Baśń w nauczaniu języka niemieckiego w szkole podstawowej

Baśń stanowi jeden z podstawowych gatunków literackich. Jest niewielkim utworem o treści fantastycznej, w którym bohaterowie swobodnie przekraczają granice między światem realnym a nierzeczywistym. Znamy zarówno baśnie ludowe, jak też i literackie napisane przez znanego nam autora. Przekazywane w tradycji ludowej baśnie podlegały iwelu modyfikacjom. Znane są różne wersje jednego utworu. Wśród nich wciąż dużą popularnością cieszą się baśnie Braci Grimm. Ich "Kinder und Hausmärchen" z 1812 i 1815 roku przetłumaczone na wiele języków dziś należą do najbardziej popularnych utworów literatury dziecięcej.

1. Znaczenie baśni w życiu dziecka

Baśnie ludowe, czy też magiczne, alegoryczne baśnie literackie znane są każdemu dziecku. Najpierw opowiadane przez starszych, potem stają się pierwszymi samodzielnymi lekturami dzieci. Pomagają przyswoić elementarną wiedzę o świecie, poznać system wartości. Dzięki nim przeżywają mali słuchacze i czytelnicy silne wzruszenia i emocje.

Fantastyczna fikcja literacka pobudza i rozwija wyobraźnię dziecka. Jest bliska magicznemu sposobowi myślenia i jego potrzebom psychicznym. Baśnie prezentują świat przyrody, zwierząt, kwiatów, które współistnieją ze sobą i wspierają się w trudnych momentach życia. Wyraża się w tym humanistyczny sens fantastyki baśniowej.

Dziecko identyfikuje się z postaciami baśniowymi. Wspólnie z nimi przeżywa radości, smutki, niechęć, strach. Wyraziste postacie wyposażone w jedną lub kilka cech charakterologicznych stają się uosobieniem mądrości, szlachetności, dobra lub też sprytu, głupoty, lenistwa. Schemat kompozycyjny baśni, w którym dobro zwycięża zło, prosta i klarowna dla percepcji dziecięcej rzeczywistość wpływają na rozwój moralny młodego człowieka. Postacie przedstawione w sposób kontrastowy pomagają w odróżnieniu dobra od zła.

2. Spotkanie z baśnią na lekcji języka niemieckiego

Które polskie dziecko nie zna "Czerwonego Kapturka", "Jasia i Małgosi" lub "Kota w butach", baśni stworzonych przez braci Grimm. Wrosły one w naszą kulturę. Omawiane są również na lekcji języka polskiego, głównie w czwartej klasie. Właśnie wtedy, gdy wprowadza się w szkole język niemiecki. W związku z tą korelacją i wymienionymi wcześniej walorami poznawczymi i wychowawczymi baśni, stanowią one doskonały materiał dydaktyczny. Warto sięgać po nie na lekcji języka niemieckiego zwłaszcza, że:
- niosą wartości moralne
- umożliwiają identyfikację z postaciami
- występuje tu czynnik emocjonalny (nawiązanie do wczesnego dzieciństwa)
- są ogólnie znane, a przez to zrozumiałe dla dzieci
- napisane są prostym językiem
- zawierają wiele dialogów, dając możliwość odegrania ról
- pobudzają wyobraźnię dziecka i jego twórczą aktywność
- mogą być zaprezentowane w ciekawej formie scenicznej

Praca z baśnią zawiera wszelkie elementy pracy projektowej:
- określone są zadania praktyczne, bazujące na doświadczeniach uczniów
- pracując z baśnią opieramy się na zainteresowaniach uczniów i bliskości tematu
- uczniowie mają możliwość zaplanować pracę
- celem wspólnie osiągniętym ma być przedstawienie formy teatralnej
- zaangażowane są wszystkie zmysły - występuje całościowe przeżywanie myślenia i działań
- możliwe są różne socjalne formy pracy
- widoczna jest interdyscyplinarność

Wprowadzenie baśni służy uatrakcyjnieniu języka obcego i wzmacnia motywację do nauki. Odgrywanie ról pomaga uczniom nieśmiałym przełamać opory przed czynnym posługiwaniem się językiem obcym. Uczniowie uczą się pracy grupowej, współdziałania i odpowiedzialności. W przygotowanie rekwizytów, scenografii i strojów nauczyciel ma możliwość włączenia do pracy także uczniów mniej zdolnych językowo. Dając im poczucie samorealizacji i sukcesu budzi pozytywny stosunek do nauczanego przedmiotu. Mali obserwatorzy potrafią też dokonać oceny swoich działów, zwłaszcza gdy efektem końcowym jest występ przed publicznością.

Bazując na wieloletnich doświadczeniach i widząc pozytywne strony pracy z baśnią zorganizowany został w tym roku I Międzyszkolny Przegląd Form Teatralnych przedstawionych w języku niemieckim, w Szkole Podstawowej Nr 2 w Lublinie. Przedstawione zostały utwory: "Die Bremer Stadtmusikanten", "Aschenputtel", "Rotkäppchen", "Wo liegt das Scharafenland", "Der gestiefelte Kater". W przeglądzie udział wzięły szkoły: Szkoła Podstawowa w Janowcu nad Wisłą, Szkoła Podstawowa ZPO w Terpentynie oraz Szkoła Podstawowa Nr 2 w Lublinie.

Nasi uczniowie mieli możliwość prezentacji swojej pracy oraz porównania pomysłów i umiejętności. przy tym też poznania się i wspólnej zabawy.

Zachęcamy wszystkich do pracy z wykorzystaniem baśni. Jest ona wprawdzie czasochłonna, wymaga dobrego przygotowania ze strony nauczyciela, ale daje wiele satysfakcji. Pozwala uczniom wykorzystać swoje umiejętności organizacyjne. Uczy współpracy. Uwzględnia indywidualne zainteresowania i zdolności uczniów. Kształci postawę odpowiedzialności, integruje grupę. Przede wszystkim jednak uczy dając wiele radości.

Prezentujemy fragment scenariusza "Rotkäppchen" - autor: G. Wójcik-Josicz, A. Gulanowska-Kowalczyk:

Scena I

Narrator:
Es war einmal ein kleines Mädchen. Es war sehr lieb und nett. Es wohnte mit seinen Eltern in einem Bauernhaus in der Nähe vom Wald.
Alle hatten das Mädchen lieb, besonders die Großmutter. Einmal schenkte sie ihm ein rotes Käppchen. Seit dieser Zeit hieß das Mädchen ein Rotkäppchen.

RK
Hallo! Wie geht`s?
Ich bin Rotkäppchen und das ist meine Mutter.

Telefon

Mutter:
Hallo, hier Familie Müller.

Oma:
Hier Großmutter! Ich brauche eure Hilfe! (Husten, Schnupfen)

Mutter:
Meine Güte. Du bist erkältet. Hast du Kopfschmerzen? Oder Fieber?

Oma:
Ja, ja, alles tut mir Weh. Ich habe Husten und Schnupfen.

Mutter:
Du mußt im Bett bleiben. Ich habe heute keine Zeit aber Rotkäppchen bringt dir gleich Medizin und etwas zum Essen. Tschüss Mutter. Bis morgen.

Oma:
Gott sei Dank! Tschüss mein Kind!

Mutter:
Gute Besserung, Mutti!


Mutter:
Komm hier Rotkäppchen! Nimm dieses Körbchen und bringe es der Großmutter in den Wald. Da hast du ein Stück Kuchen, Würstchen, Keksen, eine Flasche Mineralwasser, eine Cola und Schokolade.

Warte mal! Nimm noch Medizin dazu: Aspirin C, Halstabletten.

RK:
Ja Mutti, aber warum?

Mutter:
Die Großmutter liegt krank und allein. Sie hat Fieber und muß im Bett bleiben.
Geh und besuche sie! Und bring ihr das Körbchen! Sie wird sich freuen.
Du bist doch ihre Lieblingsenkelin

RK:
Gerne Mutti. Ich habe heute viel Zeit.
Morgen habe ich zum Glück keine Klassenarbeit.
Und. .. was habe ich im Körbchen?
ein Stück Kuchen, Keksen, Schokolade. ..

Mutter:
Warte mal! Ich habe noch Erdnüsse und Apfelsaft. Und vergiß nicht "Guten
Tag" zu sagen und Oma zu küssen!

RK: Ja Mutti, ich vergesse nicht!
Mutter: Aber paß auf ! Und bleib immer schön auf den Wegen! Es ist schon elf Uhr.
Beeile dich!

Scena III

Klopfen (pukanie)

Großmutter:
Wer ist draußen?

Wolf:
Ich bin da. Dein Rotkäppchen. Mach bitte die Tür auf!

Großmutter:
Ich bin krank und kann nicht aufstehen. Der Schlüssel liegt unter dem Topf
links neben der Tür. Komm rein!

Wolf:
Es ist wirklich hier. Danke schön!

Narrator:
Der Wolf schluckte die Großmutter: und legte sich ins Bett und wartete bis das Rotkäppchen kommt.

Klopfen (pukanie)

Wolf:
Wer ist draußsen?

RK:
Ich bin da, dein Rotkäppchen. Mach bitte die Tür auf!

Wolf:
Ich bin krank und kann nicht aufstehen. Der Schlüssel liegt unter dem Topf links neben der Tür. Komm rein!

RK:
Guten Tag! Oma sieht heute so seltsam aus.
Soll ich sie küssen?
Ist das wirklich meine Großmutter? Unsinn!

Wolf:
Komm hier bitte!

RK:
Großmutter, warum hast du so große Ohren?

Wolf:
Damit ich dich besser hören kann.

RK:
Großmutter, warum hast du so große Augen?

Wolf:
Damit ich dich besser sehen kann.

RK:
Aber Großmutter, warum hast du so große Nase?

Wolf:
Damit ich dich besser riechen kann.

RK:
Großmutter, warum hast du einen so großen Mund?

Wolf:
Damit ich dich besser fressen kann.
(Pożera Kapturka)
Es schmeckte so gut, Großmutter war nicht besonders lecker, aber Rottkäpchen
war fabelhaft.
Jetzt schlafe ich ein Bißchen.


Narrator:
Da wanderte gerade ein junger Jäger. Er war grün angezogen. Er hörte das
Wolfsschnarchen und dachte.

Jäger: Die Großmutter schnarcht ja so laut. Vielleicht geht ihr nicht gut.Ist jemand
da?

Narrator: Er trat ins haus und sah den Wolf liegen und schlafen.

Literatura:

1. Brudnik, E., Moszyńska, A., Owczarska, B.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Przewodnik po metodach aktywizujących, W-wa 1997
2. Frycie, S.: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970, WSPPP W-wa 1990
3. Köster, H.: Geschichte der deutschen Kinder- und Jugendliteratur, Berlin, 1971
4. Legutke, M.: Projekte im Fremdsprachen im Unterricht: Bilanz und Perspektiven,
Bochum, 1989
5. Würl P. W.: Das deutsche Kunstmärchen, Heidelberg 1984

Opracowanie: Grażyna Wójcik - Josicz
Beata Hernik - Gnaś

Wyświetleń: 2234