Katalog

Katarzyna Chmielewska, 2016-01-14
Nidzica

Zajęcia przedszkolne, Referaty

Motywacja do nauki – różne metody.

- n +

Pojęcie „uczenia się” i motywacji

Terminem tym posługujemy się, zarówno w pedagogice i psychologii, jak i życiu codziennym. Mamy wtedy na myśli czynności ucznia, zmierzające do przyswojenia zasobu wiadomości szkolnych, jak też w odniesieniu do opanowanie przez dzieci, młodzież czy dorosłych takich umiejętności
i sprawności, jak pisanie na maszynie, jazda na nartach lub gra na jakimś instrumencie . Jednak wysiłek nawet najlepszych uczniów, z wysokim poziomem inteligencji, z możliwościami rozwoju i dobrymi warunkami materialnymi może okazać się bezskuteczny bez odpowiedniej motywacji. Aby osiągnąć efekty, uczeń musi wykazać chęć nauki, określić cel, który pragnie osiągnąć. Jeżeli uczeń nie będzie dążył do konkretnych celów to, pomimo najlepiej wykwalifikowanych nauczycieli, odpowiednich warunków do nauki i nowoczesnych środków przekazywania wiedzy, nie uzyskamy tego, aby opanował materiał trwale lub też stosował go w praktyce. Nauczyciele i rodzice szukają sposobu na dzieci leniwe, by stali się chętni do nauki i wkładali wysiłek w zdobywanie wiedzy. Jednak nie ma jednej uniwersalnej dobrej odpowiedzi czy metody, aby do takiego stanu doprowadzić. Każde dziecko jest inne
i każdego motywuje coś innego, za sprawą różnorodności czynników warunkujących motywację dzieci do nauki szkolnej.

Motywacja to zespół wyznaczników ukierunkowujących zachowanie na określone cele. Zdaniem J. Reykowskiego, procesami motywacyjnymi są takie zjawiska, jak chęć, życzenie, pragnienie, zainteresowanie się czymś, obawa przed czymś, których wspólną cechą jest waśnie dążenie do osiągnięcia określonego celu .
Procesy motywacyjne regulują zachowania człowieka, mogą ukierunkować jego działanie, aby powstały muszą być spełnione dwa warunki:
• wynik czynności musi być przez człowieka oceniany jako użyteczny,
• człowiek musi żywić przekonanie, że możliwość osiągnięcia przez niego wyniku jest wyższa niż zero.
Uczeń zmotywowany próbuje rozwiązywać zadania szukając odpowiednich sposobów, wnikliwe analizując i umiejętnie korzystając z wiedzy, którą już posiada. Uczeń słabo zmotywowany rezygnuje z rozwiązania takiego zadania. Ucznia można motywować do działania przez dwa rodzaje motywacji: dodatnią i ujemną. Motywacja dodatnia następuje, gdy uczeń chce coś osiągnąć, a ujemna wtedy, gdy chce czegoś uniknąć. Pragnienie jest przykładem motywacji dodatniej, a niechęć lub obawa ujemnej.

12 zasad wydobywania z ludzi tego, co w nich najlepsze:
1. Od ludzi (uczniów) , którymi kierujesz, oczekuj tego, co najlepsze.
2. Zauważaj potrzeby drugiego człowieka (swojego ucznia).
3. Wysoko stawiaj poprzeczkę doskonałości.
4. Stwórz środowisko, w którym niepowodzenie nie oznacza przegranej.
5. Jeśli ktoś zdąża tam, gdzie ty – dołącz do niego.
6. Wykorzystaj wzorce, by zachęcać do sukcesu.
7. Okazuj uznanie i chwal osiągnięcia.
8. Stosuj mieszankę wzmacniania pozytywnego i negatywnego.
9. Potrzebę współzawodnictwa wykorzystuj w sposób umiarkowany.
10. Nagradzaj współpracę.
11. Pozwalaj, by w grupie zdarzały się burze.
12. Staraj się własną motywację utrzymywać na wysokim poziomie.


Behawioralne teorie wzmocnienia


Według behawiorystów najważniejszym elementem motywacji są jej cele poznawcze i ukierunkowanie na cel. Wzmocnienie jest głównym mechanizmem wywołującym dane zachowanie i utrzymującym je (np.: pilna praca nad zadaniem może być wzmocniona przez pisemne lub ustne pochwały, dobre stopnie, przywileje itp.). Jednak jak wywołać i utrzymać pożądane zachowanie? Według behawiorystów liczy się, nie tyle motywacja, ile kontrola. Posługują się wzmocnieniem w celu „rozciągnięcia nad zachowaniem kontroli przez bodźce”. Kiedy już uczniowie osiągną właściwy poziom wykonania utrzymuje się je wzmocnieniami na tyle częstymi, by zagwarantować jego trwałość. Wszelkie zachowania niezgodne z pożądanym wzorcem są wygaszane przez brak wzmocnień, tłumione za pomocą kar.

Teorie potrzeb

Pojawiły się jako pierwsze alternatywy do teorii wzmocnienia. Według tej teorii zachowanie jest odpowiedzią na odczuwane potrzeby; wrodzone, uniwersalne albo wyuczone. Wielu psychologów nie uznaje teorii potrzeb ze względu na usterki teoretyczne tkwiące w samym pojęciu potrzebny. Jednak jest jeden popularny i wpływowy model motywacji. W 1962 powstała piramida potrzeb ludzkich Abrahama Maslowa.

Wskazuje, że potrzeby muszą być zaspokajane w określonym porządku:
1. Potrzeby fizjologiczne (snu, pokarmu).
2. Potrzeby bezpieczeństwa (braku zagrożenia niebezpieczeństwem, lękiem, groźbą).
3. Potrzeby miłości (akceptacji ze strony rodziców, nauczycieli, rówieśników).
4. Potrzeby szacunku (osiągnięć, wiary w swoje zdolności).
5. Potrzeby samorealizacji (twórczej ekspresji, zaspokojenia ciekawości)

Trzeba pamiętać, że aby skutecznie motywować uczniów, należy zajmować się jednocześnie ich potrzebami z niższych pięter hierarchii i tymi z wyższych, ściślej powiązanymi z nauką szkolną . Jeśli uczniowie przychodzą do szkoły głodni lub zmęczeni, okaże się, że nie można wymagać od nich zaangażowania w pracę; będą mniej twórczy i mniej skłonni do podejmowania wysiłku.

Teorie celów

Teorie wzmocnienia i potrzeb pokazują, że człowiekiem kierują podniety wewnętrzne lub zewnętrzne. Jednak w teoriach motywacji zaczęły się pojawiać przesłanki, że ludzie są bardziej proaktywni, umieją zadecydować, co chcieliby robić i dlaczego Zaczęto mówić o celach, a w 1992 roku Ford opracował ich listę. Przydaje się ona, by uświadomić nauczycielowi, jak ważne jest wzbudzanie motywacji u uczniów. Ma to na celu umotywowanie ich do tego stopnia, by , pracując na lekcji, potrafili ujednolicić cele na tyle, by osiągnąć większość z nich, a nawet wszystkie.

Teorie motywacji wewnętrznej


Teorie motywacji wewnętrznej, mówią, iż ludzie działają według własnych planów, robią coś w wyniku występującej potrzeby. Samostanowienie celów i samokierowanie działaniem – uwydatnia się najbardziej właśnie w teorii motywacji wewnętrznej.

Wymienia się tu:
• teorię autodeterminacji – człowiek sam decyduje, co musi robić, chętnie włącza się w działania grupy, funkcjonuje w otoczeniu; łączy się z cechami: ciekawość, spontaniczność. Według teorii autodeterminacji otoczenie społeczne sprzyja motywacji, tylko jeśli spełnione są trzy wrodzone potrzeby psychiczne: *kompetencji, *autonomii, *włączenia. Podsumowując, człowiek jest odgórnie motywowany, by czuć więź z innymi ludźmi, wchodzić z nimi w interakcje, efektywnie z nimi funkcjonować. W przypadku uczniów motywacja wspiera zaspokajanie trzech wyżej wymienionych potrzeb. Jeśli takiego wsparcia brakuje, uczniowie czują się kontrolowani.
• teorię uniesienia – uczucie przeżywania skondensowanej motywacji wewnętrznej, pojawia się zwykle, gdy jesteśmy pochłonięci ulubioną czynnością lub ambitnym zadaniem, kiedy wspinamy się na szczyty fizycznych i intelektualnych możliwości . Wyliczenie charakterystycznych cech zawiera osiem pozycji. Jesteśmy świadomi celów zadania, skupiamy się tylko na nim, nie myśląc ani o sukcesie ani o porażce, nagrodzie czy karze lub zobowiązaniach. U uczniów najczęściej uniesienie możemy zaobserwować podczas zajęć rekreacyjnych, ale także zdarza się podczas pracy w klasie. Siła uniesień jest różna i zależy od człowieka i sytuacji. W otoczeniu szkolnym największym zagrożeniem dla uniesienia jest lęk, pojawiający się w sytuacjach, gdy uczniowie stawiani są przed zadaniami przekraczającymi możliwości poradzenia sobie z nimi.

Wtedy nauczyciele mogą wspomagać przeżywanie uniesienia na trzy sposoby:
• znać dobrze swój przedmiot, nauczać go z entuzjazmem i służyć uczniom za wzór dążenia do wewnętrznych nagród,
• utrzymywać równowagę miedzy przygotowaniem uczniów, a tym czego się od nich oczekuje,
• zapewnić uczniom wsparcie dydaktyczne i emocjonalne.
Uczenie jest bardzo ważne, ale nie jest tak istotne jak wzbudzenie chęci do nauki. Motywacja odgrywa zasadniczą rolę w skutecznym nauczaniu.

Nauczycielom udziela się mnóstwa rad dotyczących motywacji uczniów. Sprowadzają się one jednak do jednej zasady ogólnej: zorientuj się, o czym chcieliby się uczyć twoi uczniowie i co lubią robić na lekcji, a potem postaraj się uwzględnić jedno i drugie możliwie w jak największym stopniu w programie i pracy w klasie .

Wpływ ocen szkolnych na uczniów

Nauczyciele motywują swoich podopiecznych nagrodami. Zadania jakie stoją przed uczniami, związane z nauką szkolną to przygotowanie się m. in. do: klasówki, referatu, wystąpienia czy pisania dłuższych wypowiedzi. Piękną wizją jest wyobrażenie o uczniach, którzy przygotowują się sumiennie ze względu na chęć zdobycia wiedzy, nie zaś ze względu na konsekwencje złej oceny. Należy docenić możliwość oceniania stopniami jako najłatwiej dostępnego rodzaju nagród zewnętrznych. Teraz uczniowie pracują dla stopni, w dorosłym życiu będą pracować dla pieniędzy. Stopnie szkolne mogą stanowić skuteczną zachętę do wykonania pracy. Ocena powinna określać ucznia: na jakim etapie rozwoju jest, dokąd zmierza, co już osiągnąć, a co jeszcze może. Niestety liczy się głównie ocena cząstkowa lub końcowa, bez analizowania trudu i wysiłku włożonego w całym procesie przygotowywania się ucznia. Najczęściej następuje zniechęcenie wśród uczniów mniej zdolnych, którzy włożyli maksimum swoich możliwości i wysiłku osiągają efekty przeciętne, a znudzenie i lekceważenie u uczniów zdolnych, którzy oceny dobre zdobywają bez większego wysiłku.
Czynności oceniające stanowią niezwykle istotny czynnik kształtujący motywację uczenia się. Ocena powinna przede wszystkim informować ucznia o stanie przyswojonych wiadomości czy umiejętności. Rzetelna, zwrotna informacja o popełnionych błędach jak i poprawnym działaniu jest jedyną drogą podnoszenia aktywności ucznia na coraz to wyższy poziom. Ocena, nawet ta niedostateczna, spełnia swoją motywacyjną funkcję, jeśli jej wydawaniu towarzyszy właściwe zachowanie nauczyciela. Prawidłowe, mądre ocenianie musi podsumować wysiłek dziecka i jego postępy rozpatrywane w kontekście indywidualnego rozwoju i możliwości. Tylko taka ocena, zarówno w przypadku słabszych jak i zdolnych uczniów, ma działanie motywujące.

Znaczenie nagród i kar w procesie nauczania

Bardzo ważną rolę w procesie nauczania przypisuje się wzmocnieniom pozytywnym i negatywnym, czyli nagrodom i karom. Prowadzono wiele badań i dyskusji, który sposób przynosi lepsze efekty przy utrwalaniu lub eliminowaniu określonych czynności. Najwięcej kontrowersji wywołały kary i ich efekty w procesie ucznia się. Oczywistym bowiem jest iż – zgodnie z prawem efektu – wzmocnienie w postaci nagrody lepiej przyspiesza opanowanie reakcji i jej utrwalenie. W procesie uczenia się najkorzystniejsze jest mieszanie i łączenie stosowania nagradzania i karania, jednak z przewagą nagród nad karami. Kary uczą i są skuteczne, gdy są naturalną konsekwencję niechcianych czynności lub zaniechania działania i gdy uczeń wie, że został słusznie ukarany i za co konkretne. Trzeba też uważać na tylko i wyłączne nagradzanie, ponieważ może wywołać u uczniów zbytnią pewność siebie i swoich umiejętności oraz stałe oczekiwanie na wyróżnienia.

Techniki motywujące ucznia do nauki według Hanny Hamer:

1. Stwórz luźną atmosferę podczas lekcji, demonstruj poczucie humoru, żartuj: spraw by nauka w zabawie stała się przyjemnością.
2. Szanuj odmienne zdanie uczniów i zachęcaj ich do samodzielnego, krytycznego, twórczego myślenia.
3. Staraj się być lubianym nauczycielem.
4. Reaguj na potrzeby uczniów, np. kiedy mówią , że czegoś nie rozumieją lub są zmęczeni czy zniechęceni.
5. Stosuj pomoce audiowizualne.
6. Dostosowuj metody nauczania do stylów uczenia się uczniów.
7. Dbaj, aby poziom motywacji uczniów nie był zbyt niski (wtedy nic nie robią), ani za wysoki (wtedy dochodzi do dezorganizacji myślenia i działania, zwłaszcza w sytuacjach trudnych).
8. Obniżaj w grupie uczniów poziom napięcia i lęku; im wyższy lęk, tym mniejsza sprawność intelektualna.
9. Próbuj zaciekawić uczniów i rozwijać ich zainteresowania; motywy poznawcze (pragnienie wiedzy i rozumienia) dają znacznie lepsze i trwalsze efekty niż czysto egocentryczne (rywalizacja, pokazanie swojej wyższości) i zewnętrzne (nauka dla stopnia i sprawienia przyjemności innym osobom).
10. Oczekuj od uczniów tego, co w nich najlepsze i mów im o tym.
11. Dostosuj wymagania do górnej granicy możliwości uczniów: niech mają poczucie osiągalności celu, ale przy dużym wysiłku; tylko wtedy bowiem nauka może być dla nich w pełni satysfakcjonującym wyzwaniem.
12. Przypominaj uczniom, że niepowodzenia i błędy to normalny etap na drodze do doskonalenia się.
13. Ucz wyciągania konstruktywnych wniosków z porażek.
14. Zachęcaj do odnoszenia sukcesów.
15. Omawiaj konkretne korzyści, jakie można odnieść z każdej lekcji.
16. Chwal uczniów często; także za najdrobniejsze osiągnięcia.
17. Nagradzaj współpracę.
18. Przyznawaj się do błędów, okazuj, że jesteś omylny, ponieważ to zwiększa sympatię uczniów do ciebie i modeluje zachowanie uczniów (stanowi wzór do naśladowania).
19. Utrzymuj własną motywację do pracy na wysokim poziomie: bądź entuzjastyczny.
20. Kontroluj własny poziom stresu.
Wyświetleń: 99


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.