Katalog

Maciej Wierzchnicki, 2018-09-25
Słupsk

Historia, Artykuły

System polityczno – prawny Republiki Włoskiej

- n +

System polityczno – prawny Republiki Włoskiej

Podstawy konstytucyjne:
Konstytucja Republiki Włoskiej uchwalona została 22.12.1947 roku i weszła w życie 01.01.1948 roku. Oprócz właściwej konstytucji na porządek konstytucyjny Włoch składają się też ustawy konstytucyjne, przyjmowane w takim samym trybie co zmiany konstytucji. Wprowadzono system polityczny określany mianem systemu parlamentarnego (w polskiej literaturze określany czasem jako parlamentarno – gabinetowy). Prezydent, czyli organ nieodpowiedzialny politycznie, powołuje rząd, licząc się z układem sił politycznych w parlamencie, a rząd realizując władzę wykonawczą odpowiada przed parlamentem za swoją działalność i działalność prezydenta.
Parlament
Parlament Włoch jest dwuizbowy, złożony jest z:
1. Izby Deputowanych – 630 deputowanych
2. Senatu, który składa się z 315 senatorów wybieralnych
Należy zaznaczyć, że każdy urzędujący prezydent może mianować 5 osób, z grona osób szczególnie zasłużonych dla państwa, senatorami dożywotnimi. Ponadto każdy były prezydent Republiki zostaje senatorem dożywotnim. W przypadku wyborów do Izby Deputowanych czynne prawo wyborcze przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat, zaś bierne prawo wyborcze po ukończeniu 25 lat. W odniesieniu do senatu czynne prawo wyborcze mają osoby po ukończeniu 25 lat, zaś bierne prawo wyborcze po ukończeniu 40 lat. System wyborczy Włoch przyjął zasadę obowiązkowego udziału obywateli w wyborach. Wprowadzono konstytucyjny obowiązek głosowania. Sankcje za niewykonanie tego obowiązku są małe. Skutkują one m.in. wywieszeniem wykazu takich wyborców na okres miesiąca w rejestrze gminnym z adnotacją, że nie glosował. Obie izby mają charakter przedstawicielski, reprezentują społeczeństwo, mają identyczną kadencję trwającą 5 lat i takie same kompetencje. Członkowie parlamentu korzystają z immunitetu materialnego tzn. że członkowie parlamentu nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za wyrażane opinie i głosowanie, związane z wykonywaniem mandatu. Immunitet formalny polega na tym, że bez zgody właściwej Izby żaden członek parlamentu nie może być poddany rewizji osobistej bądź domowej ani aresztowany ani w inny sposób pozbawiony wolności, chyba że stanowi to wykonanie prawomocnego wyroku sądowego lub gdy został schwytany na gorącym uczynku przestępstwa, przy którego popełnieniu nakaz lub polecenie aresztowania jest obowiązkowe.
Prezydent
Wyboru prezydenta Włoch dokonuje specjalne kolegium złożone z członków obu izb parlamentarnych, delegatów każdej z rad regionalnych – po 3, w sumie 58, gdyż jeden z regionów ma tylko jednego przedstawiciela. Łącznie ponad 1000 osób. Włochy podzielone są na 20 regionów. Organami regionu są: Rada Regionalna czyli zgromadzenie ustawodawcze o kadencji 4 – letniej i Giunty – Komitet Wykonawczy Rady. Kolegium zwołuje przewodniczący Izby Deputowanych. Wybór prezydenta dokonywany jest większością kwalifikowaną 2/3 kolegium. Od czwartego głosowania wystarcza większość bezwzględna. Kandydat na prezydenta musi 50 lat i korzystać z pełni praw cywilnych i politycznych. Podczas wyborów nie jest dopuszczalna dyskusja nad kandydaturami. Nie mogą oni przedstawiać swoich programów. Kadencja prezydenta trwa 7 lat. Ponowny wybór jest dopuszczalny. W przypadku niemożności wypełniania funkcji prezydenckich zastępuje go przewodniczący Senatu. Konstytucja nie zalicza prezydenta do organów władzy wykonawczej. Prezydent jest głową państwa i reprezentantem jedności narodowej. Istnieje wymóg kontrasygnaty wszystkich aktów prezydenta. Oznacza to przyjęcie przez kontrasygnowanych ministrów odpowiedzialności za ich wydanie. Prezydent może działać tylko na wniosek ministrów. W przypadku aktów o mocy ustawy kontrasygnaty udziela tez premier.
W odniesieniu do parlamentu kompetencje prezydenta polegają na:
• Zarządzaniu wyborów
• Ustalaniu terminu pierwszego posiedzenia Izby Deputowanych i Senatu
• Zwoływaniu izb na sesje nadzwyczajne
• Kierowaniu orędzi do izb parlamentarnych
• Promulgacji ustaw
• Możliwości zastosowania veta ustawodawczego poprzez żądanie ponownego uchwalenia ustawy
• Podejmowaniu decyzji o rozwiązaniu izby lub obu izb, jednak nie może w ostatnim półroczu urzędowania
• Mianowanie 5 dożywotnich senatorów
• Zarządzanie referendum
W odniesieniu do i w związku z funkcjami rządu kompetencje prezydenta polegają na:
• Powoływaniu premiera i członków rządu
• Możliwości przyjęcia dymisji rządu
• Upoważnieniu Rady Ministrów do przedstawienia izbom parlamentarnym projektów ustaw
• Ogłaszaniu dekretów i tymczasowych rozporządzeń o mocy ustawy
• Ratyfikowaniu traktatów międzynarodowych zawieranych przez rząd
• Sprawowaniu zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi
• Przewodniczenie Najwyższej Radzie Obrony
• Ogłaszaniu stanu wojny uchwalonego przez parlament
W stosunku do sądownictwa i z związku z jego działaniem prezydent ma następujące uprawnienia:
• Decyduje o ułaskawianiu lub złagodzeniu kary
• Mianuje 5 z 15 sędziów Trybunału Konstytucyjnego
• Przewodniczy Najwyższej Radzie Sądownictwa (Najwyższa Rada Sądownictwa zarządza sprawami obsady personalnej stanowisk sędziowskich. Decyduje o formalnej nominacji sędziów, przydziałach stanowisk i awansach. Sądem Najwyższym jest Trybunał Konstytucyjny.) Prezydenta Włoch cechuje prezydentura aktywna a nie bierna. Istnieje zasada kontrasygnaty i zasada działania prezydenta na wniosek ministra. Uważa się, że w wykonywaniu swych kompetencji prezydent nie zawsze musi postępować zgodnie z treścią przedłożeń ministerialnych. Może wpływać na treść owych wniosków rządowych, prezentować swoje zarządzenia, doprowadzać do kompromisów, narzucać swoje oceny. Można powiedzieć, iż podstawowe kompetencje prezydenta to kompetencje wspólnie wykonywane przez niego i przez odpowiedniego ministra , niekiedy przez premiera, a nie tylko przez rząd. Trudno tu ustalić precyzyjne reguły ogólne. Nie ma tu formalnego przepisu konstytucyjnego. Szereg kompetencji uważa się zwyczajowo za akty, których treść w dużym stopniu samodzielnie określa prezydent, a kontrasygnata ministerialna ma znaczenie formalne np. promulgacja ustaw, veto ustawodawcze, orędzia do parlamentu, mianowanie senatorów i mianowanie sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Z drugiej strony np. przy stanowieniu dekretów o mocy ustawy, upoważnianiu rządu do wykonania inicjatywy ustawodawczej, rozwiązywaniu izb parlamentarnych uważa się, że większy wpływ na przesądzenie danej sprawy winien przypadać rządowi.
Rząd
Rząd Włoch złożony jest z premiera i ministrów, mogą być także powoływani wicepremierzy. Rząd powoływany jest następująco: najpierw następuje powołanie przez prezydenta premiera, następnie na jego wniosek ministrów; dekrety nominacyjne kontrasygnowane są przez nowego premiera. Rząd przed rozpoczęciem swojej pracy, w ciągu 10 dni, musi uzyskać votum zaufania Izby Deputowanych i Senatu. Przy uchwaleniu votum zaufania wymóg quorum wynosi parlamentarzystów danej izby. Rozstrzygnięcie zapada większością głosów. W razie zwolnienia stanowiska w rządzie zostaje ono zapełnione przez mianowanie nowego ministra przez prezydenta na wniosek premiera. Premier ma prawo wnioskowania do prezydenta o odwołanie ministra. Zrekonstruowany rząd nie musi się ubiegać o nowe votum zaufania. Rząd nie ma określonej kadencji konstytucyjnej. Działa do momentu własnej rezygnacji bądź do otrzymania votum nieufności. Zebranie się nowego parlamentu po wyborach powszechnych powoduje złożenie przez rząd dymisji. Nie ma znaczenia polityczny skład nowego parlamentu. W myśl konstytucji premier „kieruje ogólną polityką i jest za nią odpowiedzialny, utrzymuje jednolitość kierunku działalności politycznej i administracyjnej, inspiruje i koordynuje działalność ministrów.” Premier ma dominujący wpływ na podejmowanie przez rząd wszystkich głównych zadań. Rola ta powinna być uznawana przez ministrów. Ministrowie powinni uznawać wskazania premiera. Niejako z drugiej strony decyzje rządu podejmowane są większością głosów jego członków. W głosowaniu tym szef rządu ma taka samą pozycję co pozostali ministrowie.

Maciej Wierzchnicki
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.