Nauka ortografii - trudna sztuka

Nauczanie ortografii to żmudna praca zarówno dla nauczycieli jak i dla uczniów. Efektem końcowym tego procesu powinno być automatyczne i poprawne pisanie. Nawyki poprawnego pisania kształtują się w wyniku różnorodnych czynników.

Każdego ucznia cechuje zróżnicowanie pod względem uzdolnień i predyspozycji. dlatego każdy z nich potrzebuje innych metod. Dużą skuteczność dają metody aktywizujące oparte na działaniu i odkrywaniu. Przydatne są wszelkiego rodzaju formy zabawowe, jak: gry dydaktyczne, zagadki, rozrywki umysłowe oraz gry dramowe, które pobudzają wyobraźnię i sferę uczuciową uczniów; sprzyjają aktywnej postawie uczniów, pozwalają na naturalny sposób uczenia się.

Ważnym czynnikiem pozytywnie wpływającym na podejmowanie przez uczniów prób samodzielnego radzenia sobie z problemami ortograficznymi jest odpowiednio dobrany materiał językowy oraz ciekawe i kształcące ćwiczenia.

Nauka przez działanie połączona z systematycznymi ćwiczeniami wyzwala aktywność. Wpływa na pozytywną motywację do uczenia się ortografii. Dlatego należy stwarzać uczniom sytuacje, które pozwolą na uczenie się w czasie działania do takich działań należy
np. wykonywanie w zespołach ilustrowanych tablic ortograficznych, wykonanie ilustracji do przysłów itp.

Ważne jest aby uczyć pisowni na materiale konkretnym wtedy uczniowie nie traktują ćwiczeń jako przymusu. Ilustracje eksponujące materiał słowny wpływają dodatnio na procesy pamięciowe, a częste oglądanie poprawnego zapisu wzmacnia proces zapamię- tywania

Do prawidłowego kształtowania nawyków ortograficznych służą środki dydaktyczne oddziaływujące na wzrok słuch i dotyk; pozwalają one uczniowi w sposób bezpośredni poznawać rzeczywistość. Należą do nich:
a) pomoce naukowe: - tablice ortograficzne rysunkowe, wyrazowo- tekstowe
- schematy
- foliogramy
- płytoteka
- filmy
b) środki indywidualnego wyposażenia ucznia
- słowniczki
- paski z wyrazami, kartki
- lizaki z literami - ó,- u,- ż, - rz,- sz, - h, - ch

ZASADY SPRZYJAJĄCE POZYTYWNYM EFEKTOM NAUCZANIA ORTOGRAFII

a) systematyczności- polega ona na planowaniu materiału nauczania ortografii, jego realizacji i systematycznej kontroli
b) profilaktyki- polega na zapobieganiu błędom, trosce o poprawny zapis nowych i trudnych wyrazów
c) integracji- polega na korelacji z innymi przedmiotami i ćwiczeniami językowymi
d) stopniowania trudności- polega na przechodzeniu od łatwiejszych do trudniejszych ćwiczeń
e) poglądowości- polega na właściwym i celowym doborze środków dydaktycznych
f) aktywności- polega na świadomym i aktywnym udziale uczniów w lekcji
g) kontroli i oceny postępów stosowana w celu likwidacji niedociągnięć i braków w opanowywaniu umiejętności ortograficznych

Na nabywanie przez uczniów umiejętności ortograficznych pozytywny wpływ mają systematycznie organizowane konkursy ortograficzne. W mojej szkole organizuję konkursy dla różnych grup wiekowych. Dyktanda są punktowane, a punkty sumowane; pod koniec roku szkolnego uczniowie którzy uzyskają od 90% do 100% wszystkich punktów zyskają miano "Mistrza Ortografii". W konkursie biorą udział wszyscy uczniowie naszej szkoły. O terminie oraz zakresie materiału na dyktando uczniowie są poinformowani.


TOK POSTĘPOWANIA
1. Odczytanie dyktanda przez nauczyciela (6- 10 zdań)
2. Krótkie sprawdzenie zrozumienia tekstu
3. Dyktowanie zdań (zdania krótkie dwukrotnie; długie najpierw w całości, następnie logicznymi całościami, powtórzone w całości)
4. Odczytanie przez nauczyciela całego dyktanda
5. Czytanie po cichu przez uczniów, poprawianie
6. Zebranie prac
7. Omówienie trudności, zapisywanie na tablicy wyrazów trudnych, wyjaśnianie ich pisowni
8. Ćwiczenia utrwalające pisownię:
a) Redagowanie dyktanda twórczego.
Uczniowie układają wypowiedź pisemną w oparciu o wspólnie zgromadzony słownictwo zawierające trudności ortograficzne. Dyktują koledze z ławki, a następnie wspólnie sprawdzają.
b) Dyktando swobodne.
Polega na zastępowaniu wyrazów innymi, ale tak aby sens słyszanego dyktanda pozostawał taki sam. Przed przystąpieniem do dyktanda słownictwo jest wspólnie analizowane.

ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE POPRAWNĄ PISOWNIĘ

ٱ Tekst z lukami
ٱ Uzasadnianie pisowni podanych wyrazów
ٱ Układanie wyrazów w kolejności alfabetycznej
ٱ Rozwiązywanie rebusów
ٱ Rozwiązywanie zagadek i rysowanie rozwiązań
ٱ Zabawa "Odgadnij kim jestem?" - pokazywanie gestami treści, koledzy maja za zadanie odgadnąć o jaką trudność ortograficzną chodzi
ٱ Karta pracy- rysunek z wyrazami do uzupełniania brakującymi literami ,następnie uczniowie mają za zadanie pomalować pola z odpowiednią trudnością aby powstał rysunek kontrolny.
ٱ Wysłuchanie piosenki np. "Żółta żaba" następnie wypisywanie jak największej liczby zapamiętanych wyrazów; wyjaśnianie pisowni lub wyszukiwanie w słowniku " kto pierwszy".
ٱ Zabawy ruchowe np. -gdy usłyszycie wyraz z "ó" - podskakujecie, a gdy z "u" wykonujecie przysiad.

LITERATURA:
1.J. Malendowicz, Pisanie z pamięci i ze słuchu w szkole podstawowej. Warszawa 1969.
2.J. Malendowicz, Nauczanie ortografii w klasachI- IV szkoly podstawowej. Warszawa1973.
3. T. Pasierbiński, J. Starościak, nauczanie ortografii. Próby, doświadczenia i wskazówki metodyczne. Warszawa 1951
4. E. Polański, Badania nad ortografią uczniów. Katowice 1973.
5. E. Polański, Dydaktyka ortografii i interpunkcji. Warszawa1987.
 

Opracowanie: Anna Wanda Bober

Wyświetleń: 4130