Katalog

Maciej Wierzchnicki, 2017-03-22
Słupsk

Historia, Artykuły

Bogowie rzymscy

- n +

Bogowie rzymscy

W życiu starożytnych Rzymian religia odgrywała kluczową rolę, jednakże kult religijny odbiegał znacznie od tego, co znamy z czasów współczesnych. Religia Rzymian nie dbała zanadto ani o zbawienie człowieka, ani nie wyznaczała granic moralnych. Przedmiotem troski, nie była jednostka, ale „res publica”. Najważniejszą sprawą było natomiast dotrzymywanie terminów rytuałów i ofiar, których wypełnienie przynosiło państwu pomyślność, a zaniechanie mogło pociągnąć gniew bogów.
Oficjalny kult był połączeniem greckiej mitologii z praktykami religijnymi, wywodzącymi się z wczesnej tradycji rzymskiej. Bogowie Rzymscy początkowo nie mieli imion. Określały ich jedynie przydomki, wywodzące się często od zakresu ich władzy i możliwości działania. Nie otaczały ich żadne legendy i właśnie z tego powodu Rzymianie w starożytnym świecie uchodzili za najpobożniejszy z narodów. Sami Grecy podziwiali ich religię, która nie posiadała mitów, uwłaczających czci i godności bóstw.
Wszystko, co w Rzymie wiedziano o bogach streszczało się właściwie w jednym – w tym, jak ich czcić należy i kiedy można wzywać ich pomocy. Doskonale opracowany system ofiar i obrzędów wypełniał całe religijne życie Rzymian.
Dopiero około III wieku p. n. e. Rzymianie wprowadzili kult greckich bogów olimpijskich pod imionami rzymskimi. Wówczas zyskali oni ludzką postać. Największym szacunkiem wśród bóstw państwowych cieszyła się trójca kapitolińska – Jowisz, Junona i Minerwa. Wśród bóstw prywatnych lary i penaty, czyli bóstwa domowe, many – czyli dusze przodków i bogini ogniska domowego – Westa.
Oficjalnie Rzymianie uznawali dwunastu bogów greckich, którym nadali imiona rzymskie. Wśród nich znaleźli się:
Apollo – Apollo, Ceres – Demeter, Diana – Artemida, Jowisz – Zeus, Junona – Hera,
Mars – Ares, Merkury – Hermes, Minerwa – Atena, Neptun – Posejdon, Wenus – Afrodyta, Westa – Hestia, Wulkan – Hefajstos.
Consentes Dii „wspólnie istniejący” w mitologii rzymskiej oznaczało dwanaście głównych bóstw, odpowiednik greckiego Olimpu. Dwunastu bóstwom poświęcony był portyk prowadzący z Forum Romanum na Kapitol, w którym wystawione były przedstawiające je posągi.
Apollo – uważany za boga piękna, światła, życia, śmierci, zarazy, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji oraz przewodnika muz.
Ceres lub Cerera - bogini wegetacji i urodzajów. Była w sposób szczególny związana z ziarnem. Posiadała moc dawania wzrostu, a nawet zmartwychwstawania. Rzymianie utożsamiali ją z grecką Demeter. Córka Saturna i Ops. Siostra, a zarazem żona Jowisza, matka Prozerpiny. Poświęcono jej świątynię u podnóża Awentynu oraz w Ostii.
Jej święto Cerialia obchodzono 12 kwietnia, w trakcie których ofiarowano bogini pierwsze snopki zbóż.
Diana - czyli „świetlista”. Bogini księżyca, narodzin i łowów. Była identyfikowana z grecką Artemidą, która była zarówno boginią światła, jak i dzikiej przyrody. Rzymianie czcili ją zarówno za jej urodę, umiejętności łowieckie, doskonałą sylwetkę, a także siłę. Początkowo miejscem kultu Diany były gaje, później świątynia na Awentynie. Specjalnym rodzajem kultu była obdarzana w gaju pod Arycją, gdzie za pomocą wody z miejscowych źródeł kapłani leczyli chorych.
Jowisz - bóg światła i nieba, odpowiednik greckiego Zeusa. Był najpotężniejszym bogiem w panteonie. Syn Saturna i Opsy, mąż Junony. Wraz z nią i Minerwą tworzyli triadę bóstw państwowych, tzw. trójcę kapitolińską, którym poświęcono świątynię na Kapitolu. Początkowo Jowisz był bogiem zjawisk atmosferycznych, burzy, grzmotów i błyskawic, jednak później stał się opiekunem ludu rzymskiego oraz jego potężnym sprzymierzeńcem w toczonych wojnach. Jowiszowi poświęcone były zawody rozgrywane w rzymskim cyrku.
Junona - królowa niebios i małżonka Jowisza. Utożsamiana z Herą. Była opiekunką życia kobiet, w tym życia seksualnego i macierzyństwa.W Rzymie oddawano jej cześć na Kapitolu wraz z Jowiszem i Minerwą. Należała do trójcy kapitolińskiej. Junonie poświęcone było święto Matronalia, obchodzone 1 marca.
Mars - odpowiednik greckiego Aresa. Pierwotnie italski bóg płodności i wegetacji, czczony jako patron pór roku, szczególnie wiosny. U Rzymian łączony z wojną. Syn Junony i czarodziejskiego kwiatu. Obok Jowisza i Kwirynusa jeden z głównych bogów w mitologii rzymskiej. Był czczony jako ojciec bliźniąt: Romulusa i Remusa. Poświęcono mu jeden z miesięcy – marzec, kiedy to tradycyjnie pogoda pozwalała wznowić działania wojenne. Marsowi składano ofiary przed bitwą, jako bogu wojny.
Merkury - był bogiem handlu, zysku i kupiectwa oraz złodziei i celników, posłaniec bogów. Ponadto przewodnik dusz w podziemiach, w związku z czym uważany był za opiekuna podróżników. Za jego odpowiednika w mitologii greckiej można uznać Hermesa. Świątynia Merkurego znajdowała się w Circus Maximus, pomiędzy wzgórzami Awentyn i Palatyn. Dnia 15 maja obchodzono Merkuralia. Wówczas to kupcy skrapiali sobie głowy wodą ze świętego źródła Merkurego położonego w pobliżu Porta Capena. W tygodniu środa była dniem, w którym to obchodzono kult Merkurego. Dzień ten Rzymianie nazywali Mercurii dies.
Minerwa - była córką Jowisza i Junony. Bogini mądrości, sztuk i rzemiosł, odpowiadająca greckiej Atenie. Nazywano ją „boginią tysiąca prac”.Razem z Jowiszem i Junoną tworzyła Trójcę Kapitolińską. Jej święto, Quinquatrus było obchodzone w dniach od 19 do 23 marca przez rzemieślników, artystów i lekarzy. Świątynia ku czci Minerwy znajdowała się na Awetynie. W Rzymie uzyskała ona także aspekt bogini wojny. Rzymianie ofiarowywali jej wojenną zdobycz. Zazwyczaj przedstawiano ją w pancerzu i w hełmie, uzbrojoną we włócznię.
Neptun - w mitologii rzymskiej bóg wód, chmur i deszczu, odpowiednik greckiego Posejdona, boga morza. Atrybutem Neptuna był trójząb. Czczony wraz z bóstwem żeńskim zwanym Salacją lub Venilią. Był również opiekunem koni i wyścigów. Jego świątynie znajdowały się blisko Circus Maximus i Circus Flaminius oraz na Polu Marsowym Święto Neptuna (Neptunalia) obchodzono w okresie największej suszy – 23 lipca.
Wenus - bogini miłości, utożsamiana z grecką Afrodytą. Pierwotnie Wenus była italską boginią wiosny, roślinności i warzyw. Była matką Kupidyna, bożka miłości, który przestrzeliwał serca strzałą miłości. Tuż przed założeniem Rzymu miała sanktuarium niedaleko Ardei. Głównymi atrybutami tej bogini były owoce i kwiaty. W sztuce najczęściej była ukazywana naga lub do połowy obnażona. Uważana ją za pramatkę rodu julijskiego, zwłaszcza za czasów Juliusza Cezara. Według mitu podała Eneaszowi włócznię, która utkwiła w pniu drzewa w czasie jego walki z italskim bohaterem Turnusem. Najstarsza świątynia Wenus znajdowała się na Kapitolu.
Westa - to rzymska odpowiedniczka greckiej bogini Hestii, która była boginią ogniska. Jednakże Westa czczona była także jako personifikacja kultowego ognia. Nad uroczystościami ku jej czci czuwały westalki, młode dziewczęta z patrycjuszowskich rodzin, które na trzydzieści lat służby bogini składały śluby czystości. Główne święto Westy, Westalia, odbywało się 7 czerwca.
Wulkan - bóg wulkanów, ognia oraz kowalstwa. Utożsamiany był z greckim Hefajstosem. Syn Jowisza i Junony. Oddawano mu cześć i w świątyni na Polu Marsowym. W czasie jego święta Vulcanalia, które odbywało się 23 sierpnia, wrzucano do ognia ryby i drobne zwierzęta. Legendy mówią także o składaniu Wulkanowi w ofierze zbroi i broni, zdobytych na wrogu podczas wojny. Wzywano go zawsze podczas gaszenia pożarów.Wierzono, że jego kuźnia znajduje się pod kraterem Etny na Sycylii, a odgłosy dochodzące z wnętrza wulkanu są wynikiem jego pracy. Odlewał groty strzał i zbroje dla Marsa, Minerwy oraz pioruny dla Jowisza. Najstarszym sanktuarium Wulkana w Rzymie był Vulcanal, który zlokalizowany był u podnóża Kapitolu na Forum Romanum.

Maciej Wierzchnicki

Bibliografia:
Grant M., Mity rzymskie, Warszawa 1978.
Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987.
Krawczuk A., Mitologia starożytnej Italii, Warszawa 1984.
Parandowski J., Mitologia, Londyn 1992.
Roberts J. M., Ilustrowana Historia Świata tom III, Rzym i cywilizacja klasyczna na Zachodzie”, z angielskiego przełożył M. Stopa, Warszawa 1999
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.