Zabawa i ruch - taniec

Pisanie o tańcu jest niezmiernie trudnym a zarazem pasjonującym zadaniem. Taniec jako specyficzna czynność ruchowa człowieka o zasięgu uniwersalnym to temat tak obszerny, wymagający wszechstronnego ujęcia, że obecne opracowanie zapewne nie poruszy wszystkich możliwości i kompetencji w danym temacie, w ramach jednego referatu. Narzuca to konieczność dokonania wyboru niektórych zagadnień i rozpatrywania ich pod kątem widzenia. Tak też w tym referacie zawieram informacje pozyskane jako długoletni obserwator różnych zjawisk tanecznych, a głównie zajęć z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym m.in. na zajęciach Ogniska Baletowego.

"Na początku był taniec, a taniec był w rytmie, a rytm był tańcem.
Wszystko się stało przez rytm, a bez niego nic się nie stało..."

TEORIA:

"Definicja każdej rzeczy jest zarazem definicją dobrej rzeczy w swoim rodzaju."
Robin G. Collingwood

ZABAWA- działalność wykonywana dla przyjemności, którą sama sprawia; obok pracy, której celem jest zmiana otaczającej rzeczywistości, i uczenia się, mającego na celu zmiany podmiotu - trzeci podstawowy rodzaj działalności ludzkiej. Zabawa jest główną formą aktywności dzieci, młodzieży i dorosłych. Według współczesnych poglądów zabawa pełni wiele różnych funkcji: umożliwiając zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań, jednocześnie ułatwia dziecku wchodzenie w życie społeczne.

RUCH- wszelka zmiana położenia ciała w stosunku do jakiegoś ustalonego układu odniesienia; ruch harmoniczny, szczególny przypadek ruchu drgającego, mianowicie ruch rzutu punktu poruszającego się jednostajnie po okręgu koła na jego średnicę.

TANIEC - układ ruchów ciała i gestów wykonywanych w takt muzyki albo rytmicznych dźwięków, w sposób uzewnętrzniający uczucie i działający na uczucia widzów.

HISTORIA TAŃCA:

"Ciało człowieka, a zwłaszcza ciało kobiety zawiera w sobie prawdziwe piękno."
George Balanchine

Ze wszystkich sztuk, które człowiek wykonuje, taniec jest tą najdawniejszą. Możemy powiedzieć śmiało i z całą pewnością, że taniec jest tak stary, jak stary jest ród ludzki. Od niepamiętnych czasów towarzyszył człowiekowi, był ważną częścią jego codziennego życia i należał do naturalnych potrzeb człowieka. Tańczono przy każdej okazji. Tańcem wyrażano swoje myśli, uzewnętrzniono swoje przeżycia duchowe i uczucia wewnętrzne czy to w chwili radości, smutku, tęsknoty, czy żałoby.

W różnych okolicznościach taniec był różnie traktowany, np. jako zabawa wynikająca z udanych łowów na grubego zwierza, lub sukcesów wojennych, w innych znów był częścią integralną jakiegoś obrzędu, czy obyczaju. Człowiek pierwotny wierzył, że magiczną siłą tańca odpędzi złe duchy, odwróci objawy nieurodzaju, posuchy czy chorób.

Wszystkie tańce ludów pierwotnych można podzielić na: religijne, obrzędowe, wojenne, myśliwskie, miłosne, oraz okolicznościowe.

Do tańca nieodzowna jest muzyka, z czasem doszła i poezja: "Trzy muzy podały sobie dłoń." Tańce odbywały się na wolnych przestrzeniach pod gołym niebem, na wsiach i w miastach, na łąkach, błoniach, w lasach, dniem lub nocą. Przykładami mogą być obecnie obchodzone święta takie jak - wigilia św. Jana, Sobótka, Dożynki, a także pojawiający się nowy obyczaj festynów zarobkowych, a także Andrzejki i zabawy karnawałowe.

RODZAJE TAŃCÓW:

"Przeżycie estetyczne jest emocjonalną interpretacją zawartości dzieła sztuki."
Maria Gołaszewska

Z biegiem czasu sfery mieszczańskie wytworzyły sobie swoiste formy tańca, częściowo wzięte od ludu, jak walc wirowy pochodzenie niemieckiego oraz żywy taniec czeskiego pochodzenia - polka. Zapoczątkowanie tańców towarzyskich parami - kobiety z mężczyznami przepisuje się okresowi, w którym kobieta zdobyła sobie należne jej stanowisko w społeczeństwie, należny sobie szacunek mężczyzny, a przy tym nie utraciła nic ze swej godności i dumy kobiecej. Taniec każdego narodu odznacza się pewnym swoistym charakterem, cechującym dany naród. Naród polski jest narodem bardzo zdolnym pod względem utanecznienia. Rzadko który kraj poszczycić się może tak wybitnie bogatą w treść, formę i barwę sztukę, jaką jest nasza ludowa sztuka taneczna.

Polskie tańce narodowe to: polonez, mazur, kujawiak, oberek i krakowiak. Forma reprezentacyjna stylu polskiego był przede wszystkim polonez, który przez swą dostojność, uroczystość, godność, uzyskał taką sławę i powodzenie w świecie, że otwierał wszystkie bale. Mazur, który pochodzi z mazowsza był w pełni odbiciem charakteru i usposobienia narodowego Polaków. Taniec dynamiczny, pełen werwy, temperamentu wrodzonego Polakom zyskał sobie wielką popularność i za granicą. Kujawiak jest tańcem wydanym przez ziemię kujawską. Taniec spokojny, tempo początkowo wolne, przechodzące do szybkiego, bez zamaszystości i prawdziwego życia, którym cechuje się oberek. Nuta rzewna, tęskliwa, charakteryzuje dobitnie psychikę narodową. Oberek w rytmie3/4, z charakterystycznymi akcentami na słabej części taktu, w odróżnieniu od mazura, tańczony jest wirowo, ale w niczym nie przypomina walca. Taniec pełen swoistego wdzięku, temperamentu, żywotności, cechujący żywiołową naturę polską, przeniknął do wszystkich regionów, aby tam rozkwitnąć, zakorzenić jako polski taniec narodowy. Krakowiak jest tańcem gromadnym, tańczony parami. Muzyka wesoła, rytm prosty, żywy, a figury różnorodne uwydatnione są efektownym brzękiem kółek i podkówek, które dodają werwy tańcu.

Oprócz tańców narodowych, Polska może się poszczycić wielką plejadą tańców regionalnych. Np. repertuar taneczny Kaszub ma bardzo bogate walory artystyczne, zachwycającą muzykę i widowiskowe właściwości figur tanecznych. Ilustrują one różne tematy, zwyczaje i obyczaje. Są forma tańca obrzędowego, jak i zabawowego, a także obrazem wykonywanej pracy.
Przykłady tańców regionalnych:
-kaszubskie- Nasza Nenka, Maruszka,Okręc se wkół, Owczarz, Dzek, Koseder, Trojak kaszubski, Szewc, Welw Wetka, kowal... itd,
-wielkopolskie- Wiwat "Weselny", Marynia, Ceglarz, Wielki ojciec,... itd,
-śląskie- Owczarek, Gąsior, Grozik, Kaczok, kołomajki, Rektor, Stara Baba,
-lubelskie- Mach, Cygan, Walc Lubelski, Polka lubelska,
-rzeszowskie- cebulka, Lasowiak, Siano grabała, Kowal, Szuwary, Krzyżak,
-kurpiowskie- Konik, Olender, Kozak, powolniak,
-łowickie- Klepany, okrągły, walc, Chodzony,
i inne

Oprócz tańców narodowych i regionalnych mamy tańce towarzyskie, które bezsprzecznie przyczyniają się do umiejętności i łatwości obcowania w towarzystwie dobrego znalezienia się, do nabrania ogłady towarzyskiej, która jest tak bardzo potrzebna naszej młodzieży.

CEL I WPŁYW TAŃCA:

"Prosty przyzywający gest ręki potrafi wyczarować tysiące wyciągniętych ramion."
Isadora Duncan

Jednym z celów wychowawczych tańców, to wywołanie wspólnych przeżyć, nastrojów i przeświadczeń. Taniec był i jest wyrazem radości człowieka i przyjemności, jaką mógł znaleźć po swojej co dziennej pracy.

Z biegiem czasu taniec - jako forma ruchowa, pokrewna ćwiczeniom gimnastycznym, został wcielony do programów nauczania w szkołach, na podstawie dobrze przeanalizowanych praw psychologii dziecka, oraz psychologii ruchu. Taniec stał się integralną częścią lekcji wychowania fizycznego, i to taniec narodowy, i regionalny, a z towarzyskich polka i walc, na których przeważnie oparte są tańce poszczególnych regionów. Taniec stał się bardzo ważnym elementem w nauczaniu dzieci z klas młodszych i w przedszkolach. Dzieci uwielbiają uczyć się konkretnych tańców narodowych. Sama nazwa staje się bardzo istotna i utożsamia dzieciom istnienie tańca narodowego oraz uczy je rozróżniania go spośród tańców dyskotekowych i podwórkowych. Nauczyciele nauczania zintegrowanego coraz bardziej i chętniej sięgają do repertuaru narodowego i włączają go w swoją codzienna pracę pedagogiczną

Wpływ tańca na dziecko jest wielostronny. Taniec od najmłodszych lat wpływa na wyrobienie poczucia rytmu, słuchy, na lekkość, swobodę i płynność ruchu. Dziecko mające możliwość rozwoju np. na zajęciach rytmiki, uzyskuje elastyczność, harmonijność ruchową, która będzie przeciwdziałała niedołężności ruchowej wczesnego wieku dziecka. Rytmiczność ruchowa przejawia się u dziecka nawet w sprawie chodzenia, stawiania stóp, oraz wymachów rąk w chodzie.

Tańce towarzyskie są nie tylko rozrywką, odprężeniem nerwów i umysłów, przyjemnością, ale dają możliwość wyżycia się ruchowego młodzieży, które jest w jej wieku potrzebą, daje dobre samopoczucie, radość i wspomnienia mile spędzonego czasu.

Lekarze zawsze podkreślali korzystny wpływ miarowego rytmu tanecznego na pracę serca i funkcjonowanie innych organów człowieka. Taniec wpływa bowiem wyjątkowo dodatnio na krwioobieg i oddychanie, jest po prostu biologiczną potrzebą człowieka, odpręża psychicznie i nerwowo, działa uspakajająco, wyzwala dobre samopoczucie, jest doskonała formą relaksu, źródłem przyjemności, doskonali smak estetyczny i elegancję ruchu, cechy tak istotne w naszym życiu codziennym.

Taniec dla dziecka jest nieodzownym elementem zabawy, życia. Już od najmłodszych lat pojawia się w jego codzienności. Najpierw jest kołysane przez matkę w jej łonie, potem tulone i nadal kołysane rytmicznie i miarowo przez mamę, ojca, nianię. Dziecko buja się i jednocześnie uczy poruszania w rytm śpiewanej lub wysłuchiwanej melodii. Natomiast melodia pojawia się wszędzie: w domu, w przedszkolu, w szkole, na festynie i u koleżanki. Poznajemy przeboje, ale i stare kołysanki, przyśpiewki ludowe. Uczymy dzieci prostych kroków poleczki, jak i Makareny czy też Lambady.

BIBLIOGRAFIA:

"Encyklopedia popularna PWN",PWN 1966
W.Okoń "Słownik pedagogiczny.", PWN 1987
R. Łukowicz "Jak powstaje układ teneczny",
R.Łukowicz "Taniec w życiu człowieka"
I.Turska "Spotkanie ze sztuką.",PWM 2000
 

Opracowanie: Maria Antoniewicz

Wyświetleń: 1784