Temat: Jak skutecznie ukarać ucznia.
Cele szkolenia:
• Zapoznanie nauczycieli z definicją kary i dyscypliny;
• Podanie rodzajów stosowanych kar;
• Przedstawienie podstaw skuteczności kar;
• Uświadomienie korzyści płynących z prawidłowego wdrażania dyscypliny.
Metody:
• Wykład, dyskusja, praca w parach.
Środki:
• Notatki ze szkolenia na temat: Rola dyscypliny w wychowaniu; Robertson J., Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie, Warszawa 1998; Nakamura Raymond M., Zdrowe kierowanie klasą (motywacja, komunikacja, dyscyplina), Warszawa 2011.
Czas realizacji: 60 minut
Przebieg szkolenia:
1. Przedstawienie pojęcia dyscypliny.
Dyscyplina- to poprawna komunikacja przebiegająca we właściwym kontekście.
Ważne we wdrażaniu dyscypliny jest, aby na samym początku narzucić własną interpretację sytuacji. Podczas pierwszego spotkania z uczniami pozycja nauczyciela łatwo może zostać zakwestionowana. Może być zatem istotne, żeby przedstawić się w roli kogoś, kto rozpoczyna interakcję, a nie w roli reagującego na bodźce ze strony uczniów. Nowy nauczyciel, który przyjaźnie odpowiada na osobiste pytania uczniów nie buduje autorytetu. Doświadczony nauczyciel będzie unikał wciągnięcia siebie w rozmowy zbaczające z torów lekcji, ale zarazem nie będzie wdrażał dyscypliny przez tyranizowanie, wymyślanie, sarkazm i wszelkie inne tego rodzaju akcje, gdyż odsłonią one co najwyżej brak pewności siebie nauczyciela, a tym samym negatywnie wpłyną na budowanie dyscypliny w klasie.
- Ćwiczenie 1 Mieć ostatnie słowo.
Ćwiczenie to ma symulować typową interakcję z niechętnym do współpracy uczniem. Należy je przeprowadzić w parach.
Wybierz typową sytuację, w której nauczyciel ingerowałby w zachowanie ucznia. Na przykład uczeń:
- nie wykonuje zadania,
- żuje,
- spóźnia się,
- wychodzi z ławki,
- przekrzykuje,
- przeszkadza koledze.
„Nauczyciel” rozpoczyna pytaniem, żądaniem lub stwierdzeniem skierowanym do „ucznia”, a dotyczącym jego zachowania. „Uczeń” spiera się: zaprzecza, tłumaczy, pyta lub sprzeciwia w jakiś inny sposób. Chodzi o to, żeby mieć ostatnie słowo, choć oczywiście nie może to być zwykłe wyrażenie zgody w rodzaju „tak”, „dobrze”. Przegrywa ten, kto przez trzy sekundy nic nie powie lub powie coś, co nie pasuje do sytuacji. Rozważ:
• Jakiego rodzaju pytania dają uczniowi mniejsze szanse „odpysknąć” nauczycielowi.
• Czy istnieją pomocne strategie? Na przykład, czy przyjąć do wiadomości wypowiedź ucznia i powtarzać swoje (technika „pękniętej płyty”).
• Jak należy się zachować?
W praktyce tego rodzaju spory są bezowocne i niepotrzebne.
2. W jakim momencie mówimy o skuteczności kary?
- powszechność stosowania;
- duży nakład pracy;
- konsekwencja;
- nieuchronność (zamiast surowości);
- natychmiastowość;
- kodyfikacja.
O powszechności stosowania mówimy wtedy, gdy wszyscy pracownicy szkoły będą wdrażać w sposób spójny i zarazem konsekwentny zasady dyscyplinarne obowiązujące na terenie danej placówki szkolnej. Wymaga to systematycznego i znacznego nakładu pracy ze strony całego personelu szkoły. Uczniowie mają prawo oczekiwać, że wszyscy nauczyciele w danej szkole pracują w tych samych ramach zakreślonych polityką dyscyplinarną, nie kierują się własnym gustem i uprzedzeniem. Nie może być dziś tak, a jutro inaczej, ten nauczyciel tak, ten inaczej. Uczniowie uczą się, że można spóźniać się na lekcje pani X, ale nie na pani Y, zapomnieć zeszytu z pracą domową u pani Z, ale nie u pani W. Zasady powinny byś skodyfikowane, aby nauczyciel mógł zawsze odwołać się do określonego dokumentu funkcjonującego na terenie szkoły, a uczeń miał co do nich pełną jasność. Nauczyciel musi mieć też pewność, że za dane wykroczenie zostanie nieuchronnie i natychmiastowo zastosowana sankcja. Nie musi być ona surowa, ale ma być dotkliwa dla ucznia.
- Ćwiczenie 2 Kto kieruje rozmową.
Ćwiczenie należy wykonać w dwie osoby. Pokazuje ono, że odpowiadanie na pytanie może być wyrazem podporządkowania. W ćwiczeniu tym role nie są określone, tak więc pierwszy pytający musi odpowiadać dalszymi pytaniami, by uzyskać odpowiedź itd. W ten sposób obaj starają się osiągnąć dominującą pozycję w interakcji.
Na pytanie: „dlaczego się spóźniasz?”, pada odpowiedź: „a która jest godzina?” albo: „to lekcja już się zaczęła?” i w ten to sposób stawia pytającego w sytuacji odpowiadającego. Gdyby, a jest to wątpliwe, uczeń tak właśnie odpowiedział, nauczyciel prawdopodobnie powtórzyłby swoje pytanie, podkreślając prawo otrzymania odpowiedzi: „Nie twoja sprawa, czy lekcja się zaczęła. Pytam, dlaczego się spóźniłeś”.
Kilka pytań na początek:
-Jak się nazywasz?
-Dlaczego nie posprzątałeś po sobie papierów?
-I to wszystko, co udało ci sie napisać przez pół godziny?
-Kto pozwolił Ci wejść do sali?
-Dlaczego wniosłeś kurtkę?
-Co robisz?
3. Jakie rodzaje kar są obecnie stosowane w szkolnictwie. Na to pytanie nie każdy nauczyciel potrafi odpowiedzieć. A wydaje się to jedno z kluczowych zagadnień, aby wiedzieć czym możemy się posłużyć w razie konieczności ukarania wykroczenia ucznia, a jakie z tych kar nie powinny być stosowane:
- kary fizyczne;
- plaga (zawieszenie kary);
- zapisywanie;
- krytykowanie;
-odpowiedzialność zbiorowa;
- karanie oceną;
- uwaga;
- punkty karne;
- uciążliwość w ramach prawa.
Pokrótce omówię każdą z metod. W przypadku kar fizycznych są one obecnie zakazane w szkolnictwie, jednak czasami zdarza się ich stosowanie, np. stanie w kącie czy robienie pompek. Kara zawieszenia ma na celu zastraszenie ucznia przez groźbę wykonania kary w wypadku ponownego wykroczenia, np. zawieszenie przeniesienia do innej szkoły na okres semestru z możliwością niewykonania kary w razie poprawy zachowania ucznia. W przypadku zapisywania też mamy do czynienia z formą zawieszenia, wykonanie kary zależy od dalszego zachowywania się ucznia. Kara ta polega, np. na zapisywaniu przez nauczyciela dyżurującego nazwisk uczniów popełniających wykroczenia w czasie przerw i następnie dostarczanie tych nazwisk do wychowawcy. Krytykowanie jest formą kary polegającą na zwracaniu uczniowi uwagi, gdy postępowanie jego jest niewłaściwe, np. gdy uczeń rozmawia na lekcji nauczyciel udziela mu upomnienia, aby zaprzestał. Odpowiedzialność zbiorowa jest karą pochodzącą z okresu komunizmu, utrzymuje się obecnie mimo, że mówi się o indywidualnym podejściu do ucznia, np. klasa nie pojedzie na wycieczkę, bo pięć osób nie wpłaciło pieniędzy. Karanie oceną jest karą, która nie powinna być stosowana, jednak statystycznie znacznie jej wzrasta, szczególnie w przypadku szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, gdzie uczniowie coraz częściej nie są zainteresowani wysoką oceną z zachowania. Stosowanie tej kary ma przede wszystkim charakter odpytywania ucznia za rozmawianie w czasie lekcji. Kolejnym rodzajem kary jest uwaga, chociaż nie zawsze powinna być tak odbierana, ponieważ czasami nauczyciel w miejsce uwag wpisuje tylko informacje negatywną o uczniu, np. uczeń nie czyta lektur, co może skutkować problemami z zaliczeniem danego etapu edukacji. Punkty karne są coraz bardziej modne w systemie karania, jednak często są uważane za kontrowersyjne z dwóch powodów. Po pierwsze, punkty danego ucznia ujemne i dodatnie sumuje się na koniec semestru i tym samym nie jest tutaj spełniane jedno z założeń kary, czyli jej natychmiastowość, a jest to ważne jeśli kara ma być skuteczna. Po drugie, punkty można ujemne zacierać punktami dodatnimi, co uczy uczniów kombinowania i powoduje, że ocena z zachowania nie jest adekwatna do działań ucznia w ciągu semestru. Ostatnim sposobem karania jest uciążliwość w granicach prawa zwana czasami nękaniem w granicach prawa. Formy tego są różne, mogą dotyczyć całej klasy, np. nauczyciele nie zgadzają się na przenoszenie sprawdzianów, pomijają klasę przy planowaniu wycieczek szkolnych, lub dotyczą indywidualnych uczniów, np. nauczyciel dyżurujący zauważa ucznia dokonującego wykroczenie, a następnie poucza go przez 3-4 min przerwy, tym samym uczeń traci przerwę.
- Ćwiczenie 3 Wyrabianie „uporczywego spojrzenia”.
Ćwiczenie można przeprowadzić w parach. Zakłada ono kontrolowanie reakcji. Jeden z partnerów przypatruje się drugiemu uporczywie i chłodno. Drugi prowokuje do reakcji, na przykład dowcipkując lub wyczyniając miny, ale nie dotykając. Twarz pierwszego wciąż powinna wyrażać: „Czekam. Uspokój się”. Nie wolno mu natomiast przybierać groźnych min, marszczyć brwi itp. Zwykle udaje się utrzymać takie spojrzenie przez około dziesięć sekund. Po tym czasie drugi z partnerów opowiada, co wyczytał z owego uporczywego spojrzenia.
Podsumowanie:
Jak uniknąć karania? To pytanie powinien zadać sobie każdy z nauczycieli.
Unikniemy karania przede wszystkim wtedy, gdy:
• Zajmiemy eksponowane miejsce w klasie;
• Będziemy nawiązywać kontakt wzrokowy z uczniami;
• Wykażemy zainteresowanie przedmiotem i będziemy podkreślać znaczenie wypowiadanych słów, operując głosem, mimiką, gestem i ruchem;
• Zauważymy udzielane nam informacje zwrotne i sami będziemy ich udzielać;
• Staniemy blisko ucznia, który przestaje uważać.
Uczniowie będą mieli mniej okazji zachować się niewłaściwie, jeżeli:
• Zagospodarujemy przestrzeń klasy i ustawimy ławki stosownie do czynności uczniów;
• Oceny stawiane są regularnie i rozważnie;
• Lekcje są starannie zaplanowane i przygotowane;
• Lekcja rozpocznie się szybko i od początku się szybko potoczy;
• Jasno sformułujemy temat lekcji;
• Unikniemy znaczących przerw podczas lekcji;
• Nie będziemy zajmować się wyłącznie pojedynczymi uczniami kosztem pracy z całą klasą;
• Zostawimy dość czasu, żeby skończyć lekcję bez bałaganu i pozostawić porządek w sali.
Zadaniem nauczyciela jest przede wszystkim nie doprowadzać do konfliktowych sytuacji. A jeśli już do tego dojdzie umieć rozwiązać problem bez uszczerbku dla swojego autorytetu i biorąc pod uwagę dobro ucznia.
Dyskusja pomiędzy członkami zespołu.
Ewaluacja na temat: „Czego nauczyło mnie to spotkanie, jak mogę pomóc sobie w prowadzeniu lekcji?” przez uczestników zespołu.

Wyświetleń: 2526