Typy zadań technicznych i ich znaczenie w nauczaniu i uczeniu się techniki

W nauczaniu techniki często używamy terminu "zadania techniczne".

Dlatego w oparciu o dostępną literaturę spróbuję teraz uściślić ten termin.

W kształceniu ogólnotechnicznym jest on już od dawna używany. Jego zakres ulegał - w miarę wzbogacania się treści programowych przedmiotu technika - stopniowemu rozszerzaniu się, od ogólnie rozumianych zadań praktycznych począwszy.

Z. Dąbrowski, który przyjął, że zadania techniczne kończą się wytworem lub usługą wyodrębnił dwie grupy: zadania wytwórcze i usługowe.

Szybki rozwój techniki, wymaga jednak zdaniem Z. Dąbrowskiego rozszerzenia listy typów zadań wytwórczych. Ponieważ, jak zauważamy, stałe doskonalenie programu techniki, wzbogacanie go o nowe treści, oznacza rozszerzanie i zwiększanie różnorodności treści, zarówno umiejętnościowych jak i poznawczych. Stąd też spora część tych informacji nie mieści się już w wyodrębnianych dotychczas pojęciach zadań technicznych. Taki punkt widzenia zyskuje coraz większe zrozumienie i uznanie, bowiem zadania techniczne traktujemy jako podstawową formę realizacji treści programowych przedmiotu technika.

W szerokim rozumieniu zadania techniczne to "nie tylko to, co uczeń ma wykonać drogą bezpośredniego działania praktycznego (łącznie z przygotowaniem koncepcyjnym), np. wytworzyć przedmiot użytkowy, zmontować urządzenie techniczne lub jego model, obsłużyć czy naprawić sprzęt techniczny itd., ale również te działania ucznia, które prowadzą do poznania zjawisk i urządzeń technicznych, prawidłowości procesu pracy, zasad gospodarności itd., bez względu na to, czy wymagają one czynności umysłowych powiązanych z manualnymi, czy tylko umysłowych".

Autorzy pracy zbiorowej pod redakcją H. Pochankego proponują wyodrębnienie trzech grup zadań technicznych w zależności od charakteru treści kształcenia i dominującego rodzaju aktywności uczniów w nauczaniu techniki.

Pierwszą z nich stanowią zadania:
- technologiczne,
- montażowe,
- eksploatacyjno - konserwacyjne.

Cechą charakterystyczną tych zadań jest dominowanie w nich czynności motorycznych. Natomiast czynności sensoryczne i umysłowe sprowadzają się do samokontroli tych pierwszych. Zadania technologiczne polegają na obróbce materiałów. Montażowe, obejmują wykonanie modeli urządzeń technicznych przez łączenie gotowych elementów zawartych w zestawach poliwalentnych. Umożliwiają one stwarzanie interesujących sytuacji problemowych i dają uczniom możliwości rozwijania zdolności konstruktorskich. Zadania eksploatacyjno - konserwacyjne obejmują posługiwanie się powszechnie używanymi narzędziami i urządzeniami technicznymi oraz utrzymania ich w stanie sprawności użytkowej.

Temat skłania do odnotowania w tym miejscu, że zadania technologiczne i montażowe stanowią podstawowy składnik zadań wytwórczych, mających już kompleksowy charakter. W zadaniach wytwórczych główne miejsce zajmują wprawdzie zadania technologiczne bądź montażowe, ale z nimi są powiązane inne szczegółowe typy zadań technicznych znajdujących się w kolejnych grupach.

Do drugiej grupy zaliczane są zadania:
- graficzne (zwane też informatycznymi),
- eksperymentalno - badawcze.

Oba te typy zadań technicznych posiadają wspólną cechę: przeplatają się w nich czynności motoryczne i umysłowe, a jednym i drugim towarzyszą czynności sensoryczne. Zadania graficzne obejmują bierne i czynne posługiwanie się znakami i symbolami informacji technicznej. Eksperymentalno - badawcze, polegają na potwierdzaniu wiedzy, a częściej na dochodzeniu do jej nowych elementów (często związanych z praktycznym działaniem uczniów), drogą przeprowadzania doświadczeń i różnego rodzaju prób.

Trzecią grupę stanowią zadania, w której dominuje aktywność umysłowa uczniów. Ich treścią jest opanowanie przez uczniów odpowiednich wiadomości, zrozumienia przyswajanych treści, zapamiętanie ich i odtworzenie w formie słownej lub działaniowej. Zadania tego typu noszą nazwę recepcyjnych. Występują tu także zadania koncepcyjne związane najczęściej z planowaniem konstrukcji i procesu technologicznego.

Przedstawiony tutaj podział zadań technicznych ma charakter czysto orientacyjny, bowiem jak można zauważyć wiele treści zazębia się między sobą. Organizacyjne i dydaktyczne zastosowanie poszczególnych typów zadań technicznych zależy od ich usytuowania w realizacji programu danej klasy. W klasach I - III dominują zadania wytwórcze o charakterze technologicznym lub konstrukcyjno - montażowym.

Literatura:
Back J., Dąbrowski A., Kazberuk J., Praca - technika w klasach I-III. Zadania techniczne, Warszawa 1978.
Dąbrowski Z., Poznanie i działanie, Warszawa 1985.
Kazberuk J., Nauczanie pracy - techniki w klasach I-III, Zarys metodyki, Warszawa 1990.

Opracowanie: Halina Szymańska

Wyświetleń: 807