Osobowość nauczyciela i jej wpływ na proces edukacji dzieci

Osobowość nauczyciela pełni szczególnie doniosłą rolę w komponentach procesu pedagogicznego. Stanowi potężny, świadomie czy nieświadomie oddziałujący czynnik wychowawczy, który kształtuje naturę i charakter uczniów. Specyfika procesu nauczania i wychowania sprzyja niejako dominacji nauczyciela nad uczniem. Jest w tym ukryty pewien przywilej zawodowy wynikający z możliwości oddziaływania na tak subtelną materię, jaką, jest osobowość ludzka. Jest w tym zawarte również niebezpieczeństwo wynikające z ewentualnych niedostatków tych oddziaływań, a także i pewne nieporozumienie polegające na tym, że ich konsekwencje musi ponieść wychowanek.

Jednocześnie o kierunku i intensywności wpływu nauczyciela współdecyduje zarazem drugi czynnik - mianowicie osobowość ucznia.

Uczeń świadomie czy nieświadomie wybiera to, co z osobowości nauczyciela i w jakim zakresie ma sobie przyswoić.

Wychowanie nie może być ograniczone tylko do działalności instrumentalnej związanej z procesem kształcenia, ale musi być okazją do kształtowania osobowości uczniów, do ułatwiania im pożądanego wyboru modelu życia. Aby uczynić to skutecznie, trzeba samemu reprezentować odpowiednią osobowość i utożsamiać się z celami wychowawczymi. Toteż zawód nauczycielski obliguje do tego, aby być sumiennym w wypełnianiu swoich powinności, godnym zaufania, mieć silną wolę, wytrwałość, świadomość celu.

Jedną z cech autorytetu moralnego nauczyciela jest duża samodzielność pracy wychowawczej, w której nie można wszystkiego precyzyjnie zaprogramować, bo nie można przewidzieć wszystkich sytuacji wychowawczych. Nie można także precyzyjnie tej działalności skontrolować i ocenić, bo nie wszystko jest w niej widoczne i wymierne. Często wyniki pracy wychowawczej można ocenić dopiero po latach, na podstawie funkcjonowania wychowanków w życiu społeczno-zawodowym.

Osobowość nauczyciela ma duży wpływ na dobór celów wychowania, które eksponuje w swej praktycznej działalności oraz ma kształt i konsekwencje swoich wymagań.

Samodzielność stanowi zatem pewien luksus pracy zawodowej nauczyciela, ale stawia przed każdym nauczycielem wymóg dorastania i sprostania tej samodzielności.

Wiedza i umiejętności dostarczane przez szkołę (nauczycieli) nie wystarczają na całe życie. Dlatego za najważniejsze cele kształcenia nauczyciel powinien uznać te, które przygotowują do kształcenia ustawicznego, a więc uczą umiejętności samokształcenia i samodzielnego zdobywania wiedzy.

Nauczyciel musi być otwarty na wszelkiego rodzaju innowacje, na postęp merytoryczny i metodyczny, ciągle dokształcać się i doskonalić.

Osobowość nauczyciela rozumiemy jako ogół wszystkich jego właściwości oraz postępowania i zachowania się, które w pewien sposób (pobudzająco lub hamująco) oddziałują na uczniów, a jednocześnie wpływają na wyniki działalności nauczyciela i ucznia. Zawód nauczyciela różni się od innych profesji nie tylko nazwą lecz i tym, że pedagog nie pracuje jedynie słowem, ale całokształtem swoich cech, całym postępowaniem i zachowaniem się nie tylko w szkole, ale też i poza nią, w swoim życiu społecznym, osobistym i rodzinnym.

Przeto uczniowie są takimi, jaka jest osobowość nauczyciela, i takie są również rezultaty jego wychowania i nauczania.
 

Opracowanie: Danuta Ostrowska

Wyświetleń: 2895