Katalog

Małgorzata Nagrodzka
Język niemiecki, Artykuły

Jak postępować z uczniem dyslektycznym na lekcji języka obcego?

- n +

Jak postępować z uczniem dyslektycznym na lekcji języka obcego?

Około 4 do 5 milionów dzieci i młodzieży ma dzisiaj problemy nauką czytania i pisania. Nie pomagają im liczne ćwiczenia oraz różnorodne inne treningi. Większość dzieci męczy się - czasami latami - w różnych instytucjach lub na korepetycjach- nie wszystkie jednak z zadowalającym efektem.

Dysleksja to problem nie tylko polski, lecz znany jest także w innych krajach. Nawet jeżeli nie prowadzi się konkretnych statystyk, problem istnieje.

W swojej pracy nauczycielskiej jako nauczyciel języka niemieckiego również borykam się z problemem dysleksji wśród moich uczniów i dlatego postanowiłam bliżej zainteresować się tym problemem, a następnie przekazać rodzicom najważniejsze informacje, gdyż to od nich wiele zależy.

Najczęściej spotykanym terminem jest "dysleksja rozwojowa" (są to specyficzne zaburzenia w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym)
W dysleksji rozwojowej wyróżnia się następujące trudności:
- dysleksja- trudności w czytaniu
- dysortografia- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne)
- dysgrafia- niski poziom graficzny pisma
- hiperdysleksja- trudności w czytaniu ze zrozumieniem, tzn. technika czytania pozostaje na poziomie elementarnego czytania przy jednoczesnym braku zrozumienia treści
- dyskalkulia- trudności w nauce matematyki

Objawy wskazujące na trudności o charakterze dyslektycznym zależne są od wieku:

Dla wieku przedszkolnego mogą to być:

- opóźniony rozwój mowy- trudności w wypowiadaniu się, przekręcanie dłuższych wyrazów
- opóźniony rozwój ruchowy
- niska sprawność ruchowa rąk
- ma kłopoty z samodzielnym ubieraniem się

Dla wieku wczesnoszkolnego to np.:

- wadliwa wymowa, błędy gramatyczne
- trudności z zapamiętywaniem wierszy i piosenek
- trudności z układaniem obrazków z elementów wg wzoru
- oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki i nogi
- mylenie liter i cyfr podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g, m-n, l-ł, 6-9)
- "połykanie" liter i sylab końcowych
- trudności z pisownia zmiękczeń i głosek nosowych
- trudności w początkach nauki języków obcych

Dla młodzieży gimnazjalnej i pogimnazjalnej mogą to być:

- błędy ortograficzne (pomimo znajomości zasad ortografii)
- trudności uogólniają się na inne przedmioty, np.:
- geografia (np. trudności ze wskazaniem kierunków świata
- historia (np. mylenie dat i nazwisk)

Nauczyciel lub pedagog szkolny, który zauważy u ucznia ewentualną dysleksję kieruje go na badania do poradni psychologiczno- pedagogicznej. Na podstawie specjalnych badań poradnia wyda opinię, do której wg Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21.marca 2001 (Dz. U. nr 29/2001, p. 323) powinien dostosować się nauczyciel.

"Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno - pedagogicznej lub innej publicznej poradni specjalistycznej, dostosować wymagania edukacyjne, o których mowa w § 4 ust. 1, do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono trudności w uczeniu się, w tym specyficzne trudności, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom."


Rozporządzenie mówi też o postępowaniu na egzaminach z uczniami dyslektycznymi
"Uczniowie (słuchacze) z dysfunkcjami mają prawo przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formie dostosowanych do ich dysfunkcji, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno - pedagogicznej lub innej publicznej poradni specjalistycznej. Opinia powinna być wydana przez poradnię nie później niż do końca września roku szkolnego, w którym odbywa się sprawdzian lub egzamin gimnazjalny"

Sposoby dostosowania warunków egzaminacyjnych

(por. Informatory do sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych)
Występujące trudności Sposób dostosowania warunków egzaminacyjnych
Problemy z czytaniem i rozumieniem tekstu, problemy emocjonalne i trudności z koncentracją uwagi możliwość pisania sprawdzianu w oddzielnej sali, w której członek komisji egzaminacyjnej na początku jeden raz głośno odczyta instrukcję, tekst wstępny oraz treść zadań, a uczniowie będą mogli równocześnie śledzić wzrokiem tekst zapisany w arkuszu;
Wolne tempo czytania i pisania wydłużenie czasu pisania o 50% (czas przeznaczony na jednorazowe głośne odczytanie instrukcji, tekstu wstępnego oraz poleceń nie będzie wliczany do czasu rozwiązywania zadań);
Niski poziom graficzny pisma pisanie samodzielnie formułowanych odpowiedzi do zadań drukowanymi literami, co zwiększa czytelność pisma;
Problemy z koncentracją uwagi i spostrzeganiem, możliwość pracy z arkuszem pisanym bezszeryfową czcionką 14 pkt;
Problemy ze stosowaniem zasad ortografii i interpunkcji, z prawidłowością graficzną obliczeń i orientacją przestrzenną możliwość specjalnego kodowania karty odpowiedzi, aby zadania, w których uczeń samodzielnie formułuje wypowiedź, mogły być sprawdzane za pomocą kryteriów dostosowanych do dysfunkcji uczniów;
Problemy z koncentracją uwagi i orientacją przestrzenną oraz zaburzenia percepcji wzrokowej możliwość zaznaczania przez uczniów odpowiedzi do zadań zamkniętych bezpośrednio na arkuszach; po zakończeniu sprawdzianu członkowie komisji egzaminacyjnej przeniosą na karty odpowiedzi odpowiednie zaznaczenia uczniów (dotyczy tylko głębokiej dysleksji).
Sposoby dostosowania warunków egzaminacyjnych
(MATURA)
Występujące trudności Sposób dostosowania warunków egzaminacyjnych
Dysleksja rozwojowa
- dysgrafia
- dysortografia
- możliwość pisania literami drukowanymi lub z użyciem komputera. Poziom graficzny pisma nie jest brany pod uwagę
- w zadaniach otwartych nie bierze się pod uwagę błędów w pisowni, praca oceniana jest na podstawie treści wypowiedzi pisemnej
Nauczyciel może odbyć rozmowę z uczniem lub jego rodzicem na temat stopnia, zakresu i rodzaju trudności. Można też przeprowadzić kwestionariusz, w którym można zadać następujące pytania (wg Anny Jurek z Uniwersytetu Opolskiego):
- Czy nauka języka obcego sprawia Ci trudności?
- Czy korzystasz z dodatkowej pomocy w nauce języka obcego i w jakiej formie? (obozy językowe, korepetycje, dodatkowe lekcje w szkle, pomoc koleżeńska, rodziców)
- Ile czasu poświęcasz na naukę języka obcego w ciągu tygodnia?
- Czy potrzebujesz więcej czasu niż inni uczniowie na:
- sformułowanie swoich wypowiedzi pisemnych na sprawdzianach
- na przeczytanie zadań i poleceń ze zrozumieniem
- na zapisanie ze względu na wolne tempo pisania
- na zastanowienie się nad udzieleniem odpowiedzi w formie słownej na zadane pytania?


- W jakim stopniu (bardzo trudnym, trudnym, średnim, łatwym, bardzo łatwym) są dla Ciebie trudne następujące sprawności i umiejętności w nauce języka obcego?
- zapamiętywanie kształtu liter alfabetu
- zapamiętywanie kolejności liter alfabetu
- literowanie
- wymowa
- akcent
- mówienie
- rozumienie mowy
- ortografia
- interpunkcja
- sformułowanie odpowiedzi pisemnej
- gramatyka
- zapamiętywanie słówek i zwrotów
- czytanie pojedynczych wyrazów
- czytanie ciche tekstu
- czytanie na głos
- rozumienie tekstu czytanego


- Czy nauka sprawia Ci inne trudności, które nie zostały nazwane, jakie?
- W jaki sposób nauczyciel powinien dostosować, Twoim zdaniem, swoje wymagania do Twoich trudności?

W przypadku głębokiej dysleksji rozwojowej, zgodnie z rozporządzeniem MENiS z dnia 24 kwietnia 2002 możliwe jest zwolnienie ucznia, na prośbę rodziców, z nauki drugiego języka obcego.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 24 kwietnia 2002 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Dyrektor szkoły, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) oraz na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, albo niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym niepublicznej poradni specjalistycznej, spełniającej warunki, o których mowa w art. 71b ust. 3b ustawy, zwalnia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksją rozwojową z nauki drugiego języka obcego, z zastrzeżeniem ust. 1a. Zwolnienie może dotyczyć części lub całego okresu kształcenia w danym typie szkoły.",

Co mogą zrobić rodzice?
1. Udać się do okulisty i laryngologa celem przebadania dziecka pod kątem wad
2. Zaoszczędzić dziecku wszystkich możliwych wizyt u najróżniejszych "pomocnych" osób, ponieważ efekty nie są zbyt duże, a może dojść do reakcji niepożądanych np. blokad.
3. Zwracać uwagę na to, aby dziecko miało naturalną radość z życia i nauki.
4. Nie lamentować z powodu dysleksji dziecka, lecz cieszyć się z jego innych zdolności.

Do błędów popełnianych przez rodziców należą:
- traktowanie dziecka jak chorego, niezdolnego, złego lub leniwego
- karcenie i wyśmiewanie dziecka z intencją, że to zmobilizuje je do pracy
- łudzenie się, że dziecko samo z tego wyrośnie
- ograniczanie dziecku zajęć pozalekcyjnych

Co może zrobić nauczyciel?
Nauczyciel po krokach, które już wymieniłam wcześniej (rozmowa, skierowanie do poradni, przeprowadzenie ankiety, indywidualizacja oceniania na podstawie przytoczonych rozporządzeń) może zindywidualizować wymagania:
- wykorzystywać w nauczaniu różnorodne kanały: wzrok, słuch itd.
- stosować różne ćwiczenia usprawniające zaburzone funkcje
- preferować wypowiedzi ustne
- dostosować metody pracy do indywidualnych potrzeb

Uczeń dyslektyczny bardzo przeżywa niepowodzenia w nauce i dlatego do nauczycieli i rodziców należy to aby mu pomóc i zrozumieć je. Dlatego każdy nauczyciel i rodzic powinien posiadać minimum wiedzy na temat dysleksji.

Literatura:
Ehmann H., Ist mein Kind Legastheniker?, C.H. Beck 2000
Bogdanowicz M., O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu- odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lublin 1994
Sawa B. Jeżeli dziecko źle czyta i pisze, Warszawa WSiP 1997
 

Opracowanie: Małgorzata Nagrodzka

Wyświetleń: 2383


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.