Związki poezji Juliusza Słowackiego z wydarzeniami historycznymi

150 lat temu 1849 roku w Paryżu zmarł Juliusz Słowacki, poeta, którego twórczość stanowi najpiękniejsze karty polskiej poezji. Żył krótko - zaledwie 40 lat, z czego 18 lat spędził poza krajem. Jego twórczość zadziwia i zachwyca do dziś.

Jego najgorętszym marzeniem było, być wielkim poetą i wieszczem narodowym oraz doczekać niepodległości Ojczyzny - pragnienia spełniły się, chociaż poeta nie był świadkiem ani własnej sławy, ani powrotu do wolnej Polski. Spełniło się również jego życzenie, aby spocząć w polskiej ziemi. W 1927 prochy Słowackiego spoczęły w Krakowskiej Krypcie, w której, obok grobów królewskich, spoczywał już Adam Mickiewicz.

Życiorys poety jest nam znany z lekcji w szkole, ale przypomnijmy sobie niektóre fakty z życia Juliusza Słowackiego.

Urodził się 4 listopada 1809 roku w Krzemieńcu, w wieku pięciu lat zmarł jego ojciec
Euzebiusz Słowacki profesor Liceum Krzemienieckiego. Od tej pory wychowywała go matka Salomea, którą poeta darzył wielką miłością i szacunkiem. Była to kobieta pełna uroku, egzaltowana, sentymentalna, obdarzona wielkim talentem towarzyskim, ale i nazbyt opiekuńcza wobec syna. Pod jej wpływem pozostawał do końca życia a listy, które pisał do niej, są jednymi z najsłynniejszych zbiorów w polskiej epistolografii.

W nich zwierzał się jej ze swoich rozterek duchowych oraz życiowych problemów. Ukrywał jednak i bagatelizował przed nią swoją chorobę - gruźlicę. Napisał wiele wierszy poświęconych matce, jej motyw przewija się często w jego utworach (recytacja wiersza "Do Matki" - "...W ciemnościach postać mi stoi matczyna...." ).

Wiele miejsca w sercu poety i na kartach jego dzieł zajmowała Ojczyzna. Gdziekolwiek się znajdował, myślami był na ojczystej ziemi, widział ją w swojej wyobraźni. Podróż do Egiptu upamiętnił pięknym "Hymnem" , gdyż wędrówki po bezmiernej przestrzeni przypominała mu jego własne wygnanie, którego końca nie można było przewidzieć (recytacja wiersza "Hymn - Smutno mi Boże..." ). Poeta bolał nad nieszczęściem Ojczyzny, pisał o jej tragicznych losach. Zgodnie z duchem epoki romantyzmu nawoływał do nieustannej walki o narodową wolność.

Słowacki z radością i nadzieją powitał wybuch powstania listopadowego. Oczami wyobraźni widział niepodległą Polskę i ją witał. Tydzień po wybuchu powstania ukazał się hymn, który stał się jednym z najbardziej popularnych wierszy powstańczych (recytacja Hymnu - "Bogurodzico, Dziewico..." ).

W czasie trwającego powstania w marcu 1831 roku Słowacki wyjeżdża do Wrocławia, potem do Drezna, a stamtąd wysłany zostaje jako kurier dyplomatyczny Rządu Narodowego do Paryża i Londynu. Po upadku powstania nie wraca do kraju. W Paryżu ukazują się jego tomiki "Poezji" gromadzące utwory młodzieńcze - "Jan Bielecki" , "Hugo" , "Arab" , "Mnich" . Tam też Adam Mickiewicz nazywa jego poezję "Piękną świątynią - bez Boga" i żal do Mickiewicza pogłębia się, gdy w wydanych w 1832 roku "Dziadach cz. III" odnajduje postać ojczyma - doktora Becu jako wroga polskiej młodzieży, zausznika senatora Nowosilcowa (co było zgodne z prawdą).

Po upadku powstania poeta cierpiał i ubolewał nad tym, że tak wielu Polaków znalazło się na emigracji, martwiła go ich rezygnacja i zwątpienie w możliwość pokonania zaborcy. Z goryczą i smutkiem pisał o sporach i kłótniach wewnątrz emigracji, którą obserwował w Paryżu. "...Tu dzisiaj Polak błąka się wygnany, W nędzy - i brat już nie pomaga bratu..." - tak pisał w utworze "Paryż" .

Poeta cały czas i wciąż wierzył w wolność, wzywał do czynu, do walki, do zemsty za przegrane powstanie (recytacja fragmentu "Głos z wygnania do braci w kraju." ).

Słowacki był też bezkompromisowym krytykiem wad szlacheckich i szlacheckiej bezmyślności tak zgubnych dla Polski.

W 1834 roku ukazał się Paryżu "Kordian" pomyślany z jednej strony jako polemika z III częścią "Dziadów" , a z drugiej jako próba oceny powstania i wskazania przyczyn upadku.

W 1836 roku Słowacki wyruszył w najdłuższą romantyczną podróż, w Rzymie poznał Zygmunta Krasińskiego, w czasie "wędrówek" wchodzi na szczyt Wezuwiusza, oglądał grób Agamemnona, w Atenach - zachód słońca, na Akropolu i w Egipcie piramidy. Odnajduje groby proroków spędza noc u grobu Chrystusa i udaje się na Górą Oliwną. Wszystkie te miejsca znajdujemy w wielu utworach poety.

W 1839 roku przybył znowu do Paryża - gdzie przez długi czas żył w osamotnieniu. Ostra krytyka przeszłości Polski, magnatów i szlachty stworzyła wokół poety atmosferę wrogości zwłaszcza wśród katolickich i konserwatywnych ugrupowań emigracyjnych.

Poeta widział w swoich myślach siłę, która zdolna była podjąć na nowo walkę z zaborcą. Tą siłą była młodzież polska. Wierzył w czystość jej intencji, jej patriotyzm i gotowość poświęcenia dla Ojczyzny. Poeta mocno przeżywał wewnętrzne spory Polaków, ich niezgodę, brak woli porozumienia, dotyczyło to także części dowódców w czasie powstania.

Nadchodzi rok 1848 - Wiosna Ludów, poeta na wieść o wybuchu powstania jedzie do Poznania pragnie wziąć udział w walce. Po miesiącu policja zmusza go do wyjazdu udaje się do Wrocławia pod innym nazwiskiem i tam po 18 latach rozłąki spotyka się z ukochaną matką.

Wstrząśnięty klęską powstania wraca do Paryża, stan jego zdrowia pogarszał się coraz bardziej, w marcu 1849 roku wysyła z Paryża list do przyjaciół, który okazał się ostatnim.
Zmarł 3 kwietnia 1849 roku w Paryżu.
Trudno o bardziej romantyczny życiorys. Marzycielska młodość, nieszczęśliwe miłości, liczne podróże, romantyczny bunt, życie dramatyczne, gorączkowe wielka przygoda mistyczna - to wszystko w niespełna 40 latach życia.

Twórczość Juliusza Słowackiego to różnorodność gatunków i form. Gatunkiem najchętniej uprawianym przez młodego poetę była powieść poetycka: "Arab" , "Hugo" , "Żmija" , "Jan Bielecki" , "Mnich" . Późniejsze utwory: "Godzina myśli" to poemat autobiograficzny, "W Szwajcarii" to poemat miłosny, "Beniowski" - poemat dygresyjny, a "Anhelli" i "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" to przykład stylizacji biblijnej w polskiej literaturze romantycznej.

Dramaty romantyczne - "Kordian" , "Balladyna" , "Lilla Weneda" ; "Mazepa" , "Fantazy" , to najbardziej znane utwory twórczości poety duże znaczeni odegrał mistycyzm do najważniejszych pism mistycznych należą "Genezis z Ducha" , "Sen srebrny Salomei" , "Król Duch" .

Poszukując rzeczowej i obiektywnej odpowiedzi na pytanie, co Słowacki zrobił dla literatury polskiej, nawet najgorętszy wielbiciel genialnego liryka i epika będzie sięgał do tej dziedziny twórczości, w której poeta nie miał rodzimych poprzedników. Słowacki to twórca naszego nowoczesnego dramatu. Cała twórczość dramatyczna Słowackiego jest bardzo silnie związana z życiem narodu, z jego przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Naród zgodnie
z programem dramaturga jest elementem stale ukazywanym we wszystkich jego dziełach, naród ukazywany chwilach tryumfu i klęski, walczący o swoją wielkość,dążący do tych wzniosłych celów, które przyświecają ludzkości na szlakach jej życia.

Na zakończenie wysłuchajmy, proszę, wiersz "Testament mój" .
 

Opracowanie: Krystyna Gałęza

Wyświetleń: 1335