Katalog

Teresa Niklewicz, 2011-04-05
JASŁO

Zajęcia przedszkolne, Artykuły

Charakterystyka rozwoju dziecka 5-6 letniego

- n +

Rozwojowi podlega całość zjawisk przyrody, w tym także człowiek.
Rozwój dziecka polega na ciągłych zmianach zachodzących w jego organizmie. W skutek tych zmian budowa i czynność organizmu oraz reakcje psychiczne dziecka stają się coraz bardziej złożone. Umożliwia mu to „lepszą orientację w otaczającej go rzeczywistości do której się przystosowuje i na którą uczy się oddziaływać”. ( A. Landy, M. Kwiatowska, Z. Topińska, 1970, s.148).
Obok rozwoju fizycznego bardzo ważny jest rozwój psychiczny, który jest procesem ciągłym. Każda jednostka stopniowo wzrasta fizycznie i psychicznie, rozwijając wraz z wiekiem, coraz dojrzalsze formy zachowania i aktywności.
Stadia rozwoju psychicznego dzieci: przykładowe podziały na okresy rozwojowe z uwzględnieniem okresu 3-7 roku życia.
w/g M. Żebrowskiej - wiek przedszkolny 3 – 7 lat (M. Żebrowska, 1977, s.186).
S. Szuman - pierwsze dziecięctwo ( od urodzenia do 7 roku życia ), faza 3 wiek przedszkolny ( 3-7 lat )
M. Przetacznikowej - stadium pierwsze ( wczesne ) od 3 do 4 lat (M.Przetacznikowa, G. Mokiełło-Jarża, 1980, s.85), stadium drugie ( średnie ) od 4 do 5½ lat, stadium trzecie ( późne ) od 5½ do 7 lat
W okresie przedszkolnym wzrasta ogólna ruchliwość dzieci, co jest charakterystyczną właściwością tego okresu życia. Dziecko staję się coraz bardziej sprawne ruchowo, radzi sobie z różnymi przeszkodami „ jest go wszędzie pełno”.
Rozwój fizyczny dziecka w okresie przedszkolnym charakteryzuje przede wszystkim zmiana sylwetki. W budowie ciała dzieci obserwuje się jeszcze wyraźne dysproporcje.
W drugiej fazie wieku przedszkolnego proces kostnienia zaznacza się najwyraźniej w kościach nadgarstka. Przyczynia się to do usprawniania dłoni pięciolatków, które coraz lepiej rysują, manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami. Około 5 roku życia wskutek rozrostu masy i siły dużych grup mięśniowych pojemność płuc wzrasta i oddech staje się głębszy. Doskonali się budowa i funkcje układu nerwowego.
W trzeciej fazie wzmacnia się wydatnie cały kościec i muskulatura oraz ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa. Ruchy mięśni dziecka 6- letniego są już całkiem swobodne. Wzrasta sprawność różnych narządów wewnętrznych.
Rozwój ruchowy dziecka w wieku przedszkolnym cechuje względna harmonijność. Dziecko doskonali swe ruchy postawno- lokomocyjne, jak też ruchy warunkujące sprawne wykonywanie czynności na przedmiotach. Następuje dalszy rozwój i doskonalenie się ruchów narzędziowych ( praksji ), co wydatnie wpływa na wzrost samodzielności i zaradności dziecka.
U dzieci 6 letnich ruchy te stają się w pełni zautomatyzowane i sprawne.
Bardzo trafnym jest zdanie wypowiedziane przez M. Przetacznikową, że
„ Podstawową formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest nadal zabawa, chociaż nie jest ona jedyną dziedziną jego działalności” (M.Przetacznikowa, 1977, s.425).
Coraz większego znaczenia w życiu dziecka nabierają rozmaite zajęcia, które przygotowują je do podejmowania nowych obowiązków. Wraz z wiekiem obserwuje się u dziecka zmianę postawy wobec własnych czynności, ich przebiegu i efektu. Dziecko traktuje to, co robi, coraz bardziej na serio, z poczuciem odpowiedzialności za swoje „dzieło”.
Pracując z dziećmi przedszkolnymi bardzo łatwo można spostrzec że:
„ granice między zabawą dziecka, a jego twórczością i odbiorem przez nie sztuki są bardzo płynne” ( M. Przetacznik-Gierowska, G. Makiełło-Jarża, 1985, s.239).

Rysowanie , malowanie, lepienie z gliny lub plasteliny i inne formy zajęć manipulacyjno-konstrukcyjnych, wykonywanych przez dzieci w wieku przedszkolnym, są to czynności, które można zaliczyć do zabaw dziecięcych, ponieważ – podobnie jak inne zabawy – podejmowane są one dla przyjemności, a w ich wyniku powstają wytwory nie posiadające wartości ekonomicznej i użytkowej. Jednakże wytwory te nie są sporządzone z gotowego, już ukształtowanego materiału, lecz dziecko samo formuje i modeluje ów materiał i dlatego określamy je często mianem „sztuka dziecka”. Wiele rysunków, ulepianek i wycinanek dzieci posiada swój odrębny, uproszczony styl, oryginalną kompozycję i kolorystykę, wywołując podobnie jak sztuka prymitywna, przeżycia estetyczne odbiorców.
Elementy figuralne stanowią tworzywo graficzne stadium uproszczonego i prymitywnego schematu, nazwanego przez Stefana Szumana także schematem ubogim. Charakterystyczną cechą rysunków dzieci w tym okresie, który trwa do około 6 roku życia, jest to, że przedmioty i postacie przedstawione na rysunkach mają formę uproszczoną, zgeometryzowaną, są sztywne, kanciaste lub nadmiernie zaokrąglone.
W późnej fazie przedszkolnej dzieci przechodzą do stadium wzbogaconego i udoskonalonego schematu. W tym stadium dziecko rysuje wprawdzie nadal schematycznie, lecz sposób tworzenia jest już odmienny, formy graficzne bardziej giętkie i płynne, nie tylko zgeometryzowane i analityczne, lecz także sylwetkowe. Prawidłowe odtworzenie proporcji sprawia większości dzieci w tym wieku nadal duże trudności, nie ogarniają one całości i koncentrują się na szczegółach, które nie zawsze są dla danego przedmiotu istotne, posiadają jednak określone znaczenie emocjonalne i przeżyciowe dla dziecka.
Pięciolatek potrafi wypełnić całą kartkę papieru sensowną treścią, rozmieszczając wszystkie elementy nienagannie pod względem kompozycyjnym.
Natomiast u dzieci w wieku 5-6 lat pojawia się w rysunku uproszczony schemat. Dziecko w swoich pracach próbuje uchwycić cechy twarzy, tułowia i kończyn. W jego pracach coraz częściej pojawia się wyraźnie zaznaczony ubiór.
W ciągu okresu przedszkolnego następuje bogacenie się schematów rysunkowych. W końcowej jego części rysunki są czytelniejsze, mają więcej szczegółów, zawierają elementy zaznaczające indywidualne właściwości przedmiotów i postaci, lepsze są też proporcje.
Dzieci w tym wieku malują i rysują chętnie nie tylko pojedyncze postacie i rzeczy, lecz również całe sceny i zdarzenia.
W średniej, a tym bardziej w późnej fazie przedszkolnej dzieci wyobrażają sobie już nie ogólnie i mglisto, ale dość szczegółowo to, co mają zamiar zbudować. Od zainteresowania samą czynnością przechodzą wraz z wiekiem do zainteresowania przeze wszystkim jej wytworem i wynikiem, co skłania je do doboru odpowiednich środków i sposobów realizacji zadania, do działania planowego i celowego.
Podstawą rozszerzania się orientacji dziecka w świecie zewnętrznym jest rozwój jego procesów poznawczych, rozwój spostrzeżeń, pamięci i myślenia.
Dzięki stopniowemu doskonaleniu się funkcji poznawczych i czynności umysłowych dziecko osiąga coraz lepszy rozwój psychiczny, a jak mówi M. Przetacznikowa „wyższy jakościowo poziom rozwoju psychicznego” ( M. Przetacznikowa, 1977, s.439).
W wieku przedszkolnym wzrasta wydatnie wrażliwość poszczególnych analizatorów na rozmaite podniety zewnętrzne. Szczególnie ważną rolę w nabywaniu przez dziecko doświadczenia spełnia zmysł wzroku. Pod koniec wieku przedszkolnego dzieci popełniają coraz mniej błędów w rozróżnianiu odcieni barwnych.
Swoiste problemy sprawia dzieciom reprodukcja niektórych prostych kształtów geometrycznych. Jednakże wraz z wiekiem wyobrażenia spostrzegawcze dziecka stają się coraz bardziej pełne, dokładne i dokończone. Pozwala to na reprodukowanie takich figur jak: kwadrat, trójkąt oraz figur złożonych z samej linii: szyny, spirale.
U dzieci 5- letnich zdarzają się w reprodukcjach koła nierówności i wklęsłości, dopiero 6-latki odtwarzają koło regularnie zaokrąglone. Podobnie odtwarzany jest kwadrat. 5-latki rysują co najmniej 3 rogi z kątami, a 6-letnie dzieci reprodukują kwadrat zupełnie poprawnie.
Dzieci w wieku przedszkolnym obdarzone są bujną wyobraźnią. Wraz z wiekiem następuje przekształcanie wyobraźni mimowolnej w wyobraźnię dowolną: kierowaną i twórczą.
W toku działania rozwija się wydatnie wyobraźnia twórcza. Na rysunkach, w wytworach plastycznych czy też w zabawie tematycznej dzieci już nie tylko naśladują i odtwarzają to, co tkwi w ich umyśle lecz także twórczo przekształcają to co dyktuje im wyobraźnia „ i coraz sprawniej posługują się tworzywem symbolicznym” ( M. Przetacznikowa, 1977, s.448).
Pamięć dzieci w wieku od 3 do 7 lat ma charakter mimowolny, podobnie jak wyobraźnia lub uwaga. Pod koniec wieku przedszkolnego obserwuje się u dzieci zaczątki pamięci dowolnej.
W ciągu okresu przedszkolnego dziecko stopniowo poszerza swój słownik, operuje coraz sprawniej regułami fonetyki i gramatyki języka.
Dziecko w 5 roku życia wkracza „ w wiek pytań”. Staje się uporczywym badaczem i odkrywcą nie znanego mu głębiej świata rzeczy, zjawisk i pojęć.
W rezultacie w wieku 6-7 lat dziecko posługuje się już swobodnie mową potoczną. Mowa dziecka pod koniec wieku przedszkolnego staję się również mową kontekstową. Dla dzieci wieku przedszkolnym najbardziej typową formą myślenia jest myślenie konkretno-wyobrażeniowe. Myślenie dziecka jest podporządkowane zadaniom praktycznym, przejawia się w rozwiązywaniu podczas zabaw i zajęć. Jest to zatem myślenie synpraktyczne, związane z konkretnym celem, do jakiego służy w działaniu.

Wraz z wiekiem czynności dziecka stają się coraz bardziej złożone, a ich realizacja wymaga namysłu, zaplanowania środków i narzędzi. W trakcie działania dziecko wykorzystuje narastające wciąż doświadczenie. Różnorodne czynności wykonywane przez dzieci są od początku czynnościami poznawczymi, w które włączają się procesy myślowe. Dzięki temu zabawy i zajęcia dzieci, początkowo chaotyczne i bezplanowe, stają się stopniowo dzialaniem celowym i zorganizowanym.
Wiek przedszkolny cechuje wzbogacanie się i duże zróżnicowanie życia uczuciowego. Wielu współczesnych psychologów jest przekonanych o tym, że w rysowaniu i malowaniu, jako spontanicznych formach zachowania, ujawniają się bogate uczucia i pragnienia dzieci.
Do 6 roku życia uczucia dzieci cechuje afektywność i impulsywność.
W powiązaniu ze znaczną pobudliwością emocji, jak również z łatwością ekspresji stanów uczuciowych, sprawia to, że dzieci w wieku przedszkolnym nie są jeszcze emocjonalnie dojrzale i zrównoważone. W starszym wieku przedszkolnym zmienia się rola przeżyć emocjonalnych w toku działania. U dzieci 6-7 letnich uczucia towarzyszą planowaniu czynności i jej inicjacji. Dziecko przewiduje nie tylko intelektualne, lecz także emocjonalne skutki swego działania.
Życie uczuciowe dziecka 6-letniego jest bardzo bogate. Opanowane i mniej impulsywne od młodszych dzieci. „Ma szanse w sprzyjającym środowisku wychowawczym rozwijać uczucia wyższe – społeczne i estetyczne”. (M.Przetacznikowa, 1977, s.419).
Tego rodzaju aktywność jest wyrazem nie tylko dominujących potrzeb, ale także głęboko ukrytych cech osobowości
Wiek przedszkolny jest okresem kształtowania się struktury osobowości w jej podstawowej formie. Osobowość dziecka kształtuje się w toku nieskrępowanej, swobodnej działalności, pod wpływem czynnika aktywności własnej oraz w procesie okazyjnego, przypadkowego uczenia się, w sytuacjach życia codziennego, w których dziecko współdziała z dorosłymi i rówieśnikami.
Osobowość dziecka pod koniec okresu przedszkolnego z pewnością nie jest jeszcze całkowicie ukształtowana.
Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym ulega szybkim zmianom.
W opinii I. Kornatowskiej i J. Załęckiej „ każde dziecko stanowi odrębną i niepowtarzalną jednostkę ludzką, a w związku z tym ma swoją indywidualną dynamikę rozwojową”. ( I. Kornatowska, J. Załęcka, 1976, s.11-12).
Wyświetleń: 6559


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.