Komputer w nauczaniu początkowym

Edukacja informatyczna stała się dzisiaj powszechnym i ważnym zadaniem wszystkich typów szkół, a także zakładów pracy i różnego rodzaju instytucji administracji państwowej. Zauważa się ogromny pęd dzieci i młodzieży do owej nowoczesności. Wszyscy chcą poznać tajniki komputera. Jednak nie zawsze zainteresowanie to wynika z rzeczywistych celów, jakim powinien służyć komputer. Najczęściej chęć poznania go wynika z możliwości wykorzystania go do gier.

Obecnie każda szkoła dysponująca odpowiednią kadrą oraz zapleczem komputerowym może w swej dydaktyce wśród innych przedmiotów umieścić informatykę. Jest to istotny czynnik aktywizujący szkołę i nauczycieli oraz przyszłych techników, inżynierów, ekonomistów a także humanistów.

Prawidłowo wykorzystany komputer jest wspaniałym środkiem dydaktycznym służącym do wspomagania procesu nauczania już od najmłodszych klas. Zajęcia wspomagane komputerem winny być tak przygotowane, aby przekonać użytkownika, że nie służy on tylko do gier.

Dążeniem współczesnej szkoły jest przygotowanie dzieci do życia w dzisiejszej rzeczywistości i korzystania z jej dorobku kulturowego oraz osiągnięć technicznych, a więc ukształtowania osobowości wszechstronnej, otwartej. Dążenie to może być realizowane jedynie na drodze maksymalnego zaktywizowania dzieci przez dobór odpowiednich do ich możliwości treści oraz metod pobudzających wyobraźnię i zainteresowania.

W wieku wczesnoszkolnym następuje największy przyrost wiedzy i umiejętności uczniów w porównaniu z innymi etapami edukacji szkolnej.

Wykorzystanie komputera w edukacji nabiera coraz większego rozmachu, a wykorzystanie komputerowych programów edukacyjnych i zasobów Internetu:
- ułatwia łączenie nauki z zabawą, co jest istotą metodyki nauczania na tym etapie kształcenia;
- zwiększa motywację do nauki, czyli wpływa na kształtowanie postaw proedukacyjnych uczniów;
- umożliwia indywidualizację kształcenia.

Wykorzystanie technik komputerowych w edukacji wczesnoszkolnej stanowi dla ucznia bardzo dużą atrakcję, dlatego na pewno wpływa na zwiększenie efektywności kształcenia. Głównie jednak od pomysłowości nauczyciela i jego umiejętności praktycznych zależy, w jakim zakresie będzie umiał z niego korzystać w praktyce szkolnej.

Te ogólne przesłanki zachęcają do wykorzystania komputera jako środka dydaktycznego już na poziomie klasy pierwszej szkoły podstawowej. Wydaje się, że praca z tym urządzeniem powinna odbywać się na lekcjach dwutorowo. Z jednej strony trzeba tu wymienić kształcenie sprawności posługiwania się samym komputerem, czyli umiejętność wykonywania różnorodnych operacji umożliwiających np. modyfikowanie tekstu, kopiowanie, drukowanie plików jak również obsługiwanie programów użytkowych np. edytorów tekstów. Z drugiej strony chodzić będzie o zastosowanie programów edukacyjnych wspomagających kształcenie, o umiejętność korzystania z Internetu.

Obserwując to, co dzieje się wokół nas zauważamy, że przyszedł czas na zmianę warty. "Za sterami" komputerów siadają coraz częściej dzieci. Przestaliśmy się dziwić. Podczas gdy niektórzy z nas ciągle jeszcze przyzwyczajają się zależnie od predyspozycji szybciej bądź wolniej, do korzystania z nowości technicznych, dzieci nie mają takich barier. Wszelkiego rodzaju nowości przedstawiciele młodszej generacji przyjmują naturalnie, z wdziękiem, charakteryzującym jedynie dzieci. Do komputera siadają, jak gdyby brały do ręki nową wspaniałą zabawkę lub ciekawostkę techniczną. Nie należy się dziwić takiemu spojrzeniu dzieci na cudowną maszynę jaką jest dla nich komputer.

Komputer w nauczaniu początkowym powinien pojawiać się w sposób naturalny, jako bardzo wygodne i nowoczesne narzędzie pracy. Wykorzystanie go oraz elementów informatyki w edukacji wczesnoszkolnej stanowi dla dzieci dużą atrakcję. Kształcenie wspomagane komputerem staje się bardziej skuteczne, ponieważ można osiągnąć zgodność wyników z właściwie określonymi celami kształcenia. Zwiększa się także efektywność nauczania. Dzieci uczą się również formułowania problemu i analizowania możliwości uzyskania jego optymalnego rozwiązania. Wypracowane w nich konkluzje wyrabiają w nich nawyki myślenia twórczego i pojęciowego. Zatem realizowany jest cel procesu nauczania i uczenia się poprzez przyswajanie wiadomości, umiejętności i wartości oraz monitorowany jest proces dydaktyczno-wychowawczy.

Znając rozwój psychofizyczny dzieci w młodszym wieku szkolnym (6-10 lat), zdajemy sobie sprawę z tego, że nauka w tym wieku odbywa się głównie poprzez zabawę. Zabawa taka musi być zgodna z założeniami programowymi dla nauczania początkowego w szkole podstawowej. Ze struktury zabawy muszą wynikać wartości wychowawcze i dydaktyczne. Umysły dzieci w tym wieku są bardzo chłonne i otwarte na zdobywanie wiedzy i dlatego należy udostępnić im kontakt z istniejącymi na rynku nowinkami technicznymi, które umożliwiają wszechstronny rozwój dziecka.

Aby wzbogacić proces kształcenia należy włączyć do niego komputer, który ułatwi proces nauczania. Edukacja poprzez zabawę stanowi jeden z ważniejszych argumentów dla zastosowań komputera w pracy z małym dzieckiem. Istnieje przecież zasada "bawiąc uczyć" tak efektywna, że młodsze dzieci nie uświadamiają sobie nawet procesu uczenia się. Wiele programów edukacyjnych wzorowanych jest na grach - do poprawnych treści merytorycznych dodaje się kolorowe animacje, dźwięk, wideo.

Komputer z odpowiednim oprogramowaniem edukacyjnym, użyty do opracowania nowego materiału bądź samodzielnego wykonania zadań przez uczniów, przyczynia się do powstania pozytywnej motywacji w czasie uczenia się. Uczeń w czasie takich zajęć ma zapewniony komfort psychiczny.

Na zajęciach edukacji polonistycznej komputer może bardzo szybko i obiektywnie oceniać ucznia wskazującego szukaną literkę, uzupełniającego wyrazy brakującymi literami lub sprawdzić prawidłowość użycia określonej części mowy w odpowiednim czasie, osobie itp. czy też zweryfikować poprawność zapisu wybranych wyrazów lub zdań.
Nowoczesny program nauczania matematyki w klasach początkowych może zostać w pełni zrealizowany przy użyciu komputerów, ponieważ wprowadza on indywidualizację procesu nauczania oraz możliwość zróżnicowania nauczania na dwu- i więcej poziomowe.

Programy przeznaczone dla małych dzieci zazwyczaj odwołują się do trzech rodzajów aktywności edukacyjnej, które ogólnie można określić jako prosta nauka, rozwiązywanie problemów i rozwój kreatywności. Oprócz tego komputer umożliwia dostęp do ogromnych zasobów informacji, zapewnia wzajemny dialog pomiędzy użytkownikiem a programem komputerowym. Dziecko może wpływać na pracę programu, może wykonywać te funkcje, które go szczególnie interesują, lub przerwać te działania, które go nudzą. Wiele dzieci opóźnia się w nauce dlatego, że stosuje model uczenia się, w którym jest oceniane na dwa sposoby: albo "zrobiłeś dobrze", albo "zrobiłeś źle". Dziecko pracując z komputerem może efekt swojej pracy poprawić, uczy się znajdować błędy i uczy się je poprawiać. Jest wówczas mniej onieśmielone w zdobywaniu wiedzy, a komputer jest postrzegany jako narzędzie do myślenia przy jego pomocy. Uczy się wówczas dyscypliny, radzenia sobie w odmiennej sytuacji.

Komputer rozwija zainteresowania, samodzielność, dostarcza rozrywki i relaksuje. Rozumienie, jak pracuje komputer, umiejętność pracy z różnymi programami, to już duże osiągnięcie i ważna umiejętność we współczesnym świecie. Stanowi też nieocenioną pomoc, szczególnie dla dzieci niesprawnych fizycznie, czy nie nadążających w rozwoju intelektualnym za rówieśnikami. Przy pomocy odpowiednich programów możemy pomóc w nauce czytania i pisania, poznawania liczb. Komputer może być wówczas wykorzystany jako bardzo cierpliwy nauczyciel, który jest w stanie wielokrotnie powtórzyć te same czynności, zawsze tak samo starannie i dokładnie.

W czasie zajęć prowadzonych w pracowni komputerowej uczniowie poddawani są kontroli bieżącej i końcowej, której celem jest niedopuszczenie do powstania zaległości i błędów. Nauczyciel prowadząc czynności kontrolne, może gromadzić wiedzę o uczniach i o poprawności realizacji samego procesu dydaktycznego i w ten sposób wzbogaca swoje doświadczenie pedagogiczne.

Niezaprzeczalnymi zaletami zastosowania komputerów jako pomocy dydaktycznych jest to, iż lekcje stają się bardziej atrakcyjne, zwłaszcza dla młodszych dzieci. Prace z komputerem cechuje większa interaktywność i w porównaniu z nią przegrywa pogadanka, pokaz czy dyskusja. Zajęcia są mniej stresujące, uczniowie mogą bowiem swobodnie wyrażać swoje opinie i samodzielnie je weryfikować nie narażając się na krytykę ze strony nauczyciela czy uczniów. Komputer pozwala też często na przedstawienie tego samego zagadnienia w znacznie bogatszej formie. Wszystko to wpływa na poprawę stopnia przyswojenia i zrozumienia materiału. Komputer to nie "mózg elektronowy", ale narzędzie ułatwiające i wspomagające naszą pracę, jednak nie uczyni nauki samą przyjemności, nie zastąpi nauczyciela, nie poprawi jakości nauczania, jeśli jest złe, a może je nawet pogorszyć.

Komputer wraz z innymi urządzeniami multimedialnymi wykorzystującymi: tekst, dźwięk, animację i wideo, stał się narzędziem niezbędnym w nowoczesnej szkole. Jednak może stać się źródłem nerwic, lęków czy negatywnych postaw, ponieważ nie daje możliwości ciągłego, żywego, dwustronnego kontaktu pomiędzy uczniem a nauczycielem. Dlatego należy uważać, aby nie doprowadzić do zmniejszenia udziału nauczyciela w procesie edukacji, który ma na tym szczeblu nauczania bardzo ważną rolę do spełnienia. Rozwój dziecka jest przecież nadrzędną wartością edukacji, a jego wskaźnikiem stają się umiejętności dziecka.

Powinniśmy również zdać sobie sprawę z tego, jakie zmiany jakościowe niesie ze sobą wspomaganie ich komputerem. Jeśli te zmiany tworzą nową jakość nauczania i uczenia się, powinno to zostać uwzględnione w metodyce poszczególnych przedmiotów. Przebudowa treści nauczania i wyłonienie nowych relacji pomiędzy informatyką a samymi przedmiotami musi się odbyć na poziomie samej szkoły i powinni wziąć w niej udział informatycy, pedagodzy, metodycy szczegółowi i specjaliści przedmiotowi.

Proces edukacyjny w szkole wspierany komputerami sprawia, iż dziecko nabywa poczucia panowania nad fragmentem najnowocześniejszej i najpotężniejszej techniki oraz poznaje tajniki nauk, np. przyrodniczych i wielu innych.

Wydaje się, że obecność komputera w szkołach umożliwi taką modyfikację warunków nauczania, że duża część, jeśli nie cała wiedza szkolna, której obecnie próbuje się nauczyć z takim trudem, będzie wchłaniana tak, jak dziecko uczy się mówić - bezboleśnie, z powodzeniem i bez zorganizowanego nadzoru.

BIBLIOGRAFIA
1. Juszczyk S., Gruba P., Komputer w edukacji wczesnoszkolnej, Życie Szkoły, 1996, nr 2.
2. Moroz H., Teoretyczne odniesienia i praktyczne rozwiązania w pedagogice wczesnoszkolnej, Katowice 1999.
3. Kołodziej J., Komputer niewyczerpalne źródło inspiracji, Komputer w szkole.
4. Siemieniecki B., Komputer w edukacji, Toruń 1997.
5. Wołoszynowa L., Młodszy wiek szkolny, Warszawa 1983.
6. Zbiróg Z., Program kształcenia zintegrowanego w klasach I-III szkoły podstawowej z elementami informatyki, Kielce 2001.
 

Opracowanie: Ilona Bogiel

Wyświetleń: 3067