Nowa matura - nowe wypracowania

Nowy egzamin maturalny czeka nas już w tym roku. Możemy wiele mówić na temat jego formuły; krytykować koncepcje i założenia. Faktem pozostaje jednak, iż od niego nie uciekniemy. Warto jest więc zastanowić się chwilę nad zmianą metod nauczania na takie, które najlepiej przygotują ucznia do nowego egzaminu dojrzałości. Bo że nasze metody zmian potrzebują, to chyba udowadniać nie trzeba. Od ucznia nie będzie się przecież wymagało takiego stopnia wiedzy, jak to było jeszcze niedawno. Sprawdzane będą przede wszystkim umiejętności, jakie nabył w toku nauki w liceum. Sądzę, iż pisanie "klasycznych" prac klasowych czy domowych nie pomoże uczniowi wykształcić umiejętności, jakich będzie od niego wymagało wypracowanie maturalne. Dobrze byłoby już na początku etapu edukacyjnego wdrożyć ucznia w punktowy system oceniania, bo taki obowiązywał będzie na egzaminie. Młodzież powinna również nauczyć się pracować z tekstem; przechodzić od szczegółowej analizy fragmentu do syntezy. Poniżej proponuję więc nieco inną formułę wypracowania uczniowskiego, które w swej konstrukcji zbliżone jest do maturalnego. Może być wykorzystane jako praca domowa lub klasowa.

MAKBET SZEKSPIRA TRAGEDIĄ ZBRODNI I STRACHU.
PISZĄC PRACĘ ODWOŁAJ SIĘ DO PODANEGO FRAGMENTU. JAKIE ELEMENTY TYCH MOTYWÓW ODNAJDUJESZ W CAŁYM DRAMACIE?

MACBETH
Uczyniłem to. - Czyżbyś usłyszała?

LADY MACBETH
Słyszałam sowy wrzask i granie świerszczy.
Rzekłeś coś?

MACBETH
Kiedy?

LADY MACBETH
Teraz.

MACBETH
Gdy schodziłem?

LADY MACBETH
Tak.

MACBETH
Cicho!
(...)
Jeden z nich zaśmiał się we śnie, a drugi
Krzyknął: "Morderstwo!"
Jeden drugiego przebudził: słyszałem,
Stojąc w ukryciu; lecz zmówili pacierz
I znów usnęli.

LADY MACBETH
Śpią tam obaj razem.

MACBETH
Jeden z nich krzyknął: "Strzeż nas, Boże!", drugi
"Amen", jak gdyby mogli mnie tam dostrzec
Z rękami kata. Wsłuchany w ich trwogę
Nie mogłem "Amen" rzec, gdy zawołali:
"Strzeż nas, o Boże!"

LADY MACBETH
Nie chciej zgłębiać tego.

MACBETH
A jednak czemu nie mogłem rzec "Amen"?
Najbardziej chciałem, aby strzegł mnie wówczas,
Lecz "Amen" w gardle mi uwięzło.
(...)
Wydało mi się, że słyszę głos, który
Woła: "Nie śpij już! Macbeth Sen morduje" -
Ów sen niewinny; Sen, który nawija
Splątane nici troski na swój motek;
Śmierć dnia każdego, kąpiel utrudzonych,
Balsam zbolałych umysłów, najlepsze
Danie natury i główny posiłek
Uczty żywota; -

LADY MACBETH
Cóż pragniesz rzec przez to?

MACBETH
I nadal wołał do całego domu:
"Nie śpij już! Glamis tu Sen zamordował,
Dlatego Cawdor już nigdy nie uśnie;
I Macbeth także nie uśnie już nigdy!"

LADY MACBETH
Któż to tak wołał? Czemu, godny tanie,
Szlachetną moc twą osłabiasz myślami
Wpędzającymi mózg w chorobę? Odejdź,
By to ohydne świadectwo zmyć z dłoni. -
Czemu przyniosłeś stamtąd te sztylety?
Muszą tam leżeć; odnieś je i umaż
Krwią pokojowców śpiących.

MACBETH
Nie, nie pójdę.
Lękam się rzeczy, którą uczyniłem.
Nie mam odwagi spojrzeć na to znowu.
(...)
Któż tak kołacze?
Czemu mnie każdy hałas tak przeraża?
Cóż to za ręce? Ha! Oczy mi wydrą.
Czy cały wielki ocean Neptuna
Zmyje do czysta tę krew z mojej dłoni?
Nie, raczej ręka ta moja przemieni
Mórz nieskończone obszary w purpurę
I zieleń w czerwień obróci.

(Makbet, akt II, scena II, tłum. M. Słomczyński)

SCHEMAT OCENIANIA

ROZWINIĘCIE TEMATU
1. Portret Makbeta przed dokonaniem zbrodni (dzielny rycerz, wierny królowi) - 1 p.
2. Opis pierwszego spotkania z czarownicami - 1 p.
3. Motywy zbrodni
a) pycha - 1 p.
b) żądz władzy - 1 p.
c) ambicja - 1 p.
d) namowy żony - 1 p.
Makbet bezpośrednio po dokonaniu zbrodni:
4. odczuwa strach przed odkryciem - 1 p.
5. nie może się modlić (jest świadom swojej winy) - 1 p.
6. słyszy głosy, które pojawiają się w jego sumieniu - 1 p.
7. przewiduje, że jego życie się zmieni; będzie musiał żyć ze świadomością dokonanego przestępstwa - 1 p.
8. nie potrafi dopełnić zbrodni - 1 p.
Odniesienie do całości utworu.
9. Zbrodnię kończy żona Makbeta; początkowo silniejsza od niego. - 1 p.
10. Lady Makbet również staje się ofiarą strachu i wyrzutów sumienia: swoje życie wieńczy samobójstwem, które poprzedzone jest szaleństwem. - 1 p.
11. Makbet po dokonaniu zbrodni zmienia się - wszystkie czyny podporządkuje ukryciu haniebnego czynu, którego dokonał. - 1 p.
12. Kolejna zbrodnia Makbeta to zamordowanie Banka (motyw - strach przed spełnieniem się wróżby). - 1 p.
13. Makbeta nękają coraz większe wyrzuty sumienia - przybierają postać zamordowanego przyjaciela. - 1 p.
14. Następna przemiana Makbeta następuje po drugim spotkaniu z wiedźmami - Makbet uspokaja się (motyw idącego lasu). - 1 p.
15. Makbet znów dokonuje zbrodni (zabicie rodziny Macduffa). - 1 p.
16. Motyw strachu zaczyna obejmować całe państwo Makbeta (terror, jaki zaprowadza okrutny władca). - 1 p.
17. Ciąg zbrodni przerwany zostaje przez klęskę Makbeta. - 1 p.
Konteksty:
18. wykorzystanie kontekstów (np. epoki, odwołanie się do gatunku) - 1 p.
Wnioski:
19. pełny wniosek (dostrzeżenie, że Makbet sam podjął decyzję pójścia drogą zbrodni, która zamyka się w błędne koło przerwane klęską) - 4 p.
20. częściowy wniosek (podkreślenie wszechobecnego motywu strachu, który narodził się poprzez dokonane zbrodnie; wskazanie, iż zbrodnia pociąga zbrodnię) - (2 p.)
21. próba podsumowania (wskazanie nierozłączności motywów zbrodni i strachu) - (1 p.)
RAZEM: 25 p.

Punktację dotyczącą kompozycji, stylu, języka oraz szczególnych walorów pracy podają informatory maturalne
 

Opracowanie: Anna Bazylczyk

Wyświetleń: 6632