Miłość duszy dziecka według Władysława Dawida

Jan Władysław Dawid wybitny polski pedagog i psycholog. W sposób decydujący przyczynił się do unaukowienia pedagogiki polskiej. Był inicjatorem psychologii wychowawczej, autorem licznych prac naukowych z dziedziny pedagogiki, psychologii i filozofii. Swoją działalnością i pismami wywarł duży wpływ na nauczycielstwo. Urodził się 26 czerwca 1859 roku w Lublinie. Zmarł 9 lutego 1914 roku w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum lubelskiego studiował na wydziale prawa a potem przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia kontynuuje w Halle i Lipsku u H. Ebbinghausa i W. Wundta. Tutaj zapoznaje się z psychologią eksperymentalną. Po powrocie do kraju oddaje się intensywnej twórczości naukowej i zapoczątkowuje badania psychologiczno-pedagogiczne nad dziećmi. Pierwsze prace publikuje w "Przeglądzie Pedagogicznym" i "Ateneum". Opracowuje oryginalny kwestionariusz do obserwacji i prowadzenia spostrzeżeń nad dzieckiem. Powstają ¹ coraz liczniejsze jego prace.1 Drugą dziedziną twórczego wysiłku Dawida było nauczanie początkowe, którego podstawy opracował w dziele: Nauka o rzeczach (1892). Był redaktorem "Przeglądu Pedagogicznego", "Głosu", "Przeglądu Społecznego". Pisał artykuły, publikacje dotyczące problemów wychowania, rozwoju psycho-moralnego, wychowawczego. Bronił zasady równości wykształcenia kobiet i mężczyzn. Poruszał problemy dotyczące wykształcenia kobiet itp...Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim i w ogniskach Krajowego Związku Nauczycielstwa Ludowego. Znany był jako tłumacz. Na ten dorobek składa się kilkanaście tłumaczeń z języka niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego i angielskiego, które to języki Dawid doskonale opanował. Od 1898 roku podejmuje działalność polityczną. Od 1907 roku powraca do pracy naukowej w dziedzinie psychologii i pedagogiki. Do głównych jego prac możemy zaliczyć: Nauka o rzeczach (1892), Zasób umysłowy dziecka(1895), Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911), Szkice psychologiczne(1890), O duszy nauczycielstwa(1913), Psychologia religii wydana w (19333)². Końcowy okres życia Dawida cechuje się wzmożoną twórczością naukową i ciężkimi przeżyciami osobistymi. Z tego okresu na szczególną uwagę zasługują jego poglądy na osobowość i system kształcenia nauczycieli. Osobowości nauczyciela poświęcił rozprawę pt.: "O duszy nauczycielstwa". Po raz pierwszy została ona opublikowana w "Ruchu Pedagogicznym" w 1913 roku.³ Cechą charakterystyczną tej publikacji jest fakt, że została napisana po tragicznych wydarzeniach w życiu Dawida. On sam ulega załamaniu, procesowi dezintegracji. Kazimierz Dąbrowski określił te zmiany w osobowości Dawida jako proces dezintegracji pozytywnej⁴. Bezpośrednią przyczyną tych przeżyć było samobójstwo żony. Dawid po utracie ukochanej osoby zmienia swój stosunek do życia, ludzi i świata. Cierpienie stwarza go na nowo. Rozwija w nim życie duchowe, wzmacnia jego miłość do ludzi i ideałów⁵. Efektem tych głębokich przeżyć jest rozprawa "O duszy nauczycielstwa". Ukazuje w niej doniosłą i odpowiedzialną rolę nauczycielskiego powołania. Stwierdza, że w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia jak w zawodzie nauczycielskim. Zastanawiał się jaki powinien być dobry nauczyciel-wychowawca i zakreślił rysy ideału nauczyciela- wychowawcy. Wierzył, że istnieją nauczyciele z powołania.

Cechują się oni specyficzną cechą, która odróżnia ich od przeciętnych wykładowców. Określił ją: "miłość duszy dziecka" . "Jest to miłość, bo człowiek wychodzi poza siebie bezinteresownie czyni coś dla drugiego, jest to miłość dusz, bo przedmiotem jest jej wewnętrzna, duchowa treść człowieka, jego dobro moralne, jego oświecenie i udoskonalenie jako istoty duchowej." ⁶ Zdaniem Dawida "miłość dusz", to dar szczególny, indywidualny. Dla nauczyciela jest "źródłem entuzjazmu, wiary w swe powołanie, siły w pracy, jest też tajemnicą główną powodzenia" ⁷ "Miłość dusz, istnieje dzięki głębokiemu życiu duchowemu. Objawia się potrzebą i zdolnością sympatyzowania z dziećmi, wzajemnego przenikania się, udzielania swoich i uczestniczenia w cudzych stanach duchowych, dążenia do zgodności, harmonii i jedności z duchowym życiem innych".⁸ Zdolność sympatyzowania przejawia się w nieodpartej dążności do opowiadania o tym, czego nauczyciel doświadczył, zobaczył, przeżył, do głoszenia "dobrej nowiny", dawania "świadectwa prawdzie". Do wysokiej rangi podnosi szereg elementarnych cech stosunku człowieka do człowieka, nauczyciela do ucznia, takich jak miłość, życzliwość, współczucie dla innych. W rozprawie spotykamy się z wymaganiem, apelem, który stawia nauczycielom. Apeluje, aby rozwijali się wewnętrznie, podnosili swoje kwalifikacje, doskonalili się. "Kto chce innych oświecać, podnieść przez miłość dla nich, ten musi zarazem chcieć uczynić to w sposób najlepszy, najskuteczniejszy". Dzięki miłości do dziecka, nauczyciel potrafi wydajnie pracować nie licząc ani sił, ani czasu i wyrzeczeń. Z miłości do uczniów podnosi swoje kwalifikacje czując z nimi duchową jedność. "Nauczyciel, który ma w sobie rozwinięte życie wewnętrzne i czuje swą duchową z uczniem wspólność, ma jednocześnie silne poczucie odpowiedzialności, obowiązku, potrzebą doskonałości" ⁹. Reasumując wypowiedzi W. Dawida należy podkreślić, ze wzorzec dobrego nauczyciela-wychowawcy opierał się na głębokim przemyśleniu i dużym doświadczeniu pedagogicznym. Od nauczycieli oczekiwał:
- miłości dusz,
- rozwiniętego życia wewnętrznego,
- ruchowej wspólnoty z uczniem,
- poczucia odpowiedzialności,
- potrzeby doskonałości.

Cechy osobowości nauczyciela, wyróżnione przez W. Dawida, będą się potwierdzać u późniejszych badaczy: Szumana, Mysłakowskiego, Kreutza, Baleya, Grzegorzewskiej. Dzięki rozprawie "O duszy nauczycielstwa" Dawid stał się twórcą pedeutologii w Polsce. Rozpoczął gruntowne dociekania nad osobowością nauczyciela. Do jego poglądów nawiązywali wspomniani autorzy. Rozwijali jego myśli, lub je korygowali.

Przypisy:
1. S. Wołoszyn, Dzieje wychowania i mysli pedagogicznej w zarysie, Warszawa, s.373-380.
2. W. Okoń, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 1993, s.15-55.
3. S. Wołoszyn, Dzieje....., dz. cyt., s. 381.
4. 0 K. Dąbrowski, Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Lublin 1984, s.209
5. Tamże, s.210.
6. J.W. Dawid, O duszy nauczycielstwa, w: Osobowość nauczyciela, pod red. W. Okoń, Warszawa 1959, s.36.
7. Tamże, s. 38
8. Tamże, s. 34.
9. Tamże, s.38
 

Opracowanie: Anna Miazga

Wyświetleń: 7115