Katalog

Małgorzata Szpara, 2018-06-01
Grom

Zajęcia przedszkolne, Różne

Metody i formy pracy wykorzystywane podczas rozwijania zainteresowań czytelniczych dzieci.

- n +

„Metody i formy pracy wykorzystywane podczas rozwijania zainteresowań czytelniczych dzieci”.

1. Wstęp.
2. Metody pracy z książką.
3. Formy pracy z książką.
4. Wybór literatury dla dzieci.

1. Wstęp
Aby dziecko mogło zainteresować się książką trzeba mu stwarzać okazje
do kontaktów z nią. Dla dziecka w wieku przedszkolnym przewodnikiem w świecie literatury staje się niewątpliwie przedszkole i nauczycielka przedszkola. Najważniejszą jednak rolę w tej kwestii odgrywają rodzice. To oni najwcześniej dostrzegają pewne predyspozycje dziecka, a przez umiejętne zabiegi wychowawcze potrafią ukierunkować i rozwijać jego zainteresowania. Czytaniu dziecku w domu towarzyszy, bowiem atmosfera ciepła, intymności, bliskiego kontaktu z osobą dorosłą - z matką, ojcem lub rodzeństwem. W badaniach psychologicznych podkreśla się właśnie szczególną rolę dorosłego pośrednika w przybliżaniu i przekazywaniu dziecku utworów literackich. Im młodsze dziecko, tym bardziej intensywność przeżycia literatury zależy od osobistego zaangażowania pośrednika w przekaz tekstu. Dziecko na przykład dużo silniej reaguje nawet na słabą pod względem artystycznym baśń opowiedzianą w dużej bliskości psychicznej i przy silnym związku emocjonalnym,
niż na wartościowy tekst przekazany bez wewnętrznego przekonania i zaangażowania ze strony pośrednika. Rodzice mający zainteresowania czytelnicze na pewno potrafią przekazać je także swoim dzieciom. Początkowo będzie to wspólne przeglądanie książeczek, częste czytanie dziecku interesujących baśni i opowiadań. Stopniowo,
w miarę coraz lepszego opanowania przez dziecko techniki czytania, można czytać
z nim na zmianę. Czytanie przez dorosłych nawet 10-letniemu dziecku ma szczególną wartość wychowawczą - zabarwienie emocjonalne głosu, więź z dzieckiem, wspólne rozmowy na temat przeczytanych książek. Poza tym głośne czytanie wyrabia
w dziecku umiejętność słuchania, pięknego opowiadania, samodzielnego wymyślania interesujących historii. Takie dziecko ma swoje ulubione książeczki, do których chętnie wraca. Tak, więc zainteresowania czytelnicze u dziecka kształtują się głównie w domu.
Szczególną rolę w kształtowaniu zainteresowań czytelniczych u dzieci odgrywa również przedszkole. Wiek przedszkolny to czas przechodzenia dziecka od zabawy, polegającej na odwracaniu kartek na chybił trafił lub nawet używania książek, jako pewnego elementu zabaw, do systematycznego oglądania ilustracji, a następnie
do zainteresowania tekstem. Przedszkolak uświadamia sobie fakt, że obrazki przedstawiają jakąś treść, że można z nich coś wyczytać, że obcowanie z książką daje wiele pozytywnych doznań.
Rozwój zainteresowań czytelniczych uwarunkowany jest dojrzewaniem całej osobowości. Aby dojść do etapu samodzielnego, wnikliwego i krytycznego czytania, dziecko musi przejść przez określone etapy rozwoju czytelniczego, a mianowicie: oglądanie ilustracji, słuchanie wierszy, opowiadań, baśni, własne opowiadania.
Już trzyletnie dziecko chętnie słucha opowiadania nauczycielki, jeśli jest ono ciekawe, pogodne, ładnie ilustrowane, a pani pięknie mówi. To samo odnosi się
do przekazywania utworów starszym przedszkolakom. Mogą one jednak przeżyć
już czasem chwilę grozy, byle tylko trwała krótko i dobrze się kończyła.
Takim dzieciom często pozostawia się już pewien problem do samodzielnego rozwiązania, co dzieci bardzo lubią. Czytając dzieciom książki, musimy jednak uwzględnić możliwości ich percepcji, cechy osobowości, wrażliwość emocjonalną, zainteresowania poznawcze. Dla niektórych nadmiernie emocjonujące sytuacje mogą stanowić zbyt silne przeżycie, wywołać długotrwałe lęki, podczas gdy dla innych dzieci taka doza emocji może tylko wzbogacić doznania. Rolą nauczyciela
w przedszkolu jest, więc rozwijanie „głodu czytelniczego” wśród wychowanków. Kontakty dziecka z książką w przedszkolu są niestety ograniczone pewnymi wymaganiami programowymi, pracą z grupą dzieci, warunkami życia w zbiorowości. Dla niektórych dzieci wspólne słuchanie jest bardzo trudne: kręcą się, często zmieniają miejsca siedzenia. Dlatego też bardzo ważny jest wybór przez nauczyciela form pracy rozwijających zainteresowania czytelnicze dzieci. Aby podołać temu zadaniu nauczyciel musi zapewnić stały i systematyczny kontakt dziecka z książką. Rozbudzając zainteresowanie dzieci literaturą, nauczyciel musi wykorzystać wszystkie możliwe sposoby, bogactwo różnorodnych form i metod pracy z książką.
Ad 2. Metody pracy z książką:
- podające, werbalne (oparte na słowie): praca z książką, metody głośnego czytania, rozmowa, słuchanie utworów literackich, nauka tekstów, pogadanki, dyskusje, objaśnianie, opis, instrukcje słowne, praca z tekstem, ćwiczenia językowe;
- poglądowe (oparte na obrazie) – pokaz, przykład, wzór, film, ekspozycja, oglądanie książek, czasopism, ilustracji, zdjęć, spektakli teatralnych, wystąpień rówieśników,
- wycieczki i wyjścia tematycznie związane z tematyką np.: baśni;
- twórczego rozwiązywania problemów (oparte na samodzielnym dochodzeniu
do wiedzy) – metoda samodzielnych doświadczeń, metoda zadań stawianych
do wykonania, dyskusja, burza mózgów, metody „drzewka decyzyjnego”, dyskusji dydaktycznej.
Ad3. Formy pracy z książką:
- głośne czytanie – baśni, bajek, opowiadań, wierszy, legend
- rozmowy inicjowane dziełem literackim,
- zabawy tematyczne dotyczące przeczytanych książek,
- odzwierciedlanie akcji utworu przez dzieci w działalności plastycznej,
- organizowanie zajęć plastycznych i technicznych, jako działalności współtworzącej inscenizację: wykonanie kukiełek, scenografii,
- wykorzystywanie teatrzyku kukiełkowego i na jego scence przedstawianie sylwetek głównych bohaterów,
- inscenizacje teatralne pozostawiające aktorom możliwość dowolnego interpretowania tekstu,
- zabawy parateatralne,
- uzupełnianie treści akcji poprzez twórczość ekspresyjną dzieci (rysunek, inscenizacja, teatrzyk kukiełkowy itp.),
- twórcze zabawy z lekturą w powiązaniu ze swobodną ekspresją muzyczną, plastyczną, ruchową, językową, logopedyczną,
- organizowanie zgaduj - zgaduli w formie zabawowej na temat znajomości treści znanych książek, ich bohaterów,
- udział w konkursach literackich,
- ćwiczenia w recytacji wierszy,
- udział w uroczystościach przedszkolnych,
- układanie przez dzieci zakończeń do różnych opowiadań, historii,
- tworzenie własnych tekstów, np.: bajek,
- wspólne zakładanie kącika książki/ biblioteczek grupowych ulubionych książek,
- współpraca z biblioteką, zaznajamianie z pracą bibliotekarza, zajęcia biblioteczne,
- zapoznanie dzieci z pracą drukarza, pisarza,
- zapoznawanie dzieci z legendami odnoszącymi się do historii różnych miast Polski,
- tworzenie gazetek ściennych o tematyce literackiej,
- zastosowanie materiałów audiowizualnych postrzeganych przez dzieci, jako atrakcyjniejsze i nowocześniejsze,
- stosowanie aktywnych metod twórczego myślenia np.: „bricolage” (technika ta polega na tworzeniu nowej rzeczy, opowiadania, dzieła artystycznego przy użyciu zastanych elementów składowych),
- współpraca z rodzicami w zakresie rozwijania zainteresowań czytelniczych, gromadzenie domowych księgozbiorów.
Ad 4. Wybór literatury dla dzieci.
Dobierając literaturę dla przedszkolaków nauczyciel musi pamiętać
o tym, że dzieci lubią się śmiać. Dlatego tak chętnie słuchają humorystycznych utworów Jana Brzechwy, Juliana Tuwima, Wandy Chotomskiej czy też innych autorów literatury dziecięcej. Uśmiech, dowcip, właściwie pojęta satyra, pogłębiając odbiór utworu literackiego, mogą stanowić cenną pomoc w pracy wychowawczej. Ponadto mali czytelnicy mają niezwykłą wrażliwość językową. Już trzy-, czterolatki cieszą elementy dźwiękowe języka, wyrażenia dźwiękonaśladowcze, odtwarzanie głosów ptaków („Ptasie radio” J. Tuwima), odgłosów wydawanych przez różne maszyny („Lokomotywa”), śmiesznie brzmiące wyrazy lub nazwiska bohaterów.
Z wiekiem do wrażliwości i reakcji na brzmienie słów dochodzi reakcja
na niespodziankę, jaką niesie treść. Humorystyczne utwory mogą bawić małych
i dorosłych odbiorców. Wspólne czytanie (z rodzicami, z nauczycielką w przedszkolu) staje się dla dzieci okazją do ćwiczenia dowcipu, skojarzeń myśli i słów.
Może również przyczynić się do wyrabiania w dzieciach poczucia humoru, cechy pozwalającej zachować pogodę ducha w wielu trudnych sytuacjach.
W wieku przedszkolnym poznawcza wartość książek odgrywa mniejszą rolę
niż w wieku późniejszym, gdyż w tym wieku najważniejsze jest bezpośrednie doznanie. Wiele utworów może stanowić jednak punkt wyjścia do wspólnych działań poznawczych, rozbudzających zainteresowania przedszkolaka. Dziecko w pewnym momencie dostrzega, że oprócz własnego, bliskiego otoczenia - domu, ulicy, przedszkola - istnieje inny, daleki świat, o którym można dowiedzieć się właśnie
z książek. Z różnymi bohaterami dzieci mogą odkrywać tajemnice przyrody, przenieść się do dalekich krain, na inne kontynenty. Dzięki utworom o tematyce przyrodniczej można zachęcić dziecko do obserwacji roślin i zwierząt. Ważnym czynnikiem kształtującym zainteresowania czytelnicze dzieci w wieku przedszkolnym jest zapewnienie im dostępu do książek. Dużą rolę w tym względzie odgrywają „kąciki książki”, „biblioteczki grupowe”. Poza tym każde dziecko w wieku przedszkolnym powinno już mieć w domu swoją biblioteczkę. Może być najskromniejsza - mieścić się choćby w kartonowym pudełku, wydzielonym miejscy na regale, w szufladzie. Ważne jest, aby od najmłodszych lat dziecko przyzwyczajało się do posiadania książek, polubiło je, nauczyło się z nimi obchodzić i szanować je. Ważne, aby miało łatwy dostęp do swego księgozbioru i od początku było wdrażane do utrzymania w swojej biblioteczce ładu i porządku. Powinniśmy się starać, aby ofiarować dzieciom książki prezentujące wysoki poziom literacki i wartościowe pod względem artystycznym ilustracje. Ważne jest także, aby książki dla dzieci były możliwie różnorodne.
W biblioteczce powinny, więc znaleźć się zbiory wierszy, baśni, bajek i legend, opowiadania realistyczne i fantastyczne, wesołe i smutne, utwory pisarzy polskich
i obcych. Wszystkie bogato ilustrowane. Ważne jest, bowiem, aby dziecko mogło się zetknąć z różnymi rodzajami i gatunkami literackimi i różnymi odmianami języka.
Stałe i systematyczne spotkania dzieci z książką aktywizują ich rozwój intelektualny
i emocjonalny, budząc wrażliwość estetyczną, sprzyjają rozwijaniu postaw twórczych oraz wyzwalają różne formy ekspresji. Pod wpływem wierszy, bajek, baśni powstają różnorodne prace plastyczne. Dzieci chętnie rysują kota w butach, warszawską Syrenkę, królewnę Śnieżkę, a swoje prace plastyczne wykonują różnorodnymi technikami. Dziecko buduje, komponuje, organizuje, przeżywając w ten sposób radość z tworzenia, która pobudza natomiast do dalszej zabawy formami i kolorami.
Przeżycia związane z utworem literackim dzieci mogą wyrażać również poprzez taniec, ruch i śpiew. Dlatego też tak chętnie biorą udział w przedstawieniach opartych na utworach literatury dziecięcej, angażując się przy tym w przygotowania
do przedstawienia. Pomagają w przygotowaniu rekwizytów, elementów scenografii
i strojów. Następuje wówczas połączenie różnych form twórczej ekspresji - literackiej, dramatycznej, muzycznej i plastycznej. Śmiało można stwierdzić, iż poprzez obrazy plastyczne, dziecięce wiersze, inscenizacje, dziecko opowiada o sobie, o tym, co czuje, odsłania cechy swojej osobowości.
Książka nie może nudzić i męczyć dziecka, ponieważ może to spowodować późniejszą niechęć do czytania.
Właściwie dobrana literatura dziecięca sprzyja społecznemu wychowaniu dzieci
w przedszkolu. Różnorodne formy i metody wykorzystania literatury pomagają dobrze przygotować dzieci do nauki szkolnej, pełnią doniosłą rolę w kształtowaniu pełnej osobowości człowieka. Na literaturze opiera się także proces wyrabiania umiejętności poprawnego formułowania wypowiedzi pod względem gramatycznym, doskonalenia dźwiękowej formy wypowiedzi, zachęcanie do swobodnego wypowiadania się, wyrabianie pozytywnego emocjonalnego stosunku do książki, jako jednego
z podstawowych czynników kształtujących motywację do nauki czytania.
Nauczyciele i rodzice mają duży wybór, co do książek, które nie tylko uczą, rozwijają i pocieszają, ale przede wszystkim czytane dzieciom, na pewno rozbudzą
w nich chęć obcowania z czytelnictwem i zaszczepią potrzebę kontaktu z książką.

Jak widać rozwijanie zainteresowań czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym należy głownie do zadań rodziców i nauczycieli. To właśnie
oni powinni rozbudzić w dziecku chęć bycia przyszłym czytelnikiem. Niewątpliwie ważne jest, aby czytać dziecku codziennie, by nieustannie miało kontakt z słowem czytanym. Wybierając tę drogę, efekty podejmowanej aktywności będą miały ogromny niewątpliwie ogromy wpływ na rozwój wychowanka.




Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.