Znaczenie indywidualizacji pracy w nauczaniu

W polskim systemie szkolnym obowiązującymi formami organizacji nauczania uczenia się są: lekcja i praca domowa. Problematyka ta jest elementem badań i studiów naukowych.

Młodszy wiek szkolny jest okresem, w którym dziecko przebywa drogę rozwoju od dzieciństwa po początek dorastania. Od tego, jaki poziom psychologicznego rozwoju zostanie osiągnięty w tym okresie rozwojowym zależeć będzie w dużym stopniu jego dalsze powodzenie w szkole i w życiu.

Nauczanie, które uwzględnia indywidualne możliwości uczniów nazywa się najczęściej zróżnicowanym. Nauczanie zróżnicowane respektuje pedagogiczną zasadę indywidualizacji, którą w literaturze określa się różnie: jako dostosowanie wymagań do możliwości wychowanków, liczenie się z ogólnym stanem rozwoju jednostki oraz indywidualne podejście do dziecka.

Podstawowym warunkiem zapewniającym wszystkim uczniom korzyści z wykonywanych zadań domowych jest uwzględnienie różnic indywidualnych między dziećmi, w doborze zadań, zadawaniu, kontroli i ocenie, czyli różnicowanie nauki domowej. Według "Słownika pedagogicznego" indywidualizacja w nauczaniu oznacza "(...) uwzględnienie w systemie dydaktyczno - wychowawczym różnic w rozwoju poszczególnych uczniów oraz dostosowanie treści, metod i organizacji działań pedagogicznych do tych różnic" [1]. Kujawiński uważa, że "nauczanie, które uwzględnia indywidualne możliwości uczniów nazywa się różnicowaniem" [2]. Koncepcja różnicowania nauki domowej opiera się w swych założeniach na dostosowaniu zadań domowych do możliwości intelektualnych, zainteresowań i potrzeb uczniów, na liczenie się z ogólnym rozwojem jednostki oraz na indywidualnym podejściu do dziecka.

W każdej klasie szkolnej ujawniają się indywidualne różnice między uczniami. Są to możliwości pracy intelektualnej, zainteresowań, koncentracji uwagi, zakresu słownictwa, rozwoju językowego, tempa pracy. Cechy indywidualne sprawiają to, że dla różnych osób niejednakowo korzystne okazują się poszczególne sposoby uczenia się. Aby zapewnić wszystkim uczniom maksymalne szanse rozwoju osobowości należy indywidualizować kształcenie. Na każdym poziomie kształcenia różnicowanie ma służyć osiągnięciom dwóch celów: doprowadzić wszystkich uczniów do przyswojenia sobie określonego zasobu wiedzy, wiedzy wszystkich uczniów do przyswojenia sobie określonego zasobu wiedzy, oraz pielęgnować zdolności i pozytywne zainteresowania. Warunkiem efektywności dydaktyczno - wychowawczej jest odpowiedni stopień trudności poszczególnych poleceń oraz różnicowanie pracy szkolnej i domowej.

Zagadnienie nauki domowej uczniów od lat jest przedmiotem zainteresowania a czasem niepokoju rodziców, nauczycieli, naukowców. W literaturze pedagogicznej formułuje się różne propozycje, zalecenia dotyczące pracy domowej uczniów. Przedstawia się sposoby różnicowania zadań, ich zadawanie, kontrolowanie i ocenianie. Podkreśla się dużą rolę nauki domowej w wielostronnej aktywności uczniów, w kształceniu samodzielności myślenia i działania. Literatura na ten temat jest dość bogata. Jako pierwszy zajął się opracowaniem zagadnienia nauki domowej J. Zborowski. Problem samodzielnej pracy uczniów podjęli również J. Wujek, J. Rudniański, R. Więckowski, J. Kujawski. Wszystkie dotychczasowe publikacje zawierające zagadnienia nauki domowej traktują ten temat ogólnie. O zróżnicowanej pracy domowej są jedynie wzmianki. Badania nad problemem związanym z nauką domową podjęła M. Szpiter w książce "Doskonalenie nauki domowej uczniów klas początkowych" . Wyniki dotychczasowych badań ukazują jak istotna i ważna jest indywidualizacja w uzyskiwaniu efektów dydaktycznych.

Ponieważ praca domowa jest wykonywana samodzielnie, dlatego musi być dostosowana do możliwości.

Znajomość omawianego problemu może wpłynąć na odpowiednie kierowanie i organizowanie pracy domowej uczniów. Stosowanie indywidualizacji ma znaczenie przede wszystkim dla rozwoju dziecka, ale i dla samego nauczyciela, który na bieżąco może oceniać efekty swojej pracy. Ma to również walory społeczne, dlatego, że dziecko poddane zabiegom dydaktycznym w toku których uwzględnia się jego indywidualne cechy prawidłowo się rozwija (poznawczo i emocjonalnie). Dzięki temu winny się polepszać efekty pracy nauczycieli w postaci ograniczania niepowodzeń szkolnych, lepszej aktywności uczniów, zwiększonej aktywności uczniów do nauki. W dużym stopniu zmniejszy się drugoroczność uczniów oraz zahamuje wzrost nerwic i depresji u dzieci.
 

Opracowanie: Gabriela Poleszak

Wyświetleń: 2687