Ocena opisowa w nauczaniu zintegrowanym

Ocenianie - to proces gromadzenia informacji o uczniach, będących integralną częścią procesu nauczania, uczenia się i wychowania. Polega na stałej obserwacji uczniów przez nauczyciela i rozpoznawaniu poziomu opanowania przez nich wiadomości, a także ich postaw społeczno-emocjonalnych w stosunku do wymagań edukacyjnych.

Ocenianie na szczeblu nauczania początkowego nie może stwarzać sytuacji stresujących, poczucia porażki z negatywnej oceny. Proces edukacji wczesnoszkolnej winien opierać się na wprowadzeniu dziecka w świat ogólnych wartości, obok których należy wspomagać rozwój wrodzonych cech osobowości, takich jak: samodzielność, odpowiedzialność, niezależność
i wolność wyboru.

Dzieci siedmioletnie są najczęściej pozytywnie nastawione do nauki szkolnej i pełne zapału. Z radością i ochotą przystępują do zdobywania wiedzy. Są ciekawe wszystkiego, co nowe, interesuje je otaczający świat. Dlatego, ważne jest, aby w szkole zostały stworzone warunki, w których pielęgnuje się naturalną, wewnętrzną motywację do nauki. Pewne niepowodzenia oraz trudności, a zwłaszcza złe, negatywne noty, wywołują stany lękowe, zagrożenia, bierność i apatię. Chcąc tego uniknąć należy zapewnić uczniom powodzenia szkolne, co zapewnia ocena opisowa.

Od września 1999 roku w edukacji wczesnoszkolnej tradycyjna ocena została zastąpiona opisem osiągnięć ucznia i jego rozwoju. W dokumentach pozostaje jako ocena okresowa i roczna ocena opisowa. Aby ją napisać, nauczyciel musi zgromadzić jak najwięcej informacji o dziecku. Redagując ocenę opisową, należy uwzględnić postępy w edukacji, postępy w rozwoju emocjonalno-społecznym i osobiste osiągnięcia ucznia.

Oceny opisowe - okresowa i roczna - różnią się od siebie. Ich odmienność polega na tym, że ocena okresowa zawiera zalecenia dla ucznia, zaś w ocenie na koniec roku szkolnego już ich nie ma. Zalecenia te dotyczą zarówno postępów w edukacji, jak i postępów w rozwoju społeczno-emocjonalnym. Odnotowujemy je po lub w trakcie charakteryzowania określonych umiejętności.

Ocena opisowa, aby spełniała swoje cele i funkcje, musi być dostosowana do potrzeb oraz możliwości danej szkoły i być systematycznie udoskonalana. Nauczyciele powinni rejestrować swoje spostrzeżenia w opracowanych przez siebie kartach osiągnięć, które zawierają rejestr umiejętności określanych przez obowiązujący program nauczania. Dla uzyskania pełnego obrazu dziecka, trzeba odnotowywać swoje spostrzeżenia o każdym uczniu. Będą one podstawą planowania zadań edukacyjnych, dokumentacją postępów ucznia, obrazem jego rozwoju i podstawą sformułowania oceny.

Według J. Kuźniaka ocena opisowa spełnia funkcje diagnostyczną, informacyjną, motywacyjną i rozwojowo-kształcącą. Nauczyciel poprzez obserwację ocenia poszczególne etapy rozwoju ucznia i określa zadania, jakie będą korzystne dla jego rozwoju. Taki sposób oceniania kształtuje właściwe nastawienie do nauki szkolnej.
Ocena opisowa, według autora winna ujmować indywidualne różnice rozwojowe poszczególnych uczniów w następujących dziedzinach:
- emocjonalno-społecznej, związanej z dojrzałością szkolną,
- poznawczej, obejmującej treści kształcenia z poszczególnych przedmiotów nauczania,
- rozwoju fizycznego, dotyczącego sprawności ruchowej.

Ocena opisowa znacznie rozszerza przedmiot oceny, stąd jej większe walory niż oceny tradycyjnej. Można do nich zaliczyć:
- dostrzeganie wysiłku dziecka i umocnienie wiary we własne siły,
- przygotowanie uczniów do samokontroli i samooceny,
- osiąganie wyższych wyników,
- większa obiektywność ocen poprzez dostarczanie uczniom możliwości przeżywania i odkrywania wiedzy dla wiedzy, a nie dla stopni.

Określenie "dobre ocenianie" wprowadzone przez prof. dr hab. Annę Brzezińską oraz mgr Elżbietę Misiorną stało się przedmiotem prac warsztatowych na kursie dotyczącym oceniania opisowego, w wyniku którego powstał spis warunków, jakie musi ono spełniać.

"Dobre ocenianie" to takie, które:
- daje dziecku informację o tym co już umie, nad czym musi popracować, jak daleko jest na drodze do osiągnięcia celu,
- uwzględnia możliwości dziecka; nie wszyscy przecież w tym samym czasie są w stanie opanować jakąś umiejętność, niektórzy nigdy nie będą biegli w danym zakresie,
- bierze pod uwagę wkład pracy dziecka, jego wysiłek włożony w wykonanie jakiegoś zadania,
- nie etykietuje dzieci,
- zachęca do dalszej pracy, uświadamia, że wysiłek się opłaca,
- nie pełni funkcji kary czy nagrody,
- nie zawiera krytyki osoby,
- uwzględnia postęp, jaki dokonał się w dziecku.

Ocena opisowa zawiera charakterystykę ucznia, zwraca przede wszystkim uwagę na jego postępy, podkreśla to co zostało już zrobione a dopiero w następnej kolejności wskazuje braki, które dziecko winno uzupełnić. Oceniając, nauczyciel powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka i jego dalszą karierą edukacyjną. Należy stwarzać uczniowi takie warunki rozwoju i nauki, aby mógł odnosić sukces na miarę swoich możliwości.

Nauczyciel winien wskazywać każdemu uczniowi własną drogę uczenia się, zgodnie z jego możliwościami. Ocenianie winno służyć dziecku, motywować go do dalszej pracy nad sobą. Uczeń ma prawo do popełniania błędów baz obaw i lęku, że nie grozi mu za to zła ocena. Ma również prawo do rzetelnej informacji z której wynika, co zrobił dobrze, a co musi zmienić, żeby było lepiej.
Można wyróżnić dwa rodzaje oceniania:
- jawne, w którym w sposób celowy, świadomy i zamierzony przedstawiamy osobie pozytywne, negatywne lub obojętne stanowisko wobec jej różnych form aktywności;
- utajone, w trakcie którego oceniamy kogoś nieintencjonalnie, często nawet sobie tego nie uświadamiając.

Ocena opisowa pozwala rodzicom na uzyskanie rzetelnej informacji o dziecku. Informacje te pozwalają rodzicom na zapoznanie się z wiadomościami o tym, jaką drogę dziecko pokonało w zdobywaniu wiedzy i umiejętności. Oprócz informacji nauczyciele przekazują rodzicom własne sugestie dotyczące pracy z dzieckiem, sprzyjające wspólnym oddziaływaniem, zmierzającym do przezwyciężania pojawiających się kłopotów.

Ocena opisowa powoduje, że u uczniów uwidacznia się wewnętrzna motywacja do pracy, związana z zainteresowaniami, także chęcią bycia lepszym i mądrzejszym. Daje ona duże szanse dzieciom nieśmiałym, z kompleksami i deficytami. Motywuje dzieci do dalszej pracy, uświadamia, że wysiłek się opłaca. Często powoduje wzrost wiary we własne możliwości, pomaga w lepszym przyswajaniu wiedzy i jej umiejętnym wykorzystaniu. Ważną funkcją oceny opisowej jest funkcja wychowawcza, ponieważ cechuje ją szacunek i życzliwość. Pozwala to na uniknięcie hierarchizowania dzieci, tworzenia podziału na lepszych i gorszych. Dzieci nie rywalizują między sobą przechwalając się stopniami, lecz zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami.

Ocena opisowa pomaga nauczycielowi oraz rodzicom zaakceptować w pełni dziecko takim jakim jest.

Bibliografia:
1. Dutkiewicz Kazimiera - Ocena opisowa w praktyce szkolnej - Nauczanie początkowe nr 4 2002/2003
2. Moroz Danuta - Ocena opisowa w nauczaniu zintegrowanym- Życie szkoły nr 2/2003
3.Rau Krystyna, Chodom Irena - Ocenianie opisowe a rozwój dziecka - G&P Oficyna Wydawnicza Poznań 1999
4.Więckowski Ryszard - Założenia a rzeczywistość systemie oceniania dzieci klas początkowych -Życie szkoły nr 5/1998
 

Opracowanie: mgr Lidia Dykty

Wyświetleń: 3965