Codziennie, w każdym środowisku – w domu, na osiedlu, na wycieczce, na wakacjach – stykamy się z różnorodnością biologiczną, nawet jeśli nie znamy, czy nie używamy tego określenia. Wykorzystajmy to nie tylko do zwiększenia wiedzy o roślinach i zwierzętach, ich cechach charakterystycznych czy środowiskach, w których żyją, ale również do rozwijania szacunku dla wszystkich istot żywych, tolerancji i akceptacji różnorodności, wyrabiania nawyków konsumenckich, zdrowego odżywiania, podejmowania aktywności w najbliższym otoczeniu.
Różnorodność biologiczna to nie tylko różnorodność roślin i zwierząt oraz miejsc ich życia (np. lasów, łąk, bagien). To także wzajemne powiązania miedzy nimi. Cały świat przyrody pozostaje w zależności od siebie. Zmiana jednego elementu wpływa na inne. My ludzie też jesteśmy częścią tej sieci życia. Świadomość tego, to większa świadomość własnych możliwości i ograniczeń.
Odkrywanie świata różnorodności biologicznej może być fascynującą przygodą. Dzieci są ciekawe otaczającej ich rzeczywistości, zadają mnóstwo pytań: „a co to?”, „a dlaczego?”, „a po co?”. Mamy więc niepowtarzalną szansę, by potraktować je jak partnera i mądrze, inspirująco zaspokoić ich ciekawość. Dzieci poznają przyrodę wszystkimi zmysłami, dostrzegają nowe kształty i barwy, interesują się tym, co żyje, porusza się, rośnie, wydaje różne odgłosy. Poprzez wspólne obserwacje, rozmowy, działania możemy pobudzać ich wrażliwość oraz kształtować umiejętność rozumowania naukowego – z jednej strony analitycznego i badawczego, z drugiej otwartego na nowe doznania, kreatywne rozwiązania.
Świat przyrody obserwowany na spacerze w parku czy w lesie to doskonałe miejsce do przeprowadzenia zajęć. Projekt „Poznajemy bioróżnorodność w okolicy naszego przedszkola” proponuje zadania do zrealizowania z dziećmi w terenie i w sali. Każda codzienna sytuacja może być pretekstem do podjęcia tematu różnorodności biologicznej

MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTU:
Projekt adresowany jest do dzieci z Miejskiego Przedszkola. Zaproponowana w projekcie tematyka dotyczy poznawania różnorodnych biocenoz, występujących w nich zwierząt i roślin. Działaniami będą również objęci rodzice dzieci.

CZAS TRWANIA:
Projekt będzie realizowany w roku szkolnym...

CELE PROJEKTU:
Zastosowanie proponowanych metod i form pracy pozwoli dzieciom na samodzielne dochodzenie do wiedzy. Obserwacje i czynione odkrycia uzmysłowią dzieciom piękno otaczającej przyrody i pozwolą zrozumieć jej rolę w życiu człowieka i całego ekosystemu.

Celami projektu są:
• Zapoznanie dzieci z podstawowymi zależnościami zachodzącymi między organizmem a jego środowiskiem oraz działalnością człowieka.
• Uświadomienie dzieciom, że wszystko w przyrodzie ma swoją przyczynę i wszystko jest zmienne, wdrażanie do zadawania pytań.
• Uświadomienie roli człowieka w zachowaniu równowagi w przyrodzie.
• Wyrabianie nawyków odpowiedzialności za swoje postępowanie.
• Poznanie motywów i sposobów ochrony i kształtowania środowiska oraz problemów
najbliższego otoczenia.
• Kształtowanie różnych intelektualnych i praktycznych umiejętności dotyczących
poznawania środowiska, a przede wszystkim: prowadzeni a obserwacji przyrodniczych.

METODY I FORMY PRACY:

Podające:
• opowiadania,
• rozmowy,
• objaśnienia

Problemowe:
• gry i zabawy badawcze,
• eksperymentowanie,
• gry dydaktyczne.

Aktywizujące:
• obserwacja,
• pokaz,
• wycieczki przyrodniczo-krajoznawcze,
• programy komputerowe „Encyklopedia Przyrody” i „Krajoznawczy Atlas Polski”,
• ekspozycja okazów przyrodniczych.

Praktyczne:
• eksperymentowanie,
• wykonanie prac plastycznych z użyciem materiału przyrodniczego,
• gromadzenie ciekawych eksponatów.

Formy pracy przy realizacji projektu:
• Wycieczki w określonym celu,
• Spacery połączone z obserwacją,
• Zabawy badawcze,
• Zajęcia inspirowane przez nauczyciela,
• Zajęcia i zabawy podejmowane z własnej inicjatywy przez dzieci,
• Prace społeczno użyteczne.

Sposoby ewaluacji:
• analiza dokumentów, wytworów pracy dzieci,
• obserwacja dzieci w czasie zabaw i zajęć,
• zaangażowanie i udział w akcjach proekologicznych,
• ocena realizacji projektu na Radzie Pedagogicznej.
ZADANIE 1
CZY WSZYSTKIE DRZEWA SĄ TAKIE SAME?
Cel ogólny:
• zapoznanie dzieci z różnorodnością biologiczną drzew liściastych i iglastych rosnących w ich otoczeniu,
• dzieci dowiadują się, że kora poszczególnych gatunków drzew różni się między sobą, tak jak różnią się liście czy sylwetki drzew. Nawet kora tego samego gatunku jest inna na każdym drzewie (struktura kory to trochę jak linie papilarne u ludzi).

SPOSÓB REALIZACJI:
1. Organizujemy zajęcia w terenie. Wybieramy teren, na którym rosną różne gatunki drzew, do których dostęp nie jest ograniczony, i na którym dzieci będą bezpieczne. Rozdajemy dzieciom kartki i kredki. Opowiadamy, że dzisiaj będą artystycznie odtwarzać naturalne faktury kory drzew. Zwracamy uwagę dzieci na to, by kalkowały korę delikatnie, nie uszkadzając drzewa czy kartki. Pomagamy dzieciom opisać prace – autor, data, gatunek portretowanego drzewa.
2. Organizujemy zajęcia plastyczne, których tematem będą drzewa,
3. Organizujemy w przedszkolu „Święto drzewa”.
4. Organizujemy wyjazd do lasu, spotkanie z leśniczym.
5. Organizujemy konkurs plastyczny pod hasłem: „Jesienne drzewo” dla dzieci i rodziców.

ZADANIE 2
KAŻDY Z NAS WIDZI CO INNEGO
Cel ogólny:
• dzieci dowiadują się, że mimo iż wszyscy patrzymy na to samo, widzimy i czujemy inaczej. Każdy z nas inaczej odbiera świat, przyrodę. My jesteśmy różni i świat wokół nas jest bardzo zróżnicowany. Każdy z nas ma prawo do własnego zdania.
SPOSÓB REALIZACJI:
1. Wybieramy jedno, najstarsze drzewo na terenie przedszkolnego ogródka. Sadzamy dzieci na kocach (gdy pogoda na to pozwala) w grupie, w pobliżu drzewa, tak by miały podobny widok. Wprowadzamy dzieci w temat - wymyślamy historię, by stworzyć nastrój.
Zadajemy dzieciom pytania np.:
- Czy to drzewo ma owoce/nasiona/liście/kwiaty?
- Jak wyglądają liście tego drzewa?
- Jak wygląda kora tego drzewa?
- Czy to drzewo jest stare, czy młode?
- Czy jest duże, czy małe?
- Z czym kojarzy wam się to drzewo?
- Jakie uczucia w was wywołuje: smutek, czy radość?
- Jakie zwierzęta mieszkają na/w tym drzewie?
- Czy chcielibyście pobawić się z tym drzewem? W co?
- Czy to drzewo ma swoje dzieci? Czy widzicie je w okolicy?
- Czy to drzewo ma charakter? Jaki on jest?
- Czy to drzewo widziało coś ciekawego? Co?
- Czy tu mogłaby rozgrywać się jakaś bajka? Jaka?
- Jak nazywa się to drzewo?
Podsumowujemy spotkanie – przez każdego z was to samo drzewo jest postrzegane na różne sposoby.
2. Po powrocie do sali każde dziecko może narysować swój portret obserwowanego drzewa lub cała grupa może wspólnie przygotować portret zbiorowy.
3. Organizujemy w przedszkolu „Święto drzewa”.

ZADANIE 3
POZNAJEMY MIESZKANIA ZWIERZĄT
Cel ogólny:
• dzieci uwrażliwiają się na to, że w ich otoczeniu żyje wiele zwierząt, poznają nazwy ich „domów” oraz kryjówek, uczą się, że nie należy zwierząt niepokoić.
1. Wybieramy teren, w którym dzieci będą w stanie zaobserwować kilka różnych „domów” zwierząt.
2. Pytamy dzieci, jakie mieszkania zwierząt znają. Możemy im zadać konkretne pytania:
o Kto żyje w mrowisku?
o Kto nosi swój domek na plecach?
o Kto mieszka w dużym gnieździe na słupach przy drogach, na dachach domów?
o Gniazdo to dom…
o W sen zimowy w gawrze zapada…
o Jama daje schronienie…
o W glebie żyją…
o W koronach drzew mają swoje gniazda…
o W dziupli mieszkają…
o Na liściach możemy spotkać…
o Kto żyje w podziemnych labiryntach?
o Na strychach w domach mieszkają…
o W żeremiach mieszkają…
W zależności od wybranego (dostępnego terenu) próbujemy znaleźć jak najwięcej możliwych miejsc, w których chronią się, śpią czy rozmnażają różne gatunki zwierząt. Pamiętamy jednak, żeby ich nie płoszyć. W poszukiwaniach mogą pomóc lornetki i lupy. Na zakończenie rozmawiamy o tym, że niszcząc lasy, wycinając drzewa, człowiek pozbawia zwierzęta ich naturalnych miejsc życia, ich „domów” (np. dziupli, w których mieszkają niektóre ptaki). Ale człowiek może też pomóc dziko żyjącym stworzeniom, budując np. budki dla ptaków czy schronienia dla jeży.
3. Dokumentujemy odkrycia, np. robiąc zdjęcia tych samych miejsc o różnych porach roku. Można je później wykorzystać, np. do zrobienia plakatu.
4. Dzieci mogą też opowiedzieć o swoich zwierzętach domowych i ich domkach.

ZADANIE 4
ŚWIAT PO DESZCZU?
Cel ogólny:
• dzieci uważnie obserwują przyrodę po deszczu, zauważają, co się w niej zmienia i na co warto zwracać uwagę, doświadczają jej piękna.
SPOSÓB REALIZACJI:
1. Wybieramy dzień na wyprawę badawczą – tuż po deszczu lub ewentualnie po obfitym nocnym opadzie. Musimy zadbać, by dzieci były dobrze przygotowane na wycieczkę (najlepiej gdy wszystkie przedszkolaki będą miały kalosze). Proponujemy zabawę w różnice: co zmieniło się po deszczu? Gdy dzieci wymienią obserwacje, dzielimy grupę na mniejsze zespoły i z pomocą przeprowadzamy obserwacje:
o życie w kałuży, kąpiące się ptaki,
o krople wody na liściach i w kielichach kwiatów,
o dżdżownice wychodzące na powierzchnię ziemi, gdyż woda zalała ich korytarzyki,
o kropelki wody w pajęczynie tworzące piękne, wyglądające jak diamentowe, naszyjniki,
o intensywniejsze barwy,
o odświeżone powietrze, spadek temperatury,
o tęcza (gdy świeci słońce, szczególnie po burzy).
Zwracamy uwagę dzieci na piękno przyrody po deszczu. Zastanawiamy się, czy rośliny potrzebują deszczu; co trzeba robić, gdy długo jest susza, czy można i w jaki sposób, pomóc zwierzętom i roślinom? Pytamy dzieci, czy same czują różnicę przed deszczem i po nim (temperatura, wiatr, świeże powietrze).
2. Dzieci w sali rysują tęczę lub na narysowanym przez nauczyciela wizerunku tęczy odbijać swoje ręce w odpowiednich kolorach
3. Przed wyjściem na podwórko, żeby wprowadzić w atmosferę tajemnicy i poszukiwania odpowiedzi na pytania, można spędzić chwilę na relaksacji – dzieci siedzą w kręgu z zamkniętymi oczyma. Cicha, spokojna muzyka. Nauczyciel każdemu dziecku na czoło puszcza kropelkę wody. Dzieci próbują opisać swoje odczucia, gdy kropelka spływała im po twarzy.
4. Po zajęciach możemy wystawić na zewnątrz pojemnik na deszczówkę i przez miesiąc obserwować opady.

ZADANIE 5
SKARBY PRZYRODY W WORKU
Cel ogólny:
• dzieci dostrzegają i rozpoznają różnorodność kształtów i faktur w przyrodzie za pomocą zmysłów. Dowiadują się, że wszędzie znajdziemy ciekawe do obserwacji obiekty.
SPOSÓB ORGANIZACJI:
1. Przygotowujemy wcześniej do rozpoznawania ciekawe dla dzieci elementy, ale takie, których nie znajdziemy w przedszkolnym ogródku. Opowiadamy dzieciom, na czym będzie polegała zabawa. Wychodzimy z dziećmi np. do parku, na łąkę, do lasu. Dajemy im czas i prosimy, żeby rozejrzały się w koło i znalazły ciekawe przyrodnicze okazy. Zwracamy uwagę, by nie zrywały i nie łamały żywych roślin i nie łapały zwierząt (np. ślimaka czy biedronki). Rozkładamy wszystkie przyniesione okazy. Wybieramy to, co się zmieści do worka. Wkładając poszczególne przedmioty do worka, pytamy, czy dzieci wiedzą, co to jest (jak się nazywa) i skąd pochodzi. Możemy dołożyć np. owoce i warzywa, orzechy, muszle i inne rzeczy niepochodzące z ogrodu.
2. Dzieci po kolei podchodzą do worka, sięgają do jego wnętrza i nie wyciągając na zewnątrz chwyconego przedmiotu, z zamkniętymi oczami próbują rozpoznać wybrany element. Każde dziecko mówi, co znalazło, po czym wyjmuje eksponat i wszyscy potwierdzają albo korygują diagnozę.
3. Jako podsumowanie zajęć można zrobić „Pejzaż przyrody” lub „Mandalę” – dzieci zobaczą, jak poszczególne elementy, skarby przyrody, tworzą piękną, różnorodną biologicznie całość. „Pejzaż”: zebrane przez dzieci przedmioty zostają ułożone i przyklejone przez nie według dowolnego wzoru na brystolu i wyeksponowane na korytarzu lub w sali. „Mandala”: jw., ale na wyciętym kole.
4. Można ograniczyć zabawę do wybranej kategorii przedmiotów: do rozpoznawania kształtu liści, owoców, warzyw. Można też bawić się w zgadywankę: jedno dziecko wybiera przedmiot, a reszta, zadając pytania, np. „Czy to jest okrągłe?”, „Czy to jest twarde?”, próbuje odgadnąć nazwę przedmiotu.
5. Organizujemy w salach kąciki przyrody, w których umieszczamy znalezione skarby.

ZADANIE 6
RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA
Cel ogólny:
• dzieci uczą się obserwować świat pod kątem istniejących różnic i podobieństw w wielu aspektach. Bez oceniania, czy coś jest lepsze, czy gorsze. Po prostu inne.
KROK PO KROKU:
1. Zadajemy dzieciom serię dowolnych pytań (bez pytań osobistych) i poprosimy, żeby pogrupowały się zgodnie z udzielanymi przez nie odpowiedziami:
o kto ma jasne, a kto ciemne włosy?
o kto woli zimę, a kto lato?
o kto ma dziś na sobie coś niebieskiego, a kto coś żółtego (lub w innym kolorze)?
o kto wolałby spędzić najbliższe wakacje nad morzem, a kto w górach?
o gdybyście mogli mieć w domu zwierzątko, wolelibyście kota czy psa?
Podsumowujemy wspólnie – jest bardzo wiele cech, które nas różnią. „Różny” nie znaczy jednak „gorszy”, należy o tym pamiętać. Warto dostrzegać różnice, bo to dzięki nim jesteśmy inni, a świat jest ciekawy. Tak jak nie ma identycznych ludzi, nie ma też identycznych roślin czy zwierząt. Wszystkie są potrzebne i ważne, mają swoją funkcję, rolę do odegrania w środowisku. Dzięki tym różnicom i tej różnorodności możemy np. cieszyć się smakiem bananów, jabłek, gruszek, porzeczek i wielu, wielu innych, a nie tylko jednego owocu – każdy z nas może jeść to, co lubi.
2. Pokazujemy dzieciom kolejne zestawy obrazków i prosimy, żeby wskazały, które elementy nie pasują do innych (dlaczego) i co je odróżnia. Przygotowujemy dowolne zestawy różnych obiektów – zwierząt, roślin, osób i zachęcamy dzieci do analizy i swobodnej argumentacji.

ZADANIE 7
KAŻDY JEST INNY I TO JEST WSPANIAŁE!
CEL:
• dzieci poznają różne gatunki zwierząt zamieszkujących określone środowiska przyrodnicze (np. leśne), kształtują swoją wyobraźnię.
SPOSÓB REALIZACJI:
1. Opowiadamy dzieciom, że będą tworzyć swój wymarzony las. Przygotowujemy karton/podłoże, na którym „posadzą” drzewa i inne rośliny i na którym „zamieszkają” zwierzęta. Aranżujemy bazę, którą zorganizują dzieci – podłoże, elementy przyrody nieożywionej (skały, drogi, rzeki, zbiorniki wodne). Rozdajemy dzieciom, zgodnie z wiedzą o ich manualnych możliwościach, zadania – zwierzęta i rośliny do stworzenia.
Dobrze, żeby każde dziecko przygotowało jedną roślinę i jedno zwierzę żyjące w lesie. Gdy wszystkie dzieci skończą swoje prace, wspólnie zorganizujemy las. Rozmawiamy chwilę o tym, że każde środowisko ma innych mieszkańców, przystosowanych do życia w określonych warunkach (np. łoś nie mieszka w mieście, a foka w lesie). Przekazujemy dzieciom, że ważne jest, by w każdym miejscu na świecie zachowana była różnorodność biologiczna, czyli żeby razem ze sobą żyły różne gatunki roślin i zwierząt.
2. Umieszczamy wspólnie wszystkie rośliny i zwierzęta w terenie.
3. Zachęcamy dzieci do tworzenia przedstawień, odgrywania scenek, wcielania się w postaci – tworzymy własny teatr.
4. Rozmawiamy o znanych dzieciom bajkach na temat zwierząt, porównać ich wielkości i kolory, wymieniać cechy charakterystyczne. Możemy się nimi opiekować i nadać im imiona



Głowaciński Z., Różnorodność gatunkowa – jej interpretacja i obliczanie. W: Różnorodność biologiczna: pojęcia, oceny, zagadnienia ochrony i kształtowania, zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” 15: 57–70, 1996.

Andrzejewski R., Weigle A., Różnorodność biologiczna Polski. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Warszawa, 2003.
Batorczak A., Kalinowska A. [Red], Na spotkanie różnorodności biologicznej. Szkolne obserwacje drzew. Wyd. Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym. Warszawa, 2010.

Wyświetleń: 0