Współpraca z rodzicami

Rodzina i szkoła są środowiskami, które mają niewątpliwie największy wpływ na rozwój dzieci, powinny więc współdziałać ze sobą, aby dostarczyć im możliwie najwięcej doświadczeń niezbędnych do pełnego rozwoju. Mimo istnienia tak oczywistej przesłanki współpracy między rodzicami i nauczycielami rodzina i szkoła częściej zajmują się dzieckiem równolegle lub nawet konkurują ze sobą, rzadziej zaś działają wspólnie. Co przeszkadza obu stronom w nawiązywaniu efektywnej współpracy?

W opinii badaczy największą przeszkodą jest brak zaufania, a nawet niechęć i wrogość. Postrzeganie siebie nawzajem bardziej jako cenzorów i sędziów niż partnerów współpracy, obawa przed krytyką i obarczaniem winą za niepowodzenia szkolne uczniów, obronne nastawienia wynikające z wcześniejszych doświadczeń rodziców z nauczycielami oraz pedagogów z rodzicami. Czynnikiem niesprzyjającym pozytywnym relacjom jest również bardzo niekorzystny i krytyczny wizerunek szkoły i nauczycieli w środkach masowego przekazu.

Stosunek rodziców do nauczycieli jest dość złożony. Według badań rodzice czują się niezbyt mile widziani w szkole. Ich wrażenie wynika nie tylko ze sposobu, w jaki odnoszą się do nich nauczyciele, lecz nawet z faktu, że architektura większości szkół nie przewiduje miejsca dla rodziców. W opinii rodziców formy i zakres współdziałania z nauczycielami są niewystarczające i mało zadowalające. Najbardziej popularną formą są wywiadówki. Rodzice narzekają, że ich tematyka ogranicza się najczęściej do przekazania informacji o osiągnięciach uczniów oraz do spraw formalno-porządkowych. Rodzice dzieci, które sprawiają kłopoty wychowawcze lub źle się uczą, woleliby otrzymać od nauczyciela kartki z ocenami dziecka oraz informację, nad czym powinni z dzieckiem popracować, woleliby porozmawiać na osobności o zachowaniu córki lub syna. Niezadowoleni z wywiadówek są też rodzice dobrych uczniów, którzy mają poczucie, że ich obecność na zebraniach jest zbędna, gdyż nauczyciel skupia się głównie na uczniach mających trudności z nauką lub sprawiających trudności wychowawcze.

Niezbyt pozytywne są opinie rodziców o innych zbiorowych formach współpracy ze szkołą: spotkaniach okolicznościowych z okazji różnych świąt, prelekcjach i pogadankach. Rodzice zgłaszają niedosyt takich spotkań, narzekają na sposób ich organizowania (terminy), mają zastrzeżenia do poziomu oraz tematyki pogadanek i prelekcji. Oczekują indywidualnego kontaktu z nauczycielem na terenie szkoły.

Mimo wszystko większość rodziców deklaruje potrzebę, chęć i gotowość ścisłej współpracy ze szkołą i nauczycielami. Chcą, by nauczyciele na bieżąco informowali ich o postępach dziecka oraz o ewentualnych problemach. Oczekują nie tylko informacji o ocenach dziecka, lecz także wskazówek nad czym i w jaki sposób z nim pracować. Chcieliby móc liczyć na radę i pomoc nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Oczekują od nauczycieli zrozumienia, wsparcia, nie zaś obarczania odpowiedzialnością za kłopoty dziecka. Oczekują poszanowania swoich uczuć, więc nie chcą, by zastrzeżenia wobec nich samych oraz ich dzieci były zgłaszane w obecności innych rodziców. Rodzice chcieliby mieć poczucie wpływu na to, co się dzieje z ich dzieckiem w szkole, dlatego oczekują od nauczycieli otwartości na sugestie, prośby.

Choć stosunek rodziców do nauczycieli jest niejednokrotnie nacechowany brakiem ufności, licznymi obawami, to jednak są oni gotowi do współpracy dla dobra dziecka. Oczekują jednak, że to nauczyciele wykażą inicjatywę i nakreślą formy tej współpracy.

Ze wzajemnej współpracy nie są również zadowoleni nauczyciele. Zarzucają oni rodzicom bierność oraz ich małe zaangażowanie w sprawy szkoły. Uważają, że rodzice nie są zainteresowani poszerzaniem swojej wiedzy na temat rozwoju i wychowania dzieci, prawidłowości uczenia się, rozwijania zdolności, a nawet na temat specyficznych problemów w efektywnym uczeniu się. Przychodzą na wywiadówki spóźnieni, nie chcą brać udziału w dyskusji, czekają niecierpliwie, aż nauczyciel zakończy zebranie. Gdy dziecko nie ma większych problemów, nie interesują się jego nauką, a gdy trudności się nawarstwiają i dziecku grozi zła ocena na koniec semestru, zarzucają nauczyciela pretensjami. Rodzice często podważają autorytet nauczyciela negatywnie nastawiając dziecko do nauki i szkoły. Niechęć pedagogów do rodziców wynika często z agresywnych i napastliwych postaw rodziców, którzy wywołują awantury, grożą i obrażają nauczycieli.

Nasuwa się zatem pytanie: Czy można zmienić relacje rodzic-nauczyciel, nauczyciel-rodzic? Współpraca z rodzicami to trudny bez wątpienia element pracy nauczyciela. Niestety, mimo wszystkich problemów nikt nie zastąpi nas w nawiązywaniu kontaktu i we współdziałaniu z rodzicami uczniów, gdyż to my jesteśmy gospodarzami w szkole, nam rodzice powierzają swoje dzieci i od nas oczekują inicjatywy. Stały i bliski dialog z rodzicami, staje się w dzisiejszej dobie podstawowym zadaniem szkoły, każdej szkoły, niezależnie od poziomu nauczania. Współpraca z rodzicami jest zatem szczególnym wyzwaniem dla nauczyciela.

Do najczęściej stosowanych i sprawdzonych form udanej współpracy między szkołą a rodzicami należą:

1. Integracyjne spotkanie - poświęcone wzajemnemu poznaniu się, budowaniu atmosfery zaufania, powiedzeniu kilku słów o własnym dziecku (zainteresowania, mocne strony, oczekiwania niepokoje).
2. Zebrania prowadzone metodą warsztatową na tematy wynikające z potrzeb zgłaszanych przez rodziców. Spotkania te są bardzo użyteczne dla obu stron, ponieważ rodzice otrzymują gotowe narzędzia przydatne w wychowaniu dzieci, a nauczyciele zdobywają szereg informacji o środowisku wychowawczym uczniów.
3. Indywidualne spotkania, dzięki którym nauczyciel ma możliwość lepszego poznania ucznia, jego sytuacji rodzinnej i wpływów jakim podlega. Wychowawca w rozmowie indywidualnej ma szansę na zaprezentowanie swoich spostrzeżeń dotyczących ucznia, jego udziału w życiu klasy, szkoły.
4. Wywiadówki z udziałem eksperta lub rodzica, który z racji wykonywanego zwodu może służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Na tego rodzaju spotkaniach warto poruszać problemy, które są bliskie zarówno dla rodzica, jak i nauczyciela.
5. Łączenie rodziców w organizację wspólnych, klasowych i szkolnych imprez. Zaangażowanie w remont, modernizację klasy, szkoły. Wsparcie materialne, udział indywidualny w organizacji lekcji wychowawczych np. prelekcja, pogadanka.
6. Prezentacja osiągnięć wszystkich dzieci, np. wystawki prac wykonanych w ramach jednego lub kilku przedmiotów, inscenizacje, zdjęcia, wyniki konkursów.

Aby współpraca z rodzicami układała się dobrze każdy wychowawca prowadząc wywiadówki powinien pamiętać o następujących zasadach:

1. Ściśle określaj cel spotkania, miejsce, czas, harmonogram spotkań.
2. Nie zapomnij o wcześniejszym poinformowaniu rodziców o programie i czasie trwania zebrania.
3. Od pierwszych chwil spotkań z rodzicami dbaj o porozumienie na płaszczyźnie wspólnych wartości.
4. Zachęcaj rodziców do zadawania pytań, wypowiadania swoich opinii, zgłaszania pomysłów.
5. Na zebraniu poruszaj tylko problemy dotyczące całej grupy uczniów.
6. Jeśli masz do przekazania informację bardzo kłopotliwą, w której musisz wyrazić swój niepokój, czyń to zawsze spokojnie, bez okazywania negatywnych emocji. Przedstaw sytuację i poproś rodziców o jej ocenę. Następnie wyraź swoje stanowisko.
7. Rozmawiaj, a nie wygłaszaj mowy i nie przekazuj samych komunikatów.
8. O trudnościach poszczególnych uczniów rozmawiaj z rodzicami na osobności.
9. Mówiąc o uczniach staraj się nie narzekać i nie skarżyć na "klasę", ponieważ jest to najgorszy z możliwych wariantów komunikacji.
10. Jeśli chcesz pochwalić uczniów to powiedz coś dobrego o każdym z nich.
11. Nie zapominaj, że miły wyraz twarzy, otwarta postawa ciała, aprobata i sympatia dla twych rozmówców działać będą zawsze stymulująco.

Literatura:
1. Koźmiński J., Kitowska K. Nauczyciel-Wychowawcą. Złotów Pracownia Wydawniczo-Edukacyjna K&K, 2000.
2. Babiuch M. Jak współpracować z rodzicami trudnych uczniów? Warszawa Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002.
3. Łobocki M. Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania. Warszawa Nasza Księgarnia, 1985.
 

Opracowanie: Iwona Wojtal

Wyświetleń: 3819