Katalog

Urszula Rawska, Anna Dreszer
Pedagogika, Artykuły

Niespokojne dzieci - nadpobudliwość psychoruchowa jej przyczyny i środki zaradcze

- n +

Niespokojne dzieci - nadpobudliwość psychoruchowa jej przyczyny i środki zaradcze

1. Co to jest nadpobudliwość psychoruchowa?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi znany jest pod nazwą ADHD.(Attention Deficyt Hyperactivity Disorder).
Jego etiologia dotychczas nie została w pełni wyjaśniona, ale wiadomo, że dużą rolę odgrywają w niej czynniki genetyczne.
ADHD z deficytem uwagi jest zaburzeniem występującym u znacznego odsetka dzieci, częściej u chłopców niż u dziewczynek.
Objawy zespołu czyli: impulsywność, nadruchliwość i zaburzenia koncentracji uwagi stanowią ogromny problem dla nauczycieli, rodziców, a dziecku w dużym stopniu utrudniają one naukę szkolną oraz prawidłowe funkcjonowanie
W grupie rówieśniczej. Tak więc w konsekwencji mogą także rzutować na całe jego przyszłe życie.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zaburzeniem, które ma dokładnie określone kryteria konieczne do jego rozpoznania. Nie zawsze pokrywają się one z potocznym rozumieniem tego terminu. Dziecko nadpobudliwe jest nieuważne, impulsywne i nadpobudliwe zawsze lub prawie zawsze. W zależności od wymagań i tolerancji otoczenia objawy mogą być mniej lub bardziej przeszkadzające i utrudniające życie dziecka i innych. Jeżeli objawy nadpobudliwości występują tylko w jednej określonej sytuacji, na przykład tylko w domu lub tylko w szkole, zapewne nie jest to nadpobudliwość, a poszukiwać warto odpowiedzi na pytanie, co takiego powoduje, że dziecko w tej właśnie sytuacji bywa niespokojne. Często, bowiem nie mamy wtedy do czynienia z ADHD, a jedynie z nerwową reakcją dziecka na jakieś zmiany lub życiowe wydarzenia.

Pierwsze symptomy ADHD można dostrzec często już w pierwszym roku życia dziecka, a czasem nawet od chwili narodzin.

Temperament dzieci z ADHD powoduje, że nie spełniają one oczekiwań stawianych im przez szkołę i rodziców. Większość problemów dziecka rozpoczyna się w przedszkolu i nasila się gdy dziecko wstępuje do szkoły.
Pojawia się bowiem nowy warunek -w szkole trzeba siedzieć 45 minut na lekcji i z uwagą słuchać nauczyciela. Dlatego w szkole dziecko z ADHD odbierane jest jako nieposłuszne i niegrzeczne. Wiadomo, iż stopnie takiego nieuważnego, stale kręcącego się dziecka, które nigdy nie zdąży zapisać, zapamiętać tego, co mówi nauczyciel są gorsze od stopni jego rówieśników o takich samych zdolnościach intelektualnych.

Wraz z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często występują u dzieci specyficzne trudności w nauce takie jak: dysgrafia, dysleksja, dyskalkulia, co jeszcze bardziej utrudnia dziecku osiąganie sukcesów w szkole.

2.Charakterystyka dziecka z ADHD.


Dzieci nadpobudliwe mają kłopoty nie tylko z przewidzeniem następstw swojego działania, ale także z zaplanowaniem swojej pracy (godzinę zasiada do lekcji, szuka zeszytu, etc.). Nie potrafią cierpliwie czekać na swoją nagrodę.

Wymagają, aby ich praca była oceniona natychmiast. Spieszą się z wykonaniem zadania, robią to bardzo niestarannie i w rezultacie otrzymują karę a nie nagrodę. Charakterystyczną cechą dzieci nadpobudliwych jest to, że mają kłopot z zastosowaniem zasad i norm w praktyce, choć zwykle je znają i chcą przestrzegać. Aby im pomóc należy przypominać im je i powtarzać wielokrotnie w ciągu dnia i dzień po dniu. Dzieci z ADHD nie potrafią dłużej usiedzieć w ławce, ciągle się wiercą, odwracają, wychodzą, chodzą po klasie, wychodzą pod byle pretekstem do toalety lub pobiegać po korytarzu.

Zaburzenie koncentracji uwagi u dziecka z ADHD wyraża się dużymi problemami w skupieniu uwagi na jednej czynności, doprowadzeniu rozpoczętej pracy do końca oraz w odrabianiu lekcji lub czytaniu tekstu. Dziecko ma wielki problem ze słuchaniem tego, co się do niego mówi oraz pamiętaniem o zabraniu np. przyborów szkolnych, etc. Dzieci nadpobudliwe są zdolne natomiast skupić się na długi czas na interesującej ich działalności: telewizor, komputer, klocki "LEGO", itp. Inny problem z uwagą polega na tym, że dzieci takie nie potrafią z dochodzących bodźców lub informacji, czy poleceń wybrać najważniejszego. Stale je coś rozprasza. Dziecko z ADHD jest w stanie skupić uwagę maksymalnie na 15- 20 minut, po czym niezależnie od siebie rozprasza się i przestaje odbierać przekazywane mu komunikaty. Dlatego warto robić mu częściej kilkuminutowe przerwy.

Niezwykle istotną rzeczą jest, aby zwracać się do dziecka z ADHD prostymi, krótkimi komunikatami. Trudno mu bowiem z potoku słów jakie do niego docierają "wyłowić" te najistotniejsze. Prócz tego musimy mieć pewność, że nas słucha. Dlatego warto wcześniej postarać się, aby na nas popatrzyło i skupiło się. Możemy to osiągnąć poprzez zwrócenie się bezpośrednio do niego, nachylenie się, słowne zaznaczenie ważności tego, co powiemy.

Nadpobudliwość w dużym uproszczeniu można sprowadzić do odmiennej pracy mózgu, która uniemożliwia dziecku kontrolowanie swoich zachowań, a więc także kontrolowanie uwagi i ruchów.

Wyodrębniono 3 podtypy ADHD:
- Podtyp z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej gdzie dziecko jest ciągle w ruchu, biega, skacze, itp. Ma opinię "małego pershinga". Lecz odpowiednio zmotywowany, potrafi samodzielnie i poprawnie pracować. Nie ma problemów z nauką, ale za to szybko się nudzi, wstaje z ławki. Takie dzieci odpowiadają na każde pytanie nauczyciela, nawet, jeśli nie są pytane. Określane są w szkole jako "zdolne wiercipięty". Typ charakterystyczny w większości dla chłopców.
- Podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji gdzie dziecko nie może skupić się na tym, co się do niego mówi, ma trudności ze skupieniem uwagi na lekcjach. Zwykle nie jest pobudzone ruchowo. Często odbierane jest jako mało zdolne.
Typ charakterystyczny w większości dla dziewczynek.
- Podtyp mieszany gdzie występują łącznie cechy charakterystyczne dla w/w podtypów, czyli obecne są zarówno objawy niepokoju ruchowego, a także zaburzenia koncentracji.

3.Objawy nadpobudliwości psychoruchowej.

Najczęściej występujące objawy nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci to:
- psoci w szkole i w domu
- biega po całym domu
- łatwo się denerwuje
- jest bardzo gadatliwe
- ma koszmary lub lęki nocne
- ma kłopoty z zaśnięciem
- ma kłopoty z pójściem spać- nie czeka na swoją kolej
- trudno przewidzieć, co zrobi
- łatwo się zniechęca
- łatwo się denerwuje
- chce natychmiastowej pochwały
- wydaje się, że nie słucha
- nie kończy czynności
- ma kłopoty z przestrzeganiem zasad
- wszystko je rozprasza
- jest nadwrażliwe na dźwięki
- wszystkiego musi dotknąć
- bywa agresywne
- łatwo się potyka
- wpada na różne przedmioty
- nie potrafi skupić się na jednym
- śni na jawie
- nie przepisuje dokładnie z tablicy
- ma kłopoty z planowaniem swych czynności
- nie kończy rozpoczętych zadań
- nie przewiduje niebezpieczeństw
- stara się przewodzić w grupie
- ma wieczny bałagan wokół siebie
- raczej biega niż chodzi
- macha rękami i nogami
- stale wierci się na krześle
- dokucza innym dzieciom
- nieumyślnie psuje różne rzeczy
- ulega częstym urazom i wypadkom
- na krótko się koncentruje
- łatwo się rozprasza
- źle zapamiętuje szczegóły
- jest mniej poważne od rówieśników
- często gubi lub zapomina rzeczy
- nie znosi zmian
- wtrąca się do rozmowy dorosłych

Jeżeli większość z w\w objawów występuje u dziecka, to można podejrzewać u niego zespół nadpobudliwości psychoruchowej.

4.Zasady postępowania z dzieckiem nadpobudliwym.

- Konsekwencja w postępowaniu, czyli stawianie jasnych granic, co dziecku wolno, a czego nie wolno.
- Systematyczne przyzwyczajanie i wdrażanie dziecka do finalizowania każdego rozpoczętego działania.
- Stała kontrola i przypominanie o obowiązkach oraz pomoc w ich realizacji.
- Wyznaczanie niezbyt odległych celów działania i jasne określenie sposobu ich realizacji. Stosowanie odległych celów powoduje zapominanie, porzucanie rozpoczętego zadania i rozpoczynanie innych działań. Im bliżej jest postawiony cel, tym większa pewność, że polecenie zostanie wykonane, a rozpoczęta praca pozytywnie zakończona.

5.Wskazówki dla rodziców do postępowania w domu.

- zapewnić w domu atmosferę akceptacji i spokoju,
- należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł, obowiązków i w karceniu dziecka,
- osoba dorosła powinna kontrolować swe emocje w kontaktach z dzieckiem, nie wolno jej reagować wybuchowo i gwałtownie,
- należy stwarzać poczucie bezpieczeństwa i dać dziecku do zrozumienia, że się je kocha,
- stawiać wymagania w sposób klarowny, aby dziecko znało swoje obowiązki i wiedziało jak ma się zachować w danej sytuacji,
- obowiązki domowe powinny być dostosowane do jego możliwości,
- chwalić dziecko za dobrze wykonane zadania,
- dzienny rozkład zajęć dziecka powinien być uporządkowany,
- należy ograniczyć oglądanie telewizji i wyeliminować programy o treści agresywnej,
- gdy dziecko odrabia lekcje nie rozpraszać jego uwagi np. wyłączyć radio i telewizor,
- proponować zabawy o charakterze uspokajającym np. lepienie z plasteliny lub wycinanie, malowanie, układanie klocków, puzzli,
- codziennie poświęcić trochę czasu na rozmowę, wspólną zabawę, spacer itp.
- odnosić się do dziecka z wyrozumiałością i spokojnie,
- wyznaczyć dziecku osobny pokój lub część pokoju jako jego własny teren, oraz miejsce do nauki, przed którym znajduje się czysta ściana pozbawiona dodatkowych elementów czy dekoracji,
- liczbę dzieci biorących udział w zabawie należy ograniczyć do jednego lub dwóch ze względu na duże rozproszenie i pobudliwość,
- w sytuacji konfliktowej nie należy zostawiać dziecka zbyt długo w napięciu emocjonalnym np. odraczać karę do przyjścia ojca,
- bezwzględnie wystrzegać się kar cielesnych.

Literatura:

1) Faber A. Mazlish E.: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Media Rodzina of Poznań, Inc., Poznań 1993.
2) Sarfontein G.: Twoje nadpobudliwe dziecko; Prószyński i S- ka, Warszawa 1999.
3) Nartowska H.: Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1972.
4) Walończyk T. Kołakowski A. Skotnicka M.: Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. BiFolium, Lublin 1999.
 

Opracowanie: mgr Urszula Rawska
mgr Anna Dreszer

Wyświetleń: 1306


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.