![]() |
![]() |
Katalog Krystyna Gromek Biologia, Artykuły Kształtowanie świadomości i kultury ekologicznejKształtowanie świadomości i kultury ekologicznejSystematyczne zmniejszanie się użytków rolnych i powierzchni lasów, niszczenie zasobów genowych, zachwianie równowagi ekologicznej, postępujące pogarszanie się czystości powietrza i wód, degradacja gleb powoduje poważne zagrożenie rozwoju społeczno - gospodarczego kraju, stwarza coraz większe bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi oraz prowadzi do postępującej dewastacji krajobrazu i brutalnego wyniszczenia dziedzictwa przyrody ojczystej.Ochrona przyrody stanęła w rzędzie ogniw najsilniej zagrożonych kryzysem gospodarczym, a wieloletnie zaniedbania w zakresie ochrony środowiska sprawiają, że odrobić je jest coraz trudniej. Dostrzegając wagę problemu podejmuje się rożne działania które mają na celu zahamowanie dalszej degradacji środowiska. Jednym z nieodzownych zadań jest krzewienie w społeczeństwie świadomości i kultury ekologicznej. Analiza istniejących obecnie zagrożeń środowiska pozwala stwierdzić, że jedna z głównych przyczyn jest brak świadomości ekologicznej wśród znacznej części społeczeństwa, a często również brak kultury w tym zakresie, co wyraża się obojętnością lekkomyślnością, brakiem poczucia odpowiedzialności za stan środowiska. Przez świadomość ekologiczną rozumiemy szeroko pojętą swoista formę świadomości społecznej. Formę wyrażającą się w myśleniu i przeżyciach poszczególnych ludzi, jak i w funkcjonujących społecznie normach pojmowania, przeżywania, odzwierciedlania i wartościowania obiektywnej rzeczywistości tego co się dzieje w przyrodzie. Główna funkcja świadomości ekologicznej polega na umożliwieniu celowej działalności, opartej na wyobraźni, przewidywaniu wyników i skutków procesów zachodzących w środowisku. Świadomość ekologiczna jest niezbędna aby człowiek mógł zrozumieć motywy własnego postępowania a także działania w otaczającym go środowisku przyrodniczym. Zdaniem Z. Hulla świadomość ekologiczna funkcjonuje w dwóch zasadniczych sferach: opisowo-technicznej i aksjologiczno-normatywnej. W sferze opisowo technicznej świadomości ekologicznej można wyróżnić wiedzę i wyobraźnię ekologiczną, a w sferze aksjologiczno-normatywnej system wartości i norm etyki ekologicznej, na którym opiera się tzw. Sumienie ekologiczne. Wiedza ekologiczna obejmuje wiadomości i umiejętności dotyczące procesów zachodzących w ekosystemach, wiedzę o mechanizmach ekosystemów, a także o zależnościach między różnymi formami działalności ludzkiej w środowisku przyrodniczym, a w szczególności o zanieczyszczeniach i zagrożeniach środowiska oraz sposobach profilaktyki. Wyobraźnia ekologiczna to zdolność i umiejętność przewidywania ekologicznych skutków działań ludzkich, to zdolność do kompleksowego dostrzegania powiązań pomiędzy rozwojem cywilizacji i życiem ludzi a procesami zachodzącymi w środowisku przyrodniczym, przejawiająca się w umiejętności projektowania działań ekologicznie bezpiecznych. Rezultatem systematycznego kształtowania świadomości ekologicznej jest kultura ekologiczna jednostki, na którą składają się następujące elementy: -całokształt wiedzy o środowisku przyrodniczym, -zdolność dostrzegania specyfiki i złożoności zjawisk przyrodniczych oraz odnajdywania w nich głównych zjawisk, współzależności i prawidłowości, -gotowość do przejawiania określonych zachowań w stosunku do środowiska przyrodniczego, -zdolność otwartego, twórczego myślenia, warunkująca podatność na wprowadzanie innowacji gwarantujących zwiększenie bezpieczeństwa ekologicznego. Znaczącą rolę w kształtowaniu tak szeroko rozumianej kultury ekologicznej odgrywa system ocen i wartości funkcjonujących w ramach aksjologiczno-normatywnej świadomości ekologicznej. Z tego punktu widzenia istotne jest wyodrębnienie wartości specyficznie ekologicznych, takich, których realizacja nie byłaby możliwa w zniszczonym środowisku przyrodniczym oraz wartości, które bezpośrednio wiążą się z ochroną środowiska człowieka, ochroną jego życia i zdrowia. Można je ująć w trzy grupy: 1.Ochrona własnego zdrowia 2.Ochrona środowiska przyrodniczego 3.Wrażliwość na piękno przyrody. Zgodnie z przyjętym sposobem rozumienia pojęć "świadomość i kultura ekologiczna" zakłada się, iż będą się one przejawiać w wartościach ekologicznych cenionych przez młodzież oraz w jej postawach wobec przyrody, w których ważną rolę odgrywa wiedza o zagrożeniach środowiska przyrodniczego. Tak więc szczególną potrzebą naszych czasów staje się kształtowanie świadomości ekologicznej młodego pokolenia, a zwłaszcza wyobraźni i kultury ekologicznej. Świadomość zagrożeń ekologicznych u naszej młodzieży znajduje się na poziomie sprzed wielu lat, kiedy nie występowały tak drastyczne fakty naruszenia środowiska. Przyroda sama regulowała stosunki w biocenozie. Jednak już wtedy w celach wychowania występowały elementy umiłowania przyrody i ochrony jej piękna. Wynikały one wówczas raczej z przesłanek patriotycznych. Dziś jest to smutna konieczność ochrony gatunku ludzkiego przed zagładą. Literatura: 1.Z.Hull- "Świadomość ekologiczna" "Aura" 1/84 2.E.Misiak- "Świadomość i kultura ekologiczna" 1985 3.D.Cichy- "Kształtowanie świadomości ekologicznej" - "Biologia w szkole" 5/90 4.J.Aleksandrowicz- "Sumienie ekologiczne" - Seria "Omega" 1979 Opracowanie: Krystyna Gromek Wyświetleń: 5144
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |