagadnień profilaktyki.
Realizatorami i koordynatorami programu był Zespół Nauczycieli ds. Promocji
Zdrowia w składzie: Zofia Marek, Grażyna Kożuchowicz, Ewa Sicińska. Osoby
wspomagające to: Artemi Baltadzi, Małgorzata Staszczyk, Aneta Skibińska, Aneta
Bogunka, Aneta Krajeńska.
Opracowanie: Zofia Marek, Grażyna Kożuchowicz, Ewa Sicińska