Katalog

Jolanta Bielaczyc
Uroczystości, Scenariusze

W rocznicę Konstytucji 3 Maja - montaż poetycko-muzyczny

- n +

W rocznicę Konstytucji 3 Maja - montaż poetycko-muzyczny poświęcony 212. rocznicy Konstytucji 3 Maja

3 maja bieżącego roku minie 212 lat od uchwalenia KONSTYTUCJI 3 MAJA.
O godzinie 10.45 na salę sejmową wszedł sam król Stanisław August Poniatowski. Wówczas chyba nikt nie uwierzyłby, że przejdzie do historii jako ostatni władca Rzeczypospolitej.

Cóż to za święto takie radosne...

Cóż to za święto takie radosne, że miasto całe drży i faluje?
Czy wracającą lud wita wiosnę? Czy na cześć wiosny tak wiwatuje?
O, coś większego Polska dziś święci! To Konstytucja Trzeciego Maja!
Akt wielki, ważny, godny pamięci, co naród cały jednością spaja.

Szlachta, mieszczenie, lud uciskany, stają się równi w obliczu prawa.
- Wiwat Sejm. Naród i wszystkie stany! Takim okrzykiem brzmi wciąż Warszawa.

Bo oto dzisiaj równi z równymi, równość i jedność na polskiej ziemi. Dłonie podają w braterskiej zgodzie, wiec ciesz się, Polsko! Ciesz się, narodzie!

Wróćmy do genezy konstytucji.

Polska w 18 wieku pogrążyła się w chaosie wskutek samowoli magnatów i nieudolnych rządów dynastii saskiej. Coraz częściej mieszały się państwa ościenne w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. W II połowie 18 wieku rozpoczęły się próby dźwignięcia Polski z zastoju i uczynienia z niej nowoczesnego państwa.

Ta swoboda i samowola szlachecka doprowadziły do samoosłabienia i poddania się obcym wpływom, szczególnie rosyjskim. Dyplomaci rosyjscy i pruscy, wykorzystując obowiązujące prawo zrywania sejmów - liberum veto, hamowali wszelkie próby naprawy ustroju Rzeczypospolitej. Austria, Prusy i Rosja stały się gwarantami wolności szlacheckich, które rozbijały państwo polskie.

Przeciw temu stanowi wystąpiły patriotyczne kręgi społeczeństwa polskiego. W roku 1768 doszło do zawiązania KONFEDERACJI BARSKIEJ. Jej cele można ująć w krótkim zdaniu:OBRONA NIEPODLEGŁOŚCI OJCZYZNY I KATOLICYZMU.

Próba naprawy Rzeczypospolitej podjęta przez konfederatów barskich została udaremniona przez wojska rosyjskie i zdrajców.

W 1772 roku nastąpił I rozbiór Polski, który był wielkim wstrząsem dla narodu.

Mimo katastrofy pierwszego rozbioru i zacieśniającej się kontroli państw ościennych, naród polski dźwignął się z zastoju. Nastąpił rozwój oświaty, kierowanej przez Komisję Edukacji Narodowej. Społeczeństwo polskie jednoczyła sprawa niepodległości Ojczyzny.

Święta miłości kochanej Ojczyzny...

Święta miłości kochanej Ojczyzny,
Czują Cię tylko umysły poczciwe,
Dla Ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla Ciebie więzy, pęta niezelżywe!
Kształcisz kalectwo przez szlachetne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe.
Byle Cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać!

Kochajmy mądrość...

Kochajmy mądrość; wszak to największa nauka
Znać siebie i żyć z sobą: kto jej pilnie szuka,
Prowadzi wiek szczęśliwy, a na czas upłynny
Patrząc, liczy bez trwogi wszelkie swe godziny.
Jeśli kiedy dla bogactw, dla podłego zysku
Wolnością mam frymarczyć i żyć w pośmiewisku;
Jeśli me serce iść ma w gnuśne zmysłów pęta,
Czasie! Skróć, proszę, życia mojego momenta.

Mądry Polak po szkodzie...

Mądry Polak po szkodzie? Już były te szkody.
Dziś na nas obrócony wzrok mają narody;
Lub nas rządnych, przezornych, czynnych świat pochwali,
Lub nad chcącymi ginąć nikt się nie użali.
Nigdy dobrańszych posłów nie miała Warszawa;
Ich cel - ojczyzny dobro, ich nagroda - sława!

W publicystyce przełomu lat 80-ych i 90-ych 18 wieku pojawiły się analizy przyczyn rozkładu Polski i głośne nawoływanie o jej naprawę.

Powiem, kto mojej ojczyźnie szkodzi...

Powiem, kto mojej Ojczyźnie szkodzi.
Z samych panów i możnowładztwa zguba Polaków.
Oni zniszczyli wszystkie ustanowione prawa.
Oni rządowego posłuszeństwa nie chcąc, bez wykonania zostawili prawo.
Oni zupełnie zagubili wyobrażenie sprawiedliwości w umysłach Polaków.

Kto na sejmikach uczy obywatela zdrady, podstępów, podłości, gwałtu?
Kto niewinną szlachtę najpoczciwiej i najszczerzej swojej Ojczyźnie życzącą, oszukuje, przekupuje i rozpija?

Wszyscy:

Panowie!

Kto od wieków robił nieczynną władzę prawodawczą, rwał sejmy?

Wszyscy:

Panowie!

Kto wojska obce do kraju wprowadził?

Wszyscy:

Panowie!

Kto od pewnego czasu, niby to czynności sejmu powracając, zamienił wolę narodu w wolę dworu moskiewskiego?

Wszyscy:

Panowie!

Kto przedawał Polaków?

Wszyscy:

Panowie!

Kto przy rozbiorze kraju brał zagraniczne pensje?

Wszyscy:

Panowie!

W październiku 1788 roku zebrał się w Warszawie sejm, zwany SEJMEM CZTEROLETNIM albo WIELKIM. Zawiązano go w konfederację pod laską marszałków: STANISŁAWA MAŁACHOWSKIEGO i KAZIMIERZA NESTORA SAPIEHY. Uchwały zrzucające protekcję rosyjską i wprowadzające reformy były dziełem stronnictwa patriotycznego, na czele którego stał IGNACY POTOCKI.

Wielką rolę w zjednywaniu sejmowych zwolenników reform, a zwłaszcza w urabianiu opinii pubkicznej odegrały pisma STANISŁAWA STASZICA oraz publicystyka HUGONA KOŁŁĄTAJA i działaczy, skupionych wokół tzw. KUŹNICY KOŁŁĄTAJOWSKIEJ.Inspirowaną przez Rosję opozycją było w sejmie ugrupowanie hetmana FRANCISZKA KSAWEREGO BRANICKIEGO.

Największe postanowienia zapadły wiosną 1791 roku. Pod nieobecność dużej liczby posłów opozycji /na 346 posłów na sali znajdowało się 150-180/-pozostali wyjechali do domów na Wielkanoc- 3 maja uchwalono ustawę rządową, zmieniającą ustrój Rzeczypospolitej. Przeszła ona do historii pod nazwą KONSTYTUCJI 3 MAJA.
Była pierwszą w Europie, drugą na świecie, po konstytucji Stanów Zjednoczonych, sformułowaną na piśmie ustawą zasadniczą.

Wielka ma zawitać zmiana...

Wielka ma zawitać zmiana: wolność, równość wszystkim dana.
Wszyscy zjednoczą się w pracy: szlachta, mieszczanie, wieśniacy.
Wszyscy zasiędą pospołu jakby do jednego stołu.
Lecz wszyscy też w równej mierze Polsce służyć winni szczerze.
Kto za tym, niech głos swój poda. Jeden okrzyk:

Głosy:

Zgoda! Zgoda!

Głos z tłumu:

Niech żyje sejm, król kochany,

Wszyscy:

Niech żyją wszystkie stany!

Byle razem, ramię w ramię,a wszystko zło się przełamie.
Zapamiętajże narodzie: w waśni zguba, siła w zgodzie.


Przepojona szczerym patriotyzmem i wolą ratowania upadającej Rzeczypospolitej ustawa z 3 maja 1791 r. regulowała podstawowe prawa i obowiązki ogółu mieszkańców kraju oraz zasady organizacji władzy państwowej.

Kaseta - Polonez 3 Maja

Konstytucja znosiła wolną elekcję - tron miał przypaść księciu saskiemu i jego potomkom. Władzę ustawodawczą miał stanowić Sejm, głosujący większością i wybierany na dwuletnią kadencję.

Co 25 lat zamierzano zwoływać sejm konstytucyjny mogący zmieniać ustrój.

Zdumieli się słuchacze...


Razem ze strun wiela
Buchnął dzwięk, jakby cała janczarska kapela
Ozwała się dzwonkami, z zelami, z bębenki.
Brzmi Polonez Trzeciego Maja!- skoczne dzwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chca tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją -
Lecz starców myśli z dzwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej Sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali;
Gdy przy tańcu śpiewano: "Wiwat Król kochany!
Wiwat!" Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie

Władzę wykonawczą sprawowała Straż Praw, wspólna dla Polski i Litwy.Odpowiedzialność za naruszenie prawa przeniesiono z króla na ministrów usuwanych przez Sejm. Rozszerzono prawa polityczne na mieszczan a chłopom przyrzeczono opiekę państwa.
Konstytucja majowa odrzucała wiele dawnych zasad, które wobec zagrozenia z zewnątrz stały się dla Polski szkodliwe, a nawet niebezpieczne. Oprócz wolnej elekcji zniesiono także liberum veto.

Byłeś jak wielkie, stare drzewo...


Byłeś jak wielkie, stare drzewo,
Narodzie mój jak dąb zuchwały,
Wezbrany ogniem sków źrałych
Jak drzewo wiary, mocy, gniewu.
I jęli ciebie cieśli orać
I ryć cię rylcem u korzeni,
Żeby twój głos, twój kształt odmienić,
Żeby cię zmienić w sen upiora.
Jęli ci liście drzeć i ścinać,
Byś nagi stał i głowę zginał.
Jęli ci oczy z ognia łupić,
Byś ich nie zmienił wzrokiem w trupy.
Jęli ci ciało w popiół kruszyć
By wydrzeć Boga z żywej duszy.
I otoś stanął sam, odarty
Jak martwa chmura za kratami,
Na pół cierpiący, a pół martwy,
Pokryty ogniem, batem, łzami.
W wielkości swojej - rozegnany
W miłości swojej- jak pień twardy,
Haki pazurów wbiłes w rany
Swej ziemi. I śnisz sen pogardy.
Lecz kręci się niebiosów zegar
I czas o tarczę bije
I wstrząśniesz się z poblaskiem nieba,
Posłuchasz serca: serce żyje!
I zmartwychwstaniesz jak Bóg z grobu

Konstytucja 3 Maja była dowodem, że Polska weszła na drogę postępu i reform, że Polacy sami znaleźli siły do wydobycia kraju z upadku. Stanowiła wyraz gorącego patriotyzmu i umiłowania wolności.

Chór: Nie rzucim ziemi skąd nasz ród...

Bez tej miłości można żyć...


Bez tej miłości można żyć,
Mieć serce suche jak orzeszek,
Malutki los naparstkiem pić
Z dala od zgryzot i pocieszeń,
Na własną miarę znać nadzieję,
W mroku kryjówkę sobie uwić,
O blasku próchna mówić "dnieje",
O blasku słońca nic nie mówić.

Jakiej miłości brakło im,
Że są jakokno wypalone,
Rozbite szkło, rozwiany dym,
Jak drzewo z nagła powalone,
Które za płytko wrosło w ziemię
Któremu wyrwał wiatr korzenie
I jeszcze żyje cząstkę czsu,
Ale już traci swe zielenie
I już nie szumi w chórze lasu?

Ziemio ojczysta, ziemio jasna,
Nie będę powalonym drzewem.
Codziennie mocniej w ciebie wrastam
Radością, smutkiem, dumą, gniewem.
Nie będę jak zerwana nić.
Odrzucam pustobrzmiące słowa.
Można nie kochać cię- i żyć,
Ale nie można owocować.

Chór: Jeszcze Polska nie zginęła...

W programie wykorzystano teksty:

K.K. Baczyński, Byłeś jak wielkie stare drzewo
Z. Dzikiewiczówna, Dzień trzeci maja
I. Krasicki, Święta miłości kochanej ojczyzny...
A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. XII w. 679-690
A. Naruszewicz, Hymn do czasu
S. Trembecki, Do moich współziomków
W. Szymborska, Bez tej miłości można żyć...

Chór: Rota
Mazurek Dąbrowskiego

Kaseta: Polonez 3 Maja

Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w gimnazjum, czas trwania ok. 20 min.
 

Opracowanie: Jolanta Bielaczyc

Wyświetleń: 4239


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.