Katalog

Grzegorz Dąbrowski
Język niemiecki, Różne

Rola frazeologizmów w nauczaniu języków obcych.

- n +

Każdy język obcy posiada niezliczoną ilość często używanych zwrotów frazeologicznych, które tworzą znaczną część języka potocznego. Pojawiają się one w wielu dialogach niezależnie od tego na jaki temat prowadzona jest rozmowa. Występują one również w artykułach, komentarzach czy sprawozdaniach. Każdy, kto chce poznać język obcy, powinien zapoznać się z tymi zwrotami, ale również dla osób interesujących się swoim językiem ojczystym ważna jest znajomość zastosowania zwrotów frazeologicznych występujących w danym języku.

Frazeologia jest bardzo młodą dyscypliną językoznawstwa, która dopiero od niedawna zaczyna istnieć jako oddzielna gałąź lingwistyki. Choć wielu językoznawców zajmowało się tematem frazeologii, to trudno znaleźć jednoznaczną i jedyną definicję frazeologizmów. Najczęściej można spotkać definicję, że są to charakterystyczne dla danego języka ukształtowane zwroty, które nie dają się przetłumaczyć dosłownie na inny język. Bardzo dobrze odwzorowuje to przykład zwrotu z języka niemieckiego "aus einer Mücke einen Elefanten machen". Tłumacząc dosłownie na język polski zwrot ten znaczy "robić z komara słonia", co dla nie znających dobrze języka niemieckiego jest po prostu niezrozumiałe, a zwrot ten ma swój odpowiednik w języku polskim "robić z igły widły".

Istnieją również zwroty frazeologiczne, które mogą być tłumaczone na inny język dosłownie, co podważa trochę słuszność wyżej podanej definicji. Np. zwrot "śliski jak węgorz" możemy przetłumaczyć na język niemiecki dosłownie, czyli "glatt wie ein Aal", przy czym zwrot ten w obu językach jest frazeologizmem i ma takie samo znaczenie, czyli oznacza np. bardzo śliski przedmiot nie dający się chwycić.

Do zwrotów frazeologicznych zaliczamy także zwroty, które posiadają zarówno znaczenie idiomatyczne jak i dosłowne. Zwrot "kleine Fische" ("małe ryby") jako idiom oznacza osoby zajmujące niskie stanowiska, osoby mało ważne w jakimś środowisku (najczęściej przestępczym), ale równie dobrze może on oznaczać po prostu małej wielkości ryby.

Wielu językoznawców, którzy zajmowali się frazeologizmami i ich podziałem, stosują różne kryteria ich podziału. Myślę, że podział zaproponowany przeze mnie, będzie dla państwa najbardziej czytelny i przejrzysty. Frazeologizmy można by podzielić na następujące grupy:

  • zwroty idiomatyczne:
    • "etw. auf die lange Bank schieben" (zwlekać z czymś)
    • "robić z igły widły"
  • połączenia frazeologiczne:
    • "der blinde Passagier"
    • "pasażer na gapę"
  • frazeologiczne porównania:
    • "arbeiten wie ein Pferd"
    • "pracować jak wół"
  • formy rzeczownikowo-czasownikowe:
    • "Kritik üben" (krytykować)
    • "iść w niepamięć"
  • formy bliźniacze:
    • "mit Ach und Krach" (z ledwością)
    • "in Hülle und Fülle" (w bród)
  • terminy frazeologiczne:
    • "das Rote Kreuz" (Czerwony Krzyż)
    • "rzut wolny"
  • ścisłe frazy:
    • "da liegt der Hund begraben"
    • "tu jest pies pogrzebany"
  • przysłowia:
    • "Hunde, die bellen, beissen nicht"
    • "Z wielkiej chmury mały deszcz"
    Jak wynika z podziału zwrotów frazeologicznych zalicza się do nich również przysłowia, którym chciałbym poświęcić kilka zdań. Waga i znaczenie przysłów jest w każdym narodzie i była w każdym czasie niepodważalnie bardzo duża. Przysłowia przyciągały zawsze uwagę językoznawców, gdyż ukazywały one charakter narodu, informowały o zwyczajach i obrzędach narodowych. Dlatego ucząc się przysłów poznajemy nie tylko słownictwo, ale również kulturę poznawanego języka.

    Niektóre przysłowia mogą dotyczyć tylko pewnych miejscowości lub rejonów, np. "Lachse haben" (zwrot używany we wschodnich Niemczech oznaczający "mieć pieniądze"), niektóre są przysłowiami całego narodu jak np. "Mądry Polak po szkodzie", ale są i takie, które znane są na całym kontynencie a i często wykraczają poza niego. Przykładem może być przysłowie z języka polskiego "Nie wszystko złoto, co się świeci", które ma swój odpowiednik np. w języku niemieckim "Es ist nicht alles Gold, was glänzt". Wiele przysłów zostało również zapożyczonych z obcej literatury. Większa część pochodzi z Biblii lub greckiej i łacińskiej literatury starożytnej. Przykładem może być łacińskie przysłowie "manus manum lavat", które ma swoje odpowiedniki w wielu językach, np. polskim "ręka rękę myje" czy niemieckim "eine Hand wäscht die andere".

    Na lekcjach języków obcych powinno wprowadzać się jak najczęściej zwroty frazeologiczne. Ucząc się tych zwrotów uczniowie poznają przecież nie tylko poszczególne słownictwo zawarte w danym idiomie, (taka jest mentalność większości uczniów, którzy chcą znać znaczenie poszczególnych słówek) jak również znaczenie całego zwrotu. Wynika z tego, że ucząc się frazeologizmów można często upiec dwie pieczenie na jednym ogniu.

    Znajomość frazeologizmów w procesie rozumienia i posługiwania się językiem obcym ma bardzo duże znaczenie, ponieważ występują one bardzo często szczególnie w języku mówionym. Zła interpretacja zwrotów idiomatycznych prowadzi często do nieporozumień. Absolutna znajomość wszystkich idiomów jest praktycznie niemożliwa, większa ich część jest lub była używana przez wąskie grupy ludzi, duża ilość używana jest coraz to rzadziej, aż w końcu popada w niepamięć. Ale kto chce posługiwać się sprawnie językiem obcym, musi zapoznać się przynajmniej z podstawowymi, używanymi często w języku mówionym oraz ciągle nowo tworzonymi zwrotami frazeologicznymi.

    Na rynku książki można znaleźć wiele pozycji ze zbiorami zwrotów frazeologicznych dla najczęściej nauczanych języków obcych w szkołach. Powinny one stanowić pomoc dla uczniów w lekturze bardziej skomplikowanych tekstów, jak również w zakresie czynnego posługiwania się językiem obcym oraz jako pomoc w przygotowaniu się do Nowej Matury, która kładzie nacisk szczególnie na konwersację oraz rozumienie tekstów słuchanych i czytanych.

    Opracowanie: Grzegorz Dąbrowski
    Myślibórz

  • Wyświetleń: 3223


    Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.