Katalog

Iwona Wiśniewska
Awans zawodowy, Artykuły

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo - ich wychowanie i nauka

- n +

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo - ich wychowanie i nauka

W oficjalnym piśmiennictwie funkcjonują dwie nazwy: "zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi" - w skrócie ADHD (wg Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) oraz "zespół hiperkintetyczny lub zaburzenia hiperkinetyczne" (wg międzynarodowej klasyfikacji chorób proponowanej przez Światową Organizację Zdrowia).

Dla nadpobudliwości charakterystyczne są trzy grupy objawów:
- nasilone zaburzenia uwagi, czyli niemożność jej skoncentrowania,
- nadmierna impulsywność,
- nadmierna ruchliwość.

Nadpobudliwość psychoruchowa nie jest upośledzeniem ani chorobą. Dzieci nią dotknięte nie są złe, czy też nieznośne i przekorne, ale mają trudności w kierowaniu swoim zachowaniem i wymagają zrozumienia oraz szczególnego postępowania wobec nich.

Na przestrzeni wieków stosunek do nich przechodził transformację od wrogości, odrzucenia do zrozumienia i tworzenia systemów pomocy. Na przemianę tą wpłynął gwałtowny rozwój nauki, podniesienie poziomu wiedzy w społeczeństwie oraz poświęcenie i ciężka praca ludzi, którzy stanowia otoczenie dla osób nadpobudliwych. Szczególnie trudno jest przezwyciężyć stereotypy i niestety uprzedzenia ich dotyczące, środowiskach którymi spotkac się jeszcze mżemy w środowiskach o niskim rozwoju kulturowym.

Otoczenie dziecka nadpobudliwego musi dostosowywać swoje oddziaływania do jego możliwości psychoruchowych. Jego poziom rozwoju funkcji intelektualnych znajduje się w obszarze normy, ale jest nieharmonijny.

U takiego ucznia zaobserwować można zaburzenia emocjonalne, na przykład trudności w nawiązywaniu więzi ze środowiskiem, skłonność do impulsywności, czasem agresywność, brak koncentracji i bardzo szybkie rozpraszanie uwagi. Dziecko często sprawia wrażenie nieobecnego.

Impulsywność dzieci nadpobudliwych prowadzi do tego, że działają one nie przewidując konsekwencji swojego działania, "najpierw zrobią, a potem myślą". Dzieci z ADHD najczęściej wiedzą, co powinny zrobić, ale zazwyczaj tego nie robią. Znają reguły, ale mają kłopot z ich zastosowaniem. Rezultatem tego bywają trudne do zaakceptowania zachowania:
-częste wtrącanie się do rozmowy,
-przypadkowe, nieumyślne niszczenie lub gubienie rzeczy,
-podejmowanie zachowań niebezpiecznych.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej charakteryzują kliniczne kryteria:
1. Zaburzenia utrzymujące się przez minimum 6 miesięcy, podczas których występuje 8 z podanych typów zachowań:
- częste nerwowe ruchy rąk lub stóp, niemożność usiedzenia na miejscu,
- dziecko z trudem pozostaje na miejscu, gdy jest to wymagane,
- łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych,
- z trudnością oczekuje na swoją kolej w grach lub rozmaitych innych sytuacjach w grupie,
- często wyrywa się z wypowiedzią, zanim pytanie zostanie sformułowane do końca,
- ma trudności z zastosowaniem się do kolejno podawanych instrukcji,
- ma kłopoty z utrzymaniem uwagi na zadaniach lub grach,
- często przerzuca się z jednej nieskończonej aktywności do drugiej,
- ma trudności ze spokojnym bawieniem się,
- często jest nadmiernie gadatliwy,
- często przerywa lub przeszkadza innym, wtrąca się do zabaw innych dzieci,
- często wydaje się nie słuchać, co się do niego mówi,
- często gubi rzeczy konieczne do pracy w szkole lub w domu, zapomina o wyznaczonych zadaniach,
- często angażuje się w aktywności fizycznie niebezpieczne, bez uwzględnienia konsekwencji

2. Ujawnienie się zaburzenia przed siódmym rokiem życia

3. Niespełnione są kryteria diagnozy głębokich zaburzeń rozwoju

Istotnym w pracy z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo jest fakt intensywnej obserwacji i znajomości kryteriów postępowania z takimi osobami. Są one bardzo dynamiczne i nie są w stanie kontrolować swojej aktywności. W literaturze spotykamy trzy zasadnicze przyczyny nadpobudliwości:

1. typ układu nerwowego,
2. zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego,
3. czynniki społeczno - wychowawcze.

Podstawą dla ukierunkowania rozwoju dziecka jest cierpliwość i życzliwość im okazywana przez najbliższe otoczenie.

W kwestii opieki rodziców istotnymi zasadami wymagającymi przestrzegania w procesie wychowania dziecka nadpobudliwego psychoruchowo:
- ograniczanie do minimum sytuacji stresowych,
- konsekwentność w postępowaniu z dzieckiem,
- regularny tryb życia,
- odpowiednie rozplanowanie nauki zabaw pozwalających zaspokajać potrzeby ruchu i prac wymagających skupienia uwagi - tak zwanych cichych,
- kontrolowanie wypełniania obowiązków.

Ucząc dziecko nadpobudliwe psychoruchowo nauczyciel powinien pamiętać o konieczności zaspokajanie potrzeb ruchu, powtarzaniu poleceń, kontrolowaniu i nagradzaniu wykonanych przez nie prac. Należy wracać uwagę na dziecko w momencie, kiedy jest grzeczne i pracuje w skupieniu. Zauważać te rzadkie chwile i zachęcać do dalszego wysiłku, chwalić je.

Należy dostosowywać zadania do aktualnych możliwości ucznia, tak, aby zawsze osiągał on wyznaczony cel. Z czasem systematycznie zwiększa się poziom trudności prac, a trudniejsze zadania rozkładać na etapy. W takim przypadku ważny jest element zaciekawienia. Nie można zapominać o zabawach wyciszających.

Takie zadania mają na celu koncentrację uwagi. Dziecko takie najczęściej unika kontaktu z rówieśnikami, a zadaniem nauczyciela jest przygotować je do prac w grupie i wspólnych zabaw. Praca z takim uczniem przynosi dużo więcej satysfakcji, wręcz radości, kiedy przy dużych trudnościach na wstępie dziecko zaczyna osiągać sukcesy na miarę swoich możliwości.

Budowa w klasie podstaw wzajemnego szacunku i akceptacji jest bardzo trudnym zadaniem wychowawczym, a jednocześnie chyba najistotniejszym dla integracji. Tworzenie właściwych postaw wobec uczniów nadpobudliwych jest warunkiem akceptacji przez cały zespół klasowy systemu oceniania i wpływa na poprawność stosunków wśród dzieci. Zadaniem nauczyciela jest wspomaganie takiego ucznia. Powinien więc bacznie go obserwować w celu dostosowania metod i form pracy oraz wymagań do indywidualnych możliwości dziecka, jego tempa pracy, zainteresowań, stanu zdrowia a nawet samopoczucia. Wymaga to od nauczyciela dużej "plastyczności" i sprzyja ewaluacji procesu jego działań dydaktycznych i wychowawczych.

W warunkach organizacyjnych pracy szkoły nauczyciel nie może poświęcić każdemu uczniowi zbyt wiele czasu, nie wyłączając dziecka nadpobudliwego psychoruchowo. Mimo wszelkich starań i zaangażowania z jego strony podkreślić należy jeszcze raz, że konieczne jest kontynuowanie pracy przez rodziców w domu.

Tak więc nie hamowanie nadmiernej aktywności, ale dyskretne naprowadzanie na właściwą drogę rozwoju, zarówno przez rodziców jak i nauczyciela stanowi podstawę sukcesu w wychowaniu dziecka nadpobudliwego psychoruchowo. To co zrobimy dla dziecka na początku jego kariery szkolnej może zdecydować o życiu człowieka.

Bibliografia:
H.Nartowska, Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Warszawa 1972, "Nasza Księgarnia"
M.Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa1985, WsiP
G.Serfontein, Twoje nadpobudliwe dziecko, Warszawa 1999, Prószyński i Spółka
J.Prokop, Ch. Schweizer, Niespokojne dzieci, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1997
T.Wolańczyk, A. Kołakowski, Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, Wydawnictwo BiFolium, Lublin 1999
 

Opracowanie: mgr Iwona Wiśniewska
nauczyciel nauczania początkowego

ul. Spacerowa 20
89-310 Łobżenica

Wyświetleń: 1480


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.