Kryteria oceny z przedmiotu: plastyka

Aby omówić kryteria oceny ucznia w kontekście plastyki trzeba zwrócić uwagę na specyfikę przedmiotu, która dotyczy różnorodnych wypowiedzi i możliwości działań twórczych dziecka na tym przedmiocie.

Poza testami, wypowiedziami ustnymi, pisemnymi, itp.; które podlegają ocenie na innych przedmiotach, pojawia się efekt ekspresji, którego ocena jest niezwykle trudna.

Ten wytwór plastyczny, powstały jako wypowiedź jest często nieprzewidywalny, odkrywczo zaskakujący, lub wręcz przeciętny, nie wnoszący nic nowego. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć myślenia twórczego dziecka choć formalnie kompozycja nie musi zawierać nowatorskich rozwiązań.
Trzeba pamiętać, że wypowiedzią jest cały proces twórczy, odzwierciedlający aktualny stan psychiczny dziecka, jego gotowość do podjęcia działań. Dziecko zalęknione, zniechęcone, przekonane o niedoskonałości swojego talentu (wiek kryzysu twórczego), o konieczności przymusowego sięgania po schematy nie będzie odczuwać swobody tworzenia.

Ograniczenie takie wpływa na sposób pracy twórczej, myślenie twórcze i jego efekty. Nie podjęcie przez dziecko działań traktujemy także jako wyraźną i jednoznaczną wypowiedź ucznia. W tym kontekście wypowiedzią będzie też zniszczenie własnej pracy.

Miarodajną częścią wypowiedzi będzie na naszym przedmiocie nie tylko sam efekt (wytwór) ale twórcza postawa.
Ocenę wytworu utrudnia jeszcze jeden element. Poprzez szczerość wypowiedzi dziecięcych, wytwór staje się zwierciadłem osobowości i stanu ducha. Uwidacznia się to w kształtach, kolorystyce, charakterze wyrażonych form. W pracy ukazują się wszelkie smutki, niepowodzenia, konflikty z otoczeniem. To nie może podlegać ocenianiu. Trzeba również pamiętać, że wypowiedź jako wytwór plastyczny świadczy o wieku ucznia, stopniu rozwoju psychicznego i zmienia się z różną dynamiką.

Jak zatem radzę sobie z problemem oceniania ucznia?

Ze względu na specyfikę przedmiotu i materii, która poddawana jest ocenianiu dążę do stosowania stałych i konsekwentnie przestrzeganych
kryteriów oceniania, z którymi zawsze na początku roku szkolnego uczniowie są szczegółowo zapoznani. Poprzez zestawienie prac i ich wspólne omówienie (w miarę możliwości) staram się ocenę jak najbardziej zobiektywizować. Temu służą też wspólne wystawy wytworów plastycznych dzieci na terenie szkoły (uczeń ma umożliwioną obserwację prac, porównanie ich, samodzielne wyłonienie najciekawszych - uczenie się poprzez samoobserwację).
Zatem na oceną ucznia z przedmiotu sztuka, moim zdaniem powinna składać się:
1. ocena prac plastycznych
2. ocena aktywności i pracy na lekcjach z dziedziny historii sztuki, wiadomości z teorii plastyki
3. oraz ocena stosunku ucznia do przedmiotu.

Ad 1. Kryteria oceny z poszczególnych prac plastycznych niezależnie od techniki, tematu itp. dotyczą strony formalnej wytworu, czyli:
- zrozumienia zagadnień plastycznych
- opanowania techniki plastycznej
- korzystania ze wzorów (model, martwa natura)
- stopnia zaangażowania pracy oraz strony artystycznej pracy plastycznej, opartej na analizie wytworu z dostrzeżeniem emocjonalnego zaangażowania ucznia, przez co rozumiem:
- twórczą inwencję plastyczną (indywidualizm, oryginalność pomysłu itp.)
- ekspresję - siłę wyrazu w sposobie potraktowania tematu,
- kompozycję (wzajemny układ elementów podkreślający dany problem - indywidualizm w opracowaniu kompozycji).

Ad 2. W celu zwiększenia zainteresowania problemami teorii plastyki i historii sztuki uczniowie kompletują punkty dodatnie za aktywny udział w lekcji - prawidłowe odpowiedzi na pytania, rozwiązanie zagadki, krzyżówki, rozpoznanie epoki lub dzieła przedstawionego na ilustracji, reprodukcji, przeźroczu lub filmie. Punkty dodatnie może dostać każdy, kto zgłosi swoją odpowiedź na lekcji. Mają one zasadniczo dodatni wpływ na ocenę semestralną.

Ad 3. Uczeń nagminnie nie przynoszący materiałów i narzędzi na lekcję plastyki "kompletuje" punkty ujemne, które mają wpływ na obniżenie oceny semestralnej z przedmiotu.

Nie twierdzę, że jest to rewelacyjny i jedynie słuszny sposób na zobiektywizowanie oceny. Ułatwia ją jednak w znacznym stopniu fakt, że kryteria są dokładnie znane obu stronom - oceniającej i ocenianej. Daje to dużą obiektywizację. Frenetowska szkoła swobodnego wypowiadania się ucznia w formie procesu twórczego ogranicza rolę nauczyciela do przygotowania warsztatu, stworzenia idealnych warunków do pracy i zrezygnowania z jakiegokolwiek naruszania swobody twórczej. Ta idealna sytuacja nie jest możliwa tam, gdzie jest świadomość uzyskania oceny za wypowiedź. Możemy jednak postarać się, aby nie zdeterminować tym twórczości dziecięcej. Jasność kryteriów oceniania stwarza optymalną sytuację i otwiera drogę ocenie obiektywnej.

 

Opracowanie: mgr Ryszarda Gaździcka

Wyświetleń: 1759