Scenariusz zajęć z języka łacińskiego i kultury antycznej z wykorzystaniem
elementów dramy
Temat lekcji:
In schola Romana, czyli życie ucznia w starożytnym Rzymie. Ćwiczenia w
rozpoznawaniu koniugacji i odmianie czasowników.
Cele lekcji:
- Poznawczy- zapoznanie uczniów z systemem edukacji młodzieży rzymskiej w
czasach antycznych.
- Kształcący- ćwiczenie umiejętności rozpoznawania koniugacji czasowników
łacińskich i ich odmianę.
- Wychowawczy- porównanie form nauczania w czasach antycznego Rzymu i
współcześnie; refleksje młodzieży związane z tym tematem.
Czas trwania: 2 jednostki lekcyjne
Poziom edukacyjny: I klasa liceum (lub wyższa w pierwszym roku nauczania
j. łacińskiego)
Metody pracy: podająca, scenki dramowe, kalambury, ćwiczeniowa.
Przebieg zajęć:
Lekcja pierwsza
- Nauczyciel wprowadza temat lekcji od wyjaśnienia łacińskiego terminu schola,
zwracając uwagę na jego greckie korzenie oraz omówienie różnych znaczeń tego
słowa.
- Następnie zaprasza klasę do obejrzenia krótkiej inscenizacji (ok. 10- 15
min.), ilustrującej lekcję w rzymskiej szkole.
Przedstawienie przygotowała grupa kilku osób z klasy. Uczniowie otrzymali od
nauczyciela tydzień wcześniej materiały o antycznej szkole rzymskiej. Odbyła się
rozmowa na temat najistotniejszych elementów edukacji młodego Rzymianina.
Zadaniem uczniów-aktorów było przygotowanie inscenizacji w taki sposób, aby
pozostała część klasy mogła odczytać to, co było najbardziej charakterystyczne
dla antycznej szkoły rzymskiej (np. uczęszczanie do szkoły wyłącznie chłopców,
typowe przybory do pisania [rylec, woskowa tabliczka, czasami papirus], relacje
nauczyciel-uczeń [zwykle bardzo surowy i wymagający nauczyciel, uczeń raczej
pokorny i posłuszny]). Uczniowie-aktorzy samodzielnie rozdzielają między sobą
role i układają krótkie dialogi, dobierają rekwizyty. Ponieważ jest to pierwszy
rok nauki j. łacińskiego, rozmawiają między sobą w języku polskim.
- Po obejrzeniu scenki, nauczyciel pyta klasę, jakie elementy charakterystyczne
dla szkoły antycznego Rzymu można było odczytać. Uczniowie wskazują te cechy,
które wydają się im typowe, ważne. Nauczyciel zwraca uwagę na relację
nauczyciel-uczeń, oczekuje od uczniów odniesienia do czasów współczesnych. Może
wywiązać się dyskusja na temat różnych metod edukacyjno- wychowawczych w czasach
starożytnych i współcześnie, co dziś można by było wprowadzić do szkoły, a co
okazałoby się nie do przyjęcia.
- Następnie wspólnie wymieniamy najważniejsze elementy antycznej szkoły
rzymskiej i zapisujemy je w formie notatki. Nauczyciel uzupełnia temat, a na
zakończenie lekcji przywołuje humorystyczną nieco postać Orbiliusza -
nauczyciela poety Horacego, bardzo srogiego severus i skłonnego do "trącania"
rózgą plagosus ferulā niezbyt zdolnych uczniów.
Lekcja druga
- Nauczyciel rozpoczynając tę lekcję, proponuje zabawę w kalambury. Ma przed
sobą krótki łaciński tekst Officia scholastica (zał. nr 1), który w
podpunktach zawiera zestawienie szkolnych powinności ucznia. Wyrażone są one
przeważnie za pomocą bezokoliczników. Uczniowie zgłaszają się do przedstawiania
pojedynczych obowiązków szkolnych, pozostała część klasy odgaduje. Prezentujący
nie mogą używać słów. Kiedy pada poprawna odpowiedź, nauczyciel zapisuje na
tablicy łacińską wersję odgadniętego wyrażenia.
- Kiedy na tablicy znajdą się wszystkie odgadnięte hasła, nauczyciel prosi
uczniów o określenie przynależności koniugacyjnej występujących w nich
bezokoliczników. Na bazie czasowników z tekstu, klasa wykonuje różne ćwiczenia
utrwalające odmianę i określanie form.
- Na zakończenie lekcji nauczyciel prosi o zapisanie w wyznaczonym do tego
miejscu w zeszycie sentencji dnia: Non scholae, sed vitae discimus. (Uczymy się
nie dla szkoły, lecz dla życia).
- Jako pracę domową nauczyciel zleca uczniom pisemne tłumaczenie fragmentu
tekstu z podręcznika A. Osipowicz "Lingua Latina, Lingua nostra" pt. In
schola Romana.
Załącznik nr 1
Officia scholastica:
Obowiązki ucznia:
- Mane surgĕre
Rano wstać
- Statim induĕre
Zaraz ubrać się
- Manus lavare
Umyć ręce
- Crines ornare
Ułożyć włosy
- Deum adorare
Pomodlić się
- Scholam frequentare
Iść do szkoły
- Diligenter auscultare
Uważnie słuchać
- Auditum ruminare
Wysłuchane przyswajać
Opracowanie: Urszula Tylicka