Żydowskie jedzenie kształtowało się przez wieki pod wpływem kuchni lokalnych. Nie ma po prostu jednej kuchni żydowskiej. Najprościej można ją podzielić na kuchnię Żydów sefardyjskich (z Półwyspu Iberyjskiego), aszkenazyjskich (zamieszkujących Europę środkową, wschodnią, częściowo zachodnią i Amerykę) i mizrachijskich (arabskich). Dania, smaki, przyprawy różnią się od siebie, ale mają wspólną jedną rzecz - święte zasady kaszrut, o których mówią Tora, Talmud i Miszna.
Pobożny Żyd, niezależnie od tego, skąd pochodzi, ma obowiązek przestrzegania kaszrut, czyli może jeść tylko rzeczy koszerne. Zasady dietetyczne, określane hebrajskim terminem kaszrut należą do najstarszych elementów kultury żydowskiej, zapisanych w Pięcioksięgu Mojżesza. Podobno Bóg uczynił naród żydowski wybranym między innymi przez ustanowienie tak wielu nakazów i zakazów dotyczących kuchni i sposobu żywienia.
Jedzenie ma być pożyteczne dla duszy i ciała, wpływać na charakter i rozwój wszystkich etapów życia. Święta księga uczy Żydów, jak jeść, aby ciało było instrumentem duszy, gdyż gatunek jedzonego mięsa ma wpływ na duszę. Tak przynajmniej sądzą Żydzi.
Koszer ( hebr. Kaszer – nadający się, właściwy ) to regulowany przepisami religijnymi stan rytualnej czystości, odnoszący się głównie do pożywienia, naczyń oraz ubioru. W dużym uproszczeniu: dozwolone jest mięso krów, kóz i owiec, zakazana przez haszem jest wieprzowina, konina, mięso osłów i zwierząt mięsożernych. Można jeść drób, nie wolno gadów ani płazów. Owoce morza też są niestety zakazane. Koszerne są ryby ze skrzelami i łuskami, trefne ryby drapieżne, mięczaki, skorupiaki, także kawior. Żydom nie wolno polować, zakazane jest nawet łapanie ryb na wędkę, można łowić tylko w sieć. I bardzo ważne: koszerne mięso musi być całkowicie pozbawione krwi aby w trakcie posiłku nie zjeść duszy spożywanego zwierzęcia. Już w na początku Pierwszej Księgi Mojżesza występuje kategoryczny zakaz spożywania krwi i wyrobów z krwią. Dlatego jedną z zasad Hallachy jest idealne ostrzenie narzędzi do uboju. Każdy rabin w swych obowiązkach miał co tygodniową inspekcję rzezaka. Sprawdzał ostrza noży do rytualnego uboju i stan sanitarny koszernej ubojni. Drobne wady ostrza noża lub niedokładne umycie miejsca dyskwalifikowało rzezaka a mięso z takiego miejsca nazywane było trefnym i nie wolno go było jeść. Muszą być przy tym przestrzegane zasady rytualnego uboju. Do grupy potraw zakazanych należały nowela, czyli zdechłe zwierzęta, padlina i terefa, czyli stworzenia zabite, poranione lub poszarpane przez drapieżniki – oczywiście ze względu na znajdującą się w ich ciałach krew. Tak naprawdę nie wiadomo od jak dawna w Izraelu istnieje zwyczaj oględzin mięsa.
Druga sprawa to zakaz jedzenia potraw mlecznych razem z mięsnymi, zgodnie z biblijną zasadą: "mięsa zwierzęcia do spożycia nie będziesz moczył w mleku jego matki" z Księgą Rodzaju. Jeśli gotujemy krupnik na mięsie, to bez śmietany. Kto zje mięso, musi czekać nawet sześć godzin, aby skosztować nabiału. Odwrotnie jest prościej: po mleku można od razu podawać mięso, choć dla przyzwoitości czeka się jakieś pół godziny. W miejscach zbiorowego żywienia na przechowywanie i przygotowywanie różnych potraw przeznacz się oddzielne pomieszczenia. No i naturalnie każdy szanujący się Żyd ma oddzielne naczynia do gotowania dań mlecznych, oddzielne do mięsa. Nie można też nożem użytym do krojenia pieczeni cielęcej pokroić sera. Najprościej jest z ciastami i deserami, bo tu raczej nie ma konfliktu mięso - mleko. Wszystkie naczynia i narzędzia kuchenne przed użyciem musza być umyte. Żyd nie może jeść w domu kogoś, kto nie przestrzega powyższych obostrzeń.
Przed wykorzystaniem bardzo dokładnie sprawdza się warzywa, zboża i kasze aby wykluczyć obecność insektów. Produkcja i przetwarzanie żywności koszernej odbywa się pod nadzorem rabina, co potwierdza znak towarowy, często opatrzony dopiskiem, kto sprawuje nadzór i podpisem danego rabina.
Kuchnia Żydów należy niewątpliwie do najzdrowszych i najbardziej bezpiecznych kuchni Świata. Oczywiście zdrowa żywność dostarczana w dużych ilościach w konsekwencji może okazać się nie zdrową. Post i umiar potrzebny jest zawsze. Powody przestrzegania tak surowej diety nie zostały nigdy wyjaśnione. Być może Bóg dbał o ochronę zdrowia swojego ludu, a może wprowadzono ją ze względów religijnych jako metodę egzekwowania posłuszeństwa Izraela wobec Boga lub doskonalenia moralnego i dochodzenia do świętości.
Kuchnia żydowska to pierwsza kuchnia niezwykle mocno związana z religią i jej nakazami i zakazami. Potrawy przygotowuje się w niej według określonych reguł, podawanych na stronach Pięcio Księgu, czyli Pisma Starego Testamentu, Talmudu i reguł nie pisanych, wynikających z tradycji. Hallacha to zbiór reguł i zasad koszernego uboju zwierząt, ale też nie mieszania potraw mięsnych z mlecznymi – jak już wcześniej pisałam.
Specyfika tej kuchni jest ściśle związana nie tylko z zasadami koszerności, ale też okresami świątecznymi. Na każde święto jest odmienny zestaw potraw. Reguły przyrządzania jedzenia są takie same dla Żydów z całego świata. Mimo to niektóre przepisy różnią się od siebie, wskazując na wzajemne wpływy kuchni żydowskiej i sztuki kulinarnej innych narodów, między którymi przez stulecia żyli Żydzi.
Kuchnia żydowska jest niezwykle symboliczna i wiele przepisów odnosi się bezpośrednio do historii narodu wybranego. Żydzi wędrują po całym świecie, ale asymilują się najlepiej w Stanach Zjednoczonych no i oczywiście w Polsce. Różne były dzieje wzajemnych naszych relacji. Tylko w Polsce mieli Sejm Czterech Ziem składający się z dwóch instytucji sejmu i z sądu czyli trybunału, egzystował w Polsce ponad trzysta lat. W polskiej tradycji kulinarnej znajdujemy ogromne wpływy kuchni "naszych starszych braci w wierze" jak nazywał Żydów Karol Wojtyła.
W Polsce dominowała kultura Żydów aszkenazyjskich. Jej elementy zadomowiły się w menu Polaków. Dzisiaj w każdej piekarni kupimy chałkę. Chyba wszyscy słyszeli o rybie po żydowsku albo gęsich pipkach, które zjeść można w niejednej restauracji. Wśród polsko – żydowskich Dan znajdziemy placki ziemniaczane – u Żydów specjalne lateks przyrządzane w Chanukę czy rosół drobiowy, szczególnie chętnie spożywany w czasie święta Sukkot. Do najpopularniejszych dań należał czulent – rodzaj zapiekanki. Charakterystyczne dla Żydów z terenów Polski były placki z mąki lub ziemniaków tzw.: ołatki.
Na specyfikę posiłków polskich Żydów miał wpływ także klimat. Stąd tak popularne w żydowskiej kuchni ziemniaki, marchewka, cebula i czosnek, a także ważne w przygotowywaniu deserów jabłka, rodzynki i mak, wykorzystywane np. do pieczenia trójkątnych, purimowych ciasteczek, tzw. haman taszy. Do najbardziej znanych w Polsce żydowskich alkoholi należy wódka ze śliwek zwana pejsachówką. Żydowska śliwowica spożywana była najczęściej w święto Pesach. Dzisiaj pija ja nie tylko Żydzi.
Czas zatarł wiedzę o pochodzeniu wielu potraw a dziś jemy koszerne przysmaki nawet o tym nie wiedząc. Tak się jednak dzieje, że i kuchnia żydowska przyswoiła sobie wiele z polskich składników i potraw. Żydzi, podobnie jak i my, nie zdają sobie z tego sprawy. Najbardziej charakterystyczne tradycyjne potrawy kuchni żydowskiej – jak już pisałam powyżej - to czulent, cymes oraz kugel zwany też kugiel. Pyszny czulent to zapiekanka z białej fasoli, cebuli, ziemniaków i kaszy z koszernym mięsem. Podawany jest on na obiad w Szabas. Słodki cymes, do dziś na coś dobrego mówimy "ach jaki to cymes", to potrawa z mięsa, warzyw i owoców. Najczęściej z rodzynek marchwi i słodkich ziemniaków. Symbolizuje on pomyślność i jest podawany na nowy rok "Rosz Haszana".
Kuchnia żydowska jest prawdopodobnie jedną z najciekawszych i najbardziej urozmaiconych na świecie. Wygnani przed wiekami z Palestyny Żydzi brutalnie pozbawieni ojczyzny, wędrowali po świecie, zapożyczając pomysły i składniki z miejscowych przepisów. Kierując się nakazem koszerności oraz zachowując tradycyjne zwyczaje świąteczne, wymyślali dania odpowiednie dla klimatu krajów, w których się osiedlali.
Pisałam już, że zawarte w Biblii prawo Kaszrut określa zasady dotyczące rodzaju pokarmów, jakie mogą być spożywane oraz tego, jak powinny być one do spożycia przygotowywane. Niektóre z tych nakazów wydają się oczywiste, inne zaś dla Europejczyka mogą początkowo sprawiać wrażenie niezrozumiałych . Niektórzy twierdzą, iż te symboliczne rytuały kaszrutu zostały wymyślone, aby podkreślić odrębność Żydów oraz ich jedność z Bogiem; inni znajdują ich źródło w Piśmie Świętym. W rezultacie surowy kodeks, którego należy przestrzegać, wybierając produkty i przygotowując potrawy w zgodzie z zasadami higieny, zdrowia i tradycji świątecznych, nadaje kształt wyjątkowej kuchni żydowskiej.
Na samym początku pisałam o tym, że wśród Żydów wyróżnić można dwie zasadnicze grupy: Żydzi aszkenazyjscy mieszkający głównie w Europie środkowowschodniej i Rosji oraz Żydzi sefardyjscy zamieszkujący Hiszpanie i Portugalię oraz środkowo-wschodnią i północną Afrykę. Chciałabym rozwinąć ten temat.
Na różnych obszarach geograficznych rozwinęli oni odrębną kulturę i kuchnię. Ogólnie rzecz biorąc, linię podziału stanowiły góry oddzielające Europę południową od północnej, od Kaukazu przez Alpy aż po Pireneje. Co istotne, Żydzi przemieszczali się w kierunku wschód — zachód, a nie północ — południe, co dodatkowo wzmacniało różnice pomiędzy tymi dwiema grupami. Różnice w kuchni mają swój początek w klimacie, glebie oraz miejscowych składnikach. Świat Żydów Aszkenazyjskich (Europa północna, środkowa i wschodnia oraz Rosja) to obszar zimny, zamieszkany głównie przez chrześcijan, gdzie Żydzi często żyli na prowincji , odizolowani w gettach. Do ulubionych dań należały warzywa korzeniowe, takie jak marchew, ziemniaki i cebula, smażone na tłuszczu kurzym i gęsim oraz słodkowodne ryby (przede wszystkim karpie i śledzie) i mięsne gulasze duszone przez całą noc w piecu chlebowym. Dominowała kultura północnoeuropejska i słowiańska. Z kolei Żydzi sefardyjscy mieszkali głównie na terenie basenu Morza Śródziemnego oraz na Bliskim Wschodzie, współistniejąc z kulturą islamu. Przebywali częściej w środowisku miejskim, mieszkając w miastach i w portach, zajmując się głównie handlem. W ich diecie przeważały śródziemnomorskie warzywa, takie jak papryka, bakłażan, cukinia i pomidory, pieczone w oliwie z oliwek. Do podstawowych produktów spożywczych należały ryby słonowodne, ryż oraz fasola, a wszystkie dania były doprawiane aromatycznymi ziołami i mocnymi przyprawami. Te dwa różne światy bardzo rzadko znajdowały punkty wspólne.
Ogromny wpływ na kuchnię żydowską wywarło założenie w 1948 roku państwa Izrael — ojczyzny Żydów. Nastąpiła ekscytująca rewolucja żywieniowa, łącząca stare z nowym, na czele której stali młodzi, utalentowani kucharze wspomagani przez arsenał rozwoju technologii wytwarzania produktów spożywczych, unowocześnień w rolnictwie oraz przetwarzaniu koszernego jedzenia. Jemeńscy Żydzi osiedlający się w Izraelu wnieśli pikantne przyprawy i specyficzną kuchnię. Charakterystyczne są dla niej zhough — pikantna pasta z chili — oraz wspaniałe chleby, jak np. kubaneh.
Dzięki ciągłym zmianom oraz migracji ludzi i kultur na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza w Izraelu, kuchnia żydowska nieustannie się rozwija i ewoluuje tak pod względem stylu, jak i potraw, zachowując szacunek dla tradycji i rytuałów, pozostaje jedną z najbardziej ekscytujących i zdrowych kuchni na świecie.

KUCHNIA ŻYDÓW BIBLIJNYCH
Biblijni Żydzi odżywiali się skromnie, zwłaszcza posiłki w domach wieśniaków były niewyszukane. Jadano zazwyczaj dwa, czasem trzy posiłki dziennie. Dzień rozpoczynano od lekkiego śniadania – mleko, chleb i ser. Posiłek w południe składał się zazwyczaj z chleba, oliwek, mleka i sera od własnej trzody, czasem owoców i warzyw z przydomowego ogrodu. Główny posiłek był wieczorem, spożywano wtedy danie gotowane.
W starożytnej Palestynie rodzina jadała posiłki wspólnie, siedząc na podłodze. Stolem była mata. Zanim sięgnięto po chleb trzeba było umyć ręce i posypać go solą – jak kapłani w świątyni. Głównymi produktami diety były: zboże, wino i oliwa, której używano jako przyprawy do różnych dań, do smażenia i jako składnika wielu potraw. Z mąki wypiekano podpłomyki, chleb przaśny, przaśne placki, dodawano ją do potraw smażonych, ciast i placków z miodem. Mięsa w czasach biblijnych nie jadano na co dzień. Najbiedniejsi jedli je tylko w święta i ważne uroczystości rodzinne, częściej tylko ludzie bogaci i władcy. Pojawiało się ono na ucztach lub jako posiłek dla uczczenia honorowych gości.
Powszechnie spożywano mięso kozie, jagnięce i baranie w postaci gotowanej lub duszonej – uzyskiwano w ten sposób pożywny rosół, który odpowiednio przyprawiano cebulą, czosnkiem, porami i dziko rosnącymi porami. Hebrajczycy bardzo chętnie jedli tłuste mięsa. Jadano też dziczyznę: sarny, dzikie kozy, dzikie bawoły i giemzy. Do „dań królewskich” należały te z gazeli, jelenia i daniela. Źródłem świeżego mięsa były także: kury, gęsi, kaczki, indyki oraz przepiórki i kuropatwy. Nie można było jeść dzika, zająca, królika i wielbłąda.
Wśród ludów pasterskich podstawowym pożywieniem było mleko owiec i kóz, sery robione z kwaśnego mleka, obtaczane w soli i suszone na słońcu.
Ważną funkcję w kuchni żydowskiej zajmowały neutralne jajka. Spożywano jajka kurze, gęsie i przepiórcze. Nigdy nie wolno jeść jaj ze śladami krwi.
Wśród mieszkańców wybrzeża i jeziora Genezaret najważniejszą rolę odgrywały ryby. Jadano je z chlebem, najczęściej suszone.
W czasach biblijnych nie brakowało w pożywieniu owoców, zarówno świeżych, jak i suszonych. Spożywano dużo jarzyn, różnego rodzaju sałaty, ogórki, melony, pory, cebulę i czosnek, fasolę i soczewicę z której robiono zupę, gotowano w wodzie lub oliwie, sporządzano gulasz. Podstawowym składnikiem biblijnej diety był również bób, zarówno świeży jak i gotowany oraz przyprawy. Do najczęściej stosowanych należała sól oraz ocet i wiele ziół. Biedni jadali ciecierzycę jako osobne danie lub w połączeniu z innymi produktami.

KUCHNIA ŚWIĄTECZNA
Jak już wcześniej pisałam – kuchnia żydowska jest nierozerwalnie związana z religią i świętami, które w judaizmie dzielą się na wyznaczone przez Torę oraz ustanowione w późniejszym czasie dla upamiętnienia różnych wydarzeń historycznych. Ze względu na konieczność zmiany miejsca pobytu, by można było uczestniczyć w ich obchodach nazwano je świętami pielgrzymimi inaczej zwanymi świętami plonów. Zaliczamy do nich: Pesach i Święto Przaśników na wiosnę, Szawuot , czyli Święto Tygodni w lecie i Święto Zbiorów – Sukkot jesienią.
„W święto Pesach możesz jeść gdzie chcesz, ale nie to co lubisz, w święto Sukkot możesz jeść to, co lubisz, ale nie tam, gdzie chcesz, najlepszym świętem jest Szewuot, bo możesz jeść gdzie chcesz, i to co lubisz.
W czasie trwania świąt nie pracowano, a codzienne czynności zastępowano wspólnotowymi, związanymi z konkretnym wydarzeniem religijnym.
Kuchnia świąteczna – bardziej niż codzienna – łączy Żydów z przodkami i braćmi żyjącymi na całym świecie, stanowi bowiem część ich religii i tożsamości, dlatego do dziś jest obecna w ich domach.
Święta i obyczaje żydowskie są bardzo stare i zróżnicowane. W większości mają rodowód rolniczy – związany z porami roku i uprawą ziemi w Canaanie. Były one czasem dziękczynienia, okazja do upamiętnienia najważniejszych wydarzeń historycznych oraz okazją do ucztowania i radości. Świąteczne potrawy i napoje były równie ważne jak wypowiadane słowa, czego najlepszy przykład stanowią celebracja i liturgia święta Pesach.
ŚWIĘTO PESACH ( ŚWIĘTO PRZAŚNIKÓW )
W czasie trwania tego święta obowiązuje zakaz jedzenia kwaszonego chleba, stąd określenie: chag ha – Macot – Święto Przaśników. Jedyny chleb, jaki można spożywać w czasie Paschy, to maca – przaśny placek przyrządzony z mąki i wody. Maca ma podwójne znaczenie – jest „chlebem nędzy” i jednocześnie „chlebem wolności”. Upamiętnia niewolę Żydów, ale też odzyskanie przez nich wolności.
Podczas uczty sederowej pojawia się:
 Zeroa – mięso baranie z kością, pieczone w całości dla przypomnienia, ofiar paschalnych składanych w Świątyni Jerozolimskiej,
 Bejca – jajko pieczone w ogniu, symbolizuje zbiorowy los narodu oraz płodność i siłę przetrwania, na przekór dekadom faraona,
 Maror i karpas – gorzkie zioła, zazwyczaj to tamcha – chrzan i cykoria lub hazarem – gorzka sałata. Podaje się je na pamiątkę gorzkiej niewoli w Egipcie.
Poza tym na stołach podczas uczty pojawia się też:
 Charoset – papka z tartych jabłek ze szczyptą cynamonu, imbiru, rodzynek, migdałów, fig i daktyli, zmieszanych z cukrem i słodkim winem – symbol gliny wymieszanej ze słomą.
 Karpas – zielenina ( pietruszka lub seler ), której kiść zanurza się w naczyniu z octem lub słoną wodą.
 Mei Melach – słona woda do zanurzania karpasu – symbolizuje łzy wylane przez Żydów w niewoli.
Tradycja biblijna, a potem judaistyczna, nadała potrawom paschalnym znaczenie symboliczne o charakterze zbawczym.
ŚWIĘTO TYGODNI – SZAWUOT
To święto plonów, owoców, zakończenia żniw pszenicy, otrzymania 10 przykazań. W dniu tym kapłani składali w ofierze dwa chleby upieczone z nowej mąki – nazwane później Pięćdziesiątnicą – świętem dziękczynienia za chleb, dar Boży.
Pierwszego dnia jada się głównie potrawy mleczne: naleśniki, serniki, budynie, ponieważ w przykazaniu o święcie Szawuot jest zdanie: „Nie będziesz jadł koźlęcia w mleku matki jego”. Zjada się również pierwsze owoce pory letniej.
Na szósty dzień przygotowywano trójkątne pierogi z mięsem – trzy części Tory, trzy stany ludu izraelskiego oraz to, że dawca Tory był trzecim dzieckiem swoich rodziców. Pierożki jedzono po godzinnej przerwie po zjedzeniu produktów mlecznych.
Za czasów biblijnych na święto Szawuot lud pielgrzymował do Świątyni Jerozolimskiej, niosąc w darze pierwsze dojrzałe owoce ziemi. Niesiono siedem rodzajów płodów: jęczmień, pszenicę, oliwki, daktyle, granaty, figi i winogrona.
ŚWIĘTO SUKKOT
Jest świętem plonów, czasem wypoczynku ziemi i ludzi. Jest to najradośniejszy okres w kalendarzu żydowskim – czas wielkiego świętowania.
Po hebrajsku słowo sukkot oznacza szałas. W zbudowanych, solidnych szałasach spożywa się posiłki i przyjmuje gości. Na ścianach szałasu powinny się znaleźć czerwone jabłka, winogrona, figi, pomarańcze, granaty, papryka i kukurydza. Najważniejsza rzeczą w szałasie jest stół.
W święto Sukkot spożywa się wszystkie jesienne owoce i warzywa, przygotowane na słodko lub ostro. Jada się także potrawy faszerowane, pierogi z mięsem, kapusta z rodzynkami, na deser orzechy i kompot z suszonych owoców. W czasie tego święta wykluczone są z jadłospisu potrawy gorzkie i kwaśne. Niezbędnym dodatkiem na stole jest miód, gdyż podczas odmawiania błogosławieństwa nad chlebem macza się go w miodzie.
Tradycyjną potrawa tego święta są kreplachy z mięsem, czyli pierogi lepione z kół lub kwadratów. Cienkie delikatne ciasto okrywające farsz symbolizuje dobroć i miłosierdzie Boże. Twarde ciasto wewnątrz miękkiej, delikatnej osłonki oznacza równie twarda sprawiedliwość Boga.
NOWY ROK – ROSZ HA – SZANA
Jest to święto upamiętniające stworzenie świata i rozpoczyna okres pokuty, przeznaczony na wyznanie grzechów przed Bogiem. To początek okresu żalu za grzechy.
Do noworocznej kolacji powinno się zasiadać z nadzieją i radością. Na stole powinny się znaleźć: dynia, pory, buraki, daktyle, obowiązkowo chałka i jabłka, które przed spożyciem macza się w miodzie lub cukrze – na znak słodkiego i szczęśliwego roku. Potem podaje się marchewkę w postaci budyniu lub cymes z marchewki, który stanowi jedną z najpopularniejszych słodkich potraw kuchni żydowskiej. Tego dnia nie jada się potraw gorzkich i kwaśnych, nie wolno spożywać orzechów ( orzech - goz – grzech ).
W drugi wieczór je się owoce granatu, ponieważ zawiera podobno 613 nasion – tyle ile jest przykazań w Torze, oraz chały i farfelki do zupy. Na deser podaje się zazwyczaj piernik przyrządzony na miodzie. Na stole umieszcza się głowę baranią albo rybią, by w nowym roku być na czele a nie „w ogonie”. Symbolika potraw spożywanych podczas kolacji pierwszego wieczoru Rosz ha – Szana jest odmienna niż w inne święta
JOM KIPUR – DZIEŃ POJEDNANIA
Inne nazwy tego święta to: Sądny Dzień, Dzień Przebaczenia, Przebłagania, Zmiłowania, Postu. To najważniejsze święto w kalendarzu żydowski, kończy 10 – dniową pokutę. Cała uwaga w jego trakcie powinna się skupić na Torze i sprawach Bożych. Obowiązuje w nim ścisły post i przestrzegania 5 zakazów – symbol 5 ksiąg Tory. W tym czasie nie wolno spożywać napojów ani pokarmów. Zwolnieni są z tego jedynie ci dla których post stanowi zagrożenie. W wigilie tego święta każdy powinien zjeść suty posiłek, ze względu na całodobowy post. Po skończonym poście je się wpierw lekkie potrawy, potem kanapki z serem, jajkiem lub śledziem. Pije się kawę lub herbatę, a po godzinie podaje się potrawy przygotowane poprzedniego dnia.
CHANUKA – ŚWIETO POŚWIĘCENIA ( ŚWIATŁA )
Obchodzone jest na pamiątkę oczyszczenia świątyni i ponownego poświecenia ołtarza drugiej świątyni. To radosny czas będący pamiątka cudu, który wydarzył się w Jerozolimie w 165 roku p.n.e.
W czasach nowożytnych Chanuka ma głównie charakter rodzinny – jest to czas radosnego świętowania w gronie rodziny i przyjaciół. Nie jest zabronione podczas niego pracowanie, ale tylko do momentu zapalenia świeczki chanukowej. Po jej zapaleniu nie można nawet studiować Tory.
Potrawy na Chanukę muszą być smażone na oleju – pamiątka cudownego rozmnożenia oliwy. Jada się przede wszystkim lateks, czyli placki ziemniaczane, ale tez paczki, racuszki posypane cukrem i inne.
TU BI – SZWAT ( NOWY ROK DRZEW )
To czas sadzenia drzew, a także czas pikników, zabaw i tańców ( w domach lub na łonie natury ).
Należy wtedy jeść owoce symbolizujące obfitość, pokój i powodzenie. Przygotowuje się również ciasta i specjalne kulki z suszonych owoców oraz sałatki owocowe.
PURIM – ŚWIĘTO LOSÓW
To najweselsze ze świąt żydowskich, pełne wrzawy, wywodzące się z czasów, kiedy Estera i jej stryj Mordechaj uratowali naród żydowski przed masakrą króla perskiego Achaszwerosza. Podczas Purim świętuje się jedność Żydów i przyjaźń, posyła się sobie podarki – najmniej dwa rodzaje jedzenia dla jednej osoby. Mogą to być ciasta, owoce i napitki.
Każdy Żyd ma obowiązek w tym dniu coś podarować, zaopiekować się dwoma ubogimi mieszkającymi najbliżej, by oni też mogli się cieszyć podczas tak radosnego święta.
W dniu tym jedzenie jest bardziej odświętne niż zazwyczaj. Spożywa się tez dużo alkoholu, piecze się ciasta. Najbardziej charakterystyczną potrawą purimową są haman tasze – „uszy Hamana” lub „kieszenie Hamana”- słodkie pierożki nadziewane makiem, rodzynkami, orzechami, powidłami lub marcepanem. Ich kształt ma przypominać kieszenie. Na stole powinno się także znaleźć danie z indyka, który ma symbolizować głupiego króla Persji.
SZABAT
Nazwa święta pochodzi od słowa szawat – ustać, przestać, odpocząć. Jest to 7 dzień tygodnia, przeznaczony na odpoczynek, który nakazał sam Bóg.
W szabat nikt nie powinien być głodny. W ciągu świątecznej doby powinno się spożyć trzy posiłki: wieczerzę szabatowa w piątek, śniadanie szabatowe oraz posiłek wieczorny kończący szabat.
W szabat je się ryby, śledzie, siekana wątróbkę z jajkiem, rosół z knedelkami lub farelkami, kugiel, cymes i inne. Wymaga się spożywania w sobotę czegoś gorącego nie tylko do wzmocnienia, ale także dla radości szabatu. Najbardziej charakterystyczną potrawą na ten dzień jest czulent – gorące danie przygotowywane już w piątek, składające się z mięsa z kością, ziemniaków, pęczaku, fasoli, cebuli i kiszki.je się go często z nadziewanymi szyjkami kurzymi.
WSPÓŁCZESNA KUCHNIA ŻYDOWSKA
Jest tyglem, w którym mieszają się przeróżne tradycje, a tym samym różne potrawy. Żyd tułacz nie stroni od dań spotykanych na szlaku swych wędrówek jeżeli tylko dadzą się przystosować do rytualnych wymogów religijnych.
Współcześni Izraelczycy jedzą najczęściej:
• Falafel –smażone kulki bobu albo cieciorki, podawane w picie wraz z warzywami.
• Thina – gęsta sezamowa pasta, roztrzepana z dodatkiem wody i doprawiona solą, pieprzem, czosnkiem, oliwą z oliwek i sokiem z cytryny.
• Humus – gęsty krem z ciecierzycy, z dodatkiem thiny i przypraw.
We współczesnych domach Izraelczyków dominuje kuchnia sefardyjska. Jest tak z dwóch prostych powodów: klimatu i szerokiej dostępności produktów.
W izraelskiej kuchni można poczuć wpływy kuchni Bliskiego Wschodu, śródziemnomorskiej, holenderskiej, niemieckiej a także wschodnioeuropejskiej. Współczesny Żyd nie zawsze je koszernie. Głównie ortodoksyjni wyznawcy judaizmu trzymają się koszernej kuchni, gdyż jest to dla nich przejawem religijnej i narodowej tożsamości.
Współcześni uczeni zajmujący się żywieniem człowieka doszli do wniosku, który Żydzi znają z Tory od dawna, a mianowicie, że sposób w jaki człowiek żyje, wpływa na jego życie duchowe. Właśnie dlatego ważne jest to, co jemy, ponieważ ma to wpływ również na duszę. Ta prosta zasada jest fundamentem praw rządzących żydowską kuchnią.





Opracowała:
Marta Kaczor

Wyświetleń: 0