Twórcza aktywność plastyczna uczniów w klasach I - III

Twórczość jest psychologicznym zaprzeczeniem zniszczenia.

Sztuka poprzez swoisty rodzaj przekazu może wyzwalać aktywność poznawczą jednostki, a w konsekwencji - pobudzić ją do podjęcia działań twórczych.

Wg I. Wojnar "sztuka stanowi szczególnie cenny instrument kształtowania postawy twórczej" zaś optymizmem napawa fakt, że "wychowanie przez twórczość i wychowanie dla twórczości nabiera szczególnego znaczenia we współczesnych koncepcjach pedagogicznych. Realizacja procesu wychowania dla twórczości i przez twórczość wymaga dokładnego prześledzenia procesu rozwoju ogólnego dziecka, wyłonienia i zanalizowania różnych czynników stymulujących twórczą aktywność dziecka.

Sztuka dla dzieci, traktowana jako ważny obszar doświadczeń kulturowych tego okresu ludzkiego życia, może przede wszystkim spełniać rolę czynnika animującego aktywność poznawczą, uczucia, wyobraźnię dzieci. Przeżycia, jakich dzieci doznają w toku działalności plastycznej wzbogacają ich życiowe doświadczenia. Wystarczy zaproponować dzieciom temat np.: "Moja ulica.", "Mój dom.", a punktem wyjścia do jego realizacji uczynić kontakt dzieci z dziełami sztuki, mogącymi posłużyć tu jako pewnego rodzaju prowokacja tematyczna. Dzieci stworzą nam własną wizję swojej ulicy, swojego domu.

Dzieła sztuki przybliżają dzieciom niektóre tematy, ukazują im odmienność świata przedstawionego od tego świata, w którym dziecko żyje i który chce nam po swojemu przedstawić i opowiedzieć.

Sztuka dziecka jest wyrazem jego doświadczeń, jest" przebogatą księgą " informującą o osobowości dziecka. Dziecko, nie umiejące jeszcze dobrze mówić, pisać - najpełniej, najszczerszej wypowie się o sobie właśnie w twórczości artystycznej. Potrafi ono plamą barwną, kreską czy innym rodzajem wypowiedzi artystycznej wyczarować melodię najprawdziwszą, niepowtarzalną, której motywem przewodnim będzie autentyzm spostrzeżeń, wrażeń, uczuć.

Działalność plastyczna jest jedyną w swoim rodzaju prawdziwą wypowiedzią, nie ma przecież dobrych i złych wypowiedzi artystycznych. Każde dziecko powinno być na zajęciach plastycznych traktowane indywidualnie, gdyż wypowiedź artystyczna dziecka to cząstka jego własnych, indywidualnych doświadczeń.

Zajęcia plastyczne w większym stopniu niż inne mogą spełniać funkcję terapeutyczną. Dotyczy to zwłaszcza dzieci zahamowanych, lękowych, nieśmiałych, do których nauczyciel powinien indywidualnie i w sposób taktowny dotrzeć, przywołać doświadczenia danego dziecka, wyzwalać u niego odwagę w wyrażaniu swojego zdania, pobudzać je do twórczego przekazywania swych doświadczeń. Nauczyciel zdający sobie sprawę z tego, iż" plastyka oraz inne dyscypliny sztuki stanowią specyficzny system komunikacji społecznej ", wie także, iż od niego w ogromnym stopniu zależy wartość wypowiedzi artystycznej dziecka. Tym wyższą wartość będzie dla nas przedstawiała wypowiedź artystyczna, niezmącona schematem, własna, twórcza, a nie odtwórcza.

Analizując program nauczania dla klas I - III stwierdzam, iż istotą zajęć plastycznych winna być twórcza aktywność dziecka, wyzwolenie tej twórczej aktywności i kierowanie jej rozwojem. Głównym zadaniem zajęć plastycznych ma być pobudzanie dzieci do podejmowania twórczego działania plastycznego, kształcenie postawy twórczej, indywidualnej, otwartej.

Mając na uwadze wszechstronny rozwój uczniów, operatywność ich wiedzy należy ściślej podkreślić konieczność współdziałania działalności plastycznej z innymi przedmiotami nauczania zintegrowanego.

Forma inspirowania ucznia, pobudzania go do twórczości musi być szczególnie starannie przemyślana i przeprowadzona. Należy unikać rozpraszania uwagi zbyt wieloma zagadnieniami na jednej lekcji. Wprowadzamy różnorodne środki i sposoby inspirowania za pomocą słowa, ruchu, dźwięku i obrazu.

Korekta i ingerencja nauczyciela w tok plastycznego wypowiadania się uczniów powinna ograniczać się do niezbędnych uwag. Nauczyciel" nie powinien narzucać jakichkolwiek schematycznych reguł postępowania oraz własnych wizji przedstawienia tematu ". Interwencja nauczyciela w nieodpowiednim momencie i w nieodpowiedni sposób może doprowadzić do zablokowania twórczej aktywności dziecka.

Jako nauczyciele powinniśmy dać dzieciom szansę wykorzystania nawet najmniej, naszym zdaniem," odpowiedniego "kawałka papieru czy jakiegoś innego tworzywa. Niech pokaże nam swoją własną wizję jakiegoś zjawiska, które w związku z podanym tematem je zafrapowało. Niby dlaczego ma wyrażać tylko na małym formacie, na białym tle? Niech uczy się szukać mniej stereotypowych rozwiązań i według własnego uznania wybiera te elementy, które są dla niego piękne i wywołują określone przeżycia. Niech dziecko będzie naprawdę twórcze i wrażliwe.

Świat widziany oczami dziecka zmienia się w miarę rozwoju środków jego ekspresji artystycznej. Z upływem lat zmienia się spontaniczność i ufność dziecka, a także nastawienie dla swoich twórczych pomysłów.

Często w czasie zajęć słyszymy: "nie potrafię tego narysować". Jest to sygnał, że niekorzystnie wpłynął na dziecko jakiś czynnik zewnętrzny. Niedobrze, jeśli tym czynnikiem jest nauczyciel, który pewny swych kryteriów, ocen i smaku artystycznego staje się dla dziecka surowym krytykiem jego subiektywnych odczuć i środków wypowiadania się. Prowadząc" dobre ocenianie możemy liczyć na to, że nie zabijemy w dziecku twórczej aktywności, wiary w siebie i swoje umiejętności.

Organizatorem twórczej aktywności dziecka powinien być odpowiednio przygotowany nauczyciel, dla którego "siłą napędową" w jego pracy jest zapał, inwencja, akceptacja dziecka i znajomość faz jego rozwoju. Nauczyciele, którzy są głównymi organizatorami twórczej aktywności dziecka sami winni być twórczymi osobowościami.

Odpowiednio prowadzone zajęcia przygotowują dzieci do coraz to nowych zadań, bardziej złożonych, wzbogacają doświadczenia społeczne dziecka. Przygotowują je do tego, że "w świecie jutra człowiek będzie w coraz większym stopniu rzemieślnikiem odpowiedzialnym za swoje życie. Jego koncepcja wywodzi się z wyobraźni, z nauki, z perspektywy, ale jego realizacja wymaga ekspresji twórczej.".

Bibliografia.
1. R. Gloton, C. Clero, "Twórcza aktywność dziecka", Warszawa 1976 WSiP.
2. I. Wojnar, "Teoria wychowania estetycznego", Warszawa 1976 PWN.
3. M. Tyszkowa, "Sztuka dla dzieci szkolnych", Warszawa-Poznań 1979 PWN.

Opracowanie: mgr Bożena Grzelak

Wyświetleń: 1587