Sztuka dawniej i dziś - moje refleksje...

Sztuka w klasycznym, starogreckim jej rozumieniu towarzyszy człowiekowi od zawsze. To Starożytni uwikłali ją w rygor reguł. Przypisali sztuce umiejętność wytwarzania czysto fizyczną, gdzie praca i wykonany przedmiot stanowił miernik jej wartości. W ten sposób odmówili sztuce ponadczasowego charakteru, duchowego pierwiastka, niezwykłości czy wręcz misji dziejowej.

A mimo to sztuka starożytna urzeka nas swym niezaprzeczalnym mistrzostwem i kunsztem od przeszło 25 wieków. Z jej kanonów, wzorów i reguł korzystało wiele pokoleń. W tej tradycji wzrastamy i my.

Począwszy od renesansu toczono spory i dysputy o miejsce należne sztuce, o uściślenie pojęcia, zawężenie go do pewnego rodzaju działalności. Nie chciano, by sztuka oraz jej twórcy traktowani byli jako wyłącznie rzemieślnicy, wytwarzający to, co człowiekowi potrzebne w sferze materialnej. Oni byli piewcami, czarodziejami. Zwykłe rzeczy, codzienne zdarzenia utrwalali w kamieniu, na papierze lub płótnie dla potomnych, kreując je czasem na piękniejsze i bardziej wyraziste niż w rzeczywistości.

Sztuki piękne, a taka nazwa przyjęła się i weszła w obieg powszechny, miały poprzez swój charakter stać się dla wszystkich źródłem przyjemności i refleksji. Dla wszystkich, więc zarówno tych, dla których tworzono, jak tych, których artystyczny trud podziwiano.

Korzystając z dorobku minionych stuleci oraz wypracowując nowe sposoby wypowiedzi sztuka zaczęła odtwarzać rzeczywistość, naśladować ją wiernie, kopiować.

Niezaprzeczalnie, sztuka w służbie człowieka podporządkowana była jego wymaganiom. Przedstawiała człowiecze wizje i marzenia, głębokie idee, burzliwe uczucia i namiętności. Piękno i brzydotę, miłość i nienawiść, wolność i udrękę niewoli rejestrowała z niebywałą dokładnością. Ukazywała skomplikowane koleje ludzkiego losu, radość i ból ludzkiego istnienia, ziemskiej egzystencji. Zawierała pierwiastek intelektualny na równi z pracą rąk, których była wytworem.

Ta podwójność ten dualizm sztuki stał się źródłem pewnych wątpliwości u schyłku XIX w. Zaczęto zastanawiać się nad tym, czy sztuka ma być życiowo, praktycznie użyteczna, czy ma służyć pięknu i urodzie życia, czy ma mieć na uwadze coś zgoła odmiennego.

Odrzucono utarte schematy obowiązujące przez wieki, na rzecz zupełnie nowych wypowiedzi, odmiennych w swej formie i kształcie, pełnych ekspresji, wywołujących nieznane przeżycia, szokujących. Sztuka, jako pewien rodzaj działalności ludzkiej zaczęła żyć na nowo, zaczęła tworzyć, a nie odtwarzać.

Szybko okazało się, że nowo powstałe kierunki zupełnie nie mieszczą się w konwencjonalnych ramach sztuki dotychczas panującej. Zerwanie z tradycją stało się koniecznym warunkiem, potem zaś faktem. Nie istniały już przeszkody ograniczające działania artysty. Sztuka stała się niezależna, swobodna, pozbawiona krępujących więzów. Była wolna. Ale wolność łączyła się nierozerwalnie z nowością, skrajnościami, z nieustannym poszukiwaniem, ciągłym niedosytem tworzenia, doświadczaniem nieznanego...

Taką jest sztuka po dziś dzień. Niespokojna, poszukująca nowych rozwiązań, balansująca na pograniczu rzeczywistości. Nierzadko niezrozumiała, trudna do odczytania, interpretacji, zaskakująca swoimi możliwościami. Boimy się jej skomplikowanej natury, wieloznaczności, mnogości uwikłań. Z taką sztuką spotykamy się, na co dzień.

Współcześnie sztuka obejmuje oprócz tych dawniejszych nowopowstałe dziedziny, jak choćby fotografikę, film, plakat. Do roli sztuki pretendują produkowane masowo opakowania, reklamy, przedmioty codziennego użytku... Gubimy się w tym, co sztuką jest, a co nie jest. Ona wtapia się w otaczającą rzeczywistość, powszednieje, staje się nieodłącznym elementem naszego życia. Dlatego może czasami rodzi się w nas refleksja i tęsknota za tym, co było. Za naszymi korzeniami. Za dawną doskonałością i precyzją. Za tym, co czytelne, jasne, łatwe do określenia i nazwania. Za spokojem i umiarem. Za prostotą, pięknem i harmonią starożytną.

Opracowanie: MAŁGORZATA REMISZEWSKA

Wyświetleń: 1081