Praca wychowawcza w klasach I - III

Szkoła powinna uczyć i wychowywać. Nauczanie powinno mieć charakter wychowujący. Jeżeli w procesie nauczania ma miejsce wartościowanie łączone często z przeżyciem emocjonalnym i z działaniem, to znaczy, że integralnym składnikiem nauczania jest też wychowanie. Każdy proces uczenia się jest zawsze procesem kształcenia i wychowania. Na każdej bowiem lekcji dziecko uczy się w miarę swoich możliwości zasad dobrej roboty, obowiązkowości, zdyscyplinowania i dokładności pracy.

Elementy procesu wychowania występujące w procesie nauczania na lekcjach w klasach I - III:
- nauczyciel stosuje zasady organizacji pracy
- rozwija aktywność myślową uczniów
- rozwiązuje z uczniami problemy społeczno - moralne
- wywołuje przeżycia emocjonalne w związku z poznawaniem norm moralnych i oceną postępowania ludzi
- inicjuje pozytywne działania społeczne uczniów
- kształtuje nawyki zachowania się
- uczy współżycia i współdziałania z kolegami

Efekty wychowawcze lekcji zależą od postawy, wysiłków, wiadomości i umiejętności nauczyciela. Wszystkie działania edukacyjne, stwarzają mniej lub więcej okazji do działalności wychowawczej.

K. Lech w książce "Nauczanie wychowujące" wyróżnił 5 zasad organizacji pracy uczniów na lekcji:
- Zasada humanizacji pracy czyli takich warunków, aby wszelka praca uczniów stawała się dla nich osobistym przeżyciem i zadaniem, aby budziła ich zainteresowanie i mobilizowała aktywność. Stosowanie tej zasady polega na tym, aby pozytywny stosunek do pracy ucznia (dzieci przychodzące do szkoły mają poważny stosunek do owych obowiązków) nie zmienił się, nie osłabł. Nauczyciel osiągnie to kiedy ukaże dzieciom, że traktuje bardzo poważnie dzieci i pracę z nimi.
- Zasada kooperacji i harmonii w pracy, czyli zespołowego wykonywania zadań. W myśl tej zasady należy organizować pracę grupową na lekcji, dzielić klasę na zespoły, wybierać kierowników zespołów i przyzwyczajać dzieci do podporządkowania się tym kierownikom i kształtować zbiorową odpowiedzialność za pracę całego zespołu i całej klasy.
- Zasad ekonomii (gospodarność) pracy. Już w I klasie uczy się dzieci oszczędności przez szanowanie książek, zeszytów, przyborów szkolnych. Na lekcjach plastyki i techniki uczy się dzieci oszczędności i wydajnej pracy.
- Zasada karności, ładu i porządku w pracy. Ma ona zastosowanie na wszystkich zajęciach. Czyli jest to: - rzetelność i dokładność - umiejętność właściwego podziału czasu na pracę i odpoczynek, pracę szkolną i domową - umiejętność sprawnego informowania i korzystania z informacji - umiejętność działania w sposób zorganizowany.

Nie zawsze pamięta się o tym, że przez ład, porządek i właściwą organizację prac osiąga się karność na zajęciach.

- Zasad racjonalizacji, czyli sprawdzania ustalonej organizacji pracy w doświadczeniu i jej doskonalenie w wyniku tego doświadczenia. Zgodnie z tą zasadą wdraża się uczniów od najmłodszych lat do samokontroli pracy i do lepszego wykonywania zadań. Stosowanie wymienionych zasad ma duże znaczenie w klasach I - III. Dzięki nim można osiągnąć duże korzyści, można zlikwidować częste niedomagania polegające na niedocenianiu organizacji pracy na zajęciach dla realizacji celów wychowawczych. Na każdych zajęciac odbywa się równocześnie nauczanie i wychowanie. Wychowanie na lekcjach odbywa się na dwóch torach:
- pierwszy tor ma miejsce wtedy kiedy uczniowie wykonują różne zadania i ćwiczenia zlecone przez nauczyciela. Kształtuje się przy tym ich stosunek do tego, co robią, starają się pracować dokładniej, solidniej, porządnie i czysto. Im więcej wymaga się od uczniów w zakresie jakości pracy, tym lepsze są efekty wychowawcze.
- drugi tor - polega na poznawaniu określonych norm moralnych i na postępowaniu zgodnie z nimi. W związku z opracowanymi na lekcji treściami ocenia się zachowanie i postępowanie różnych osób. Uczniowie dowiadują się jak należy i jak nie należy postępować, poznają normy moralne.
Poza samym wychowawczym wpływem organizacji pracy zachodzi też na lekcji wychowanie społeczno - moralne. Praca nauczyciela na lekcji, mająca na celu wychowanie społeczno moralne, może przebiegać w dwóch wariantach:
- wariant pierwszy. Praca zaczyna się od omawiania analizy postępowania ludzi w sytuacjach przedstawionych (w lekturze, czytance, wierszu, filmie) lub w sytuacjach przeżytych uprzednio przez dzieci. Często przy tym odbywa się wspólne lub samodzielne rozwiązywanie problemów społeczno - moralnych. Dzieci poznają nowe normy postępowania (co dobre, co złe, co należy, czego nie należy robić).
- wariant drugi - punktem wyjścia w pracy wychowawczej na lekcji jest konkretne działanie, zachowanie się uczniów z inicjatywy nauczyciela lub samych uczniów. Działanie, zainicjowane przez uczniów z reguły opiera się na uprzednim doświadczeniu przeżytym przez uczniów, gdy działanie inicjuje nauczyciel powinien starać się by to działanie nawiązywało do doświadczeń uczniów. Oprócz stałych zadań wychowawczych na lekcjach są też realizowane cele wychowawcze ustalane zależnie od tematu lekcji. Są to zadania z zakresu wychowania społeczno - moralnego, patriotycznego ideowego. Występują one na większości działań edukacyjnych w klasach I - III.

Struktura programu wychowania w klasach I - III.

W klasie I trzeba dążyć do:
- stworzenie atmosfery sprzyjającej dobremu samopoczucia dziecka
- wprowadzenia w zasady społecznego współżycia, kształtowanie prawidłowego stosunku do wspólnego dobra
- budzenia uczuć patriotycznych, uświadomienie powinności wobec innych
- wytworzenia poczucia więzi z rówieśnikami innych środowisk i innych krajów
- stopniowego wprowadzania dzieci w znajomość spraw życia ogólnoszkolnego w klasach II i III zadania powyższe uległy rozbudowaniu:
- kształtowanie umiejętności planowania własnych zamierzeń i konsekwentnego jego realizowania
- kształtowanie uczuć życzliwości i serdeczności w stosunku do ludzi z najbliższego otoczenie
- kształtowanie uczuć patriotycznych internacjonalistycznych
- uczestnictwo dzieci w życiu kulturalnym
- kontakty ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym
 

Opracowanie: Wioletta Bar

Wyświetleń: 2940