Katalog

Lilla Strzelecka
Awans zawodowy, Referaty

Postawy rodzicielskie

- n +

Postawy rodzicielskie

Na kształtowanie się osobowości dziecka pierwszy i podstawowy wpływ wywiera rodzina, a przede wszystkim rodzice. Wpływ ten trwa przez wiele lat i przebiega dwoma torami: jako świadoma praca wychowawcza oraz jako oddziaływanie nie zamierzone. Jest to oddziaływania poprzez tok czynności i zdarzeń zachodzących w rodzinie poprzez sposób odnoszenia się członków rodziny do siebie i ich stosunek do dziecka.

Nie wszyscy rodzice ustosunkowują się w ten sam sposób do swoich dzieci i nie każda postawa rodziców wobec dziecka jest równie wartościowa i korzystna dla jego rozwoju.

Istnieje związek między postawami rodzicielskimi a powodzeniem dziecka w nauce szkolnej. Niektóre negatywne postawy rodziców wobec dzieci mogą prowadzić do wykształcenia u nich negatywnych postaw wobec samych siebie, co z kolei może oddziaływać na postępy szkolne nawet przy normalnym poziomie sprawności umysłowej.

W pojęciu postawa rodzicielska mieści się zarazem tendencja do zachowania się wobec dziecka w pewien specyficzny sposób, a także wyrażania poglądu na dziecko.

Do właściwych postaw rodzicielskich należy:
1. Akceptacja dziecka, czyli przyjęcie go takim, jakie jest, z jego cechami wyglądu zewnętrznego, usposobienia, umysłowości, z możliwościami i łatwością osiągnięć w jednych dziedzinach, a ograniczeniami i trudnościami powodzenia w innych. Akceptujący rodzice lubią swoje dziecko i nie ukrywają przed nim tego uczucia. Kontakt z dzieckiem jest dla nich przyjemny i daje im zadowolenie. Dziecko widzą w zasadzie jako godne pochwały i jawnie je aprobują.
2. Współdziałanie przejawiające się w zaangażowaniu dziecka w zajęcia, sprawy rodziców i domu odpowiednio do jego możliwości rozwojowych.
3. Dawanie dziecku właściwej dla jego wieku, rozumnej swobody. Dziecko w miarę rozwoju coraz bardziej uniezależnia się fizycznie od rodziców, ale zarazem rozbudowuje się świadoma więź psychiczna. W miarę dorastania dziecka rodzice dają mu więcej swobody i pozwalają na pracę lub zabawę z dala od siebie. Mimo że zakres swobody zwiększa się, potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w takiej mierze, w jakiej jest to pożądane.
4. Uznawanie praw dziecka w rodzinie bez przeceniania czy niedoceniania jego roli. Rodzice ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, nie formalny i nie wścibski czy dyktatorski.

Rodzice przejawiający właściwe postawy wobec dziecka z chęcią otaczają je opieką, dostrzegają i zaspakajają jego potrzeby, mają dużo cierpliwości, gotowość tłumaczenia i wyjaśniania. Łatwo też nawiązują z dzieckiem kontakt. Jest on przyjemny dla obu stron, oparty na wzajemnej sympatii i zrozumieniu. Rodzice o właściwych postawach są zdolni do obiektywnej oceny dziecka dzięki zachowaniu odpowiedniego dystansu wobec niego, a zarazem akceptacji jego osoby.

Inaczej przedstawia się sytuacja przy postawach niewłaściwych. Do niewłaściwych postaw rodzicielskich należy:
1. Postawa unikająca, czyli ubóstwo uczuć lub wręcz obojętność uczuciowa rodziców. Przebywanie z dzieckiem nie stanowi dla nich przyjemności. Dziecko czuje się niepotrzebne i może przejawiać tendencję do samouszkodzenia lub do zamachów samobójczych.
2. Postawa odtrącająca - dziecko stanowi ciężar i nierzadko rodzice poszukują zakładu, który by przejął ich obowiązki i uwolnił ich od tej niewygody, ograniczającej ich działanie. Opieka nad dzieckiem wzbudza ich niechęć, bądź uznają ją za będącą ponad siły. Dziecko odtrącone czuje się niepotrzebne, zepchnięte na margines rodziny, czasem walczy o swoje prawa lub zwraca na siebie uwagę złym zachowaniem, wprawdzie nie akceptowanym przez rodziców, ale powodującym, że staje się ośrodkiem ich zainteresowania.
3. Postawa nadmiernie wymagająca, zmuszająca - rodzice wymagają od dziecka, by świecił wzorem, bez liczenia się z jego indywidualnymi cechami i możliwościami wynikającymi m.in. z fazy rozwojowej, w jakiej się znajduje. Rodzice z
góry zakładają dostosowanie się dziecka do stawianych wymagań i wysokich osiągnięć, a dziecko poddane jest presji, aby dorównać idealnemu wzorowi.
Dziecko, od którego się zbyt dużo wymaga, które się nagina i zmusza, też nie ma właściwej pozycji w rodzinie. Uwaga rodziców nadmiernie się na nim koncentruje, podobnie jak na dziecku ochranianym, ale stawia mu się przy tym wymagania, jakich nie stawia się innym, nie uznając jego prawa do samostanowienia, nie respektuje się jego praw w odróżnieniu od praw innych członków rodziny, nie pozwala się na działanie autonomiczne.
4. Postawa nadmiernie chroniąca - podejście do dziecka jest bezkrytyczne, a ono samo uważane jest za wzór doskonałości. Rodzice traktują dziecko przesadnie opiekuńczo i nadmiernie pobłażliwie, rozwiązują za nie trudności, utrudniają samodzielność. Dziecko zajmuje zbyt eksponowaną pozycję w rodzinie. Na nim skupia się uwagę wszystkich, jego potrzeby dominują nad potrzebami innych, dziecko jest traktowane jako bóstwo, któremu wszyscy służą. Taką pozycję może zajmować jedynak, dziecko najmłodsze bądź skłonne do zachorowań, o którego zdrowie rodzice drżą i nie potrafią tego niepokoju opanować czy przezwyciężyć.

Stosunek rodziców do dziecka wyrażający się na właściwych wychowawczo postawach, jak: akceptacja, współdziałanie, stwarzanie pola dla swobodnej aktywności, poszanowania praw - wyznacza zarazem pozycję dziecka w rodzinie jako pełnoprawnego członka, którego prawa i potrzeby się respektuje, ale z zachowaniem odpowiedniego stosunku do uprawnień i potrzeb innych członków.

Współcześnie ustalił się demokratyczny styl życia w rodzinie pozwalającej dziecku zajmować wobec rodziców pozycję bardziej równorzędne niż w rodzinach o autokratycznej władzy rodziców.


Bibliografia

1. Mikołaj Winiarski, Rodzina - szkoła - środowisko lokalne. Problemy edukacji środowiskowej, Warszawa 2000.
2. Czesław Czapów, Rodzina a wychowanie, Warszawa 1968.
3. Rodzina i dziecko, praca zbiorowa pod red. Marii Ziemskiej, Warszawa 1986.
 

Opracowanie: Lilla Strzelecka

Wyświetleń: 1662


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.