Katalog

Iwona Stefańska
Turystyka, Artykuły

Wycieczka jako jedna z form procesu rewalidacji dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

- n +

Wycieczka jako jedna z form procesu rewalidacji dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

"Podróż piesza, w jakim bądź celu wykonana,
nader jest pożyteczna nie tylko pod względem
ukształtowania moralnego i umysłowego oraz pod
względem zdrowia i umocnienia sił fizycznych, ale
i dla samej przyjemności."

Lubomir Jastrzębski
Celem głównym szkolnictwa specjalnego jest doprowadzenie do możliwie najwyższego, a nawet równego normalnemu, rozwoju i przygotowania do życia dzieci, które osiągnąć tego nie mogą w szkolnictwie masowym. Całokształt poczynań zmierzających do osiągnięcia wymienionego celu nosi miano procesu rewalidacji.

Dzieci z upośledzeniem umysłowym jeszcze bardziej niż dzieci w normie intelektualnej potrzebują w procesie uczenia się wszechstronnej aktywności. Ich braki i ograniczenia wynikające z upośledzenia muszą być kompensowane przez bogaty dopływ wrażeń zmysłowych na dostępnych im drogach.

W zakresie funkcji poznawczych obserwujemy u dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym słabą integrację spostrzeżeniową (dziecko nie potrafi łączyć wrażeń zmysłowych w sensowne całości), zaburzone różnicowanie wielkości, kierunków, odległości, słabą orientację przestrzenną, słabą orientację w czasie. Zaburzenia funkcji poznawczych wywołują nieprawidłowości innych funkcji i procesów. Potrzeby rozwojowe dzieci z upośledzeniem umysłowym zaspokaja się przez zapewnienie im właściwych warunków poznawania poglądowego, umożliwiających gromadzenie doświadczeń podczas aktywnego kontaktu z rzeczywistością w procesie własnego działania.

W szkole specjalnej jedną z form organizowania pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim są wycieczki. Wycieczki mają wartości: poznawcze, kształcące i wychowawcze, które zostały zebrane w poniższej tabeli.

WARTOŚCI WYCIECZEK

POZNAWCZE KSZTAŁCĄCE WYCHOWAWCZE
* bezpośrednie poznanie rzeczy i zjawisk,
* wszechstronne poznanie ucznia.
* nauka dokonywania dokładnych i skutecznych obserwacji,
* rozwijanie:
- spostrzegawczości,
- wyobraźni,
- myślenia,
* nauka wyciągania logicznych wniosków,
* kształtowanie i rozwijanie uczuć:
- społecznych,
- patriotycznych,
- estetycznych,
* wskazywanie różnic i podobieństw.
* umiejętność bycia w zespole uczniowskim,
* kulturalne obcowanie z ludźmi,
* czerpanie pozytywnych wzorów zachowania,
* wyrabianie nawyków dobrego zachowania,
* wyrabianie nawyków higienicznych i estetycznych,
* samoobsługa,
* wdrażanie do utrzymania porządku i czystości,
* zdyscyplinowanie,
* nauka zaradności życiowej,
* aktywizacja uczniów biernych,
* kształtowanie zainteresowań uczniów,
* wyciszanie uczniów eretycznych,
* umiejętność poruszania się po ulicy i różnymi środkami lokomocji,
* ochrona środowiska naturalnego.

Dobrze pomyślane i realizowane wycieczki ułatwiają poznanie rzeczy i zjawisk, wpływają na rozwój spostrzeżeń, wyobrażeń i myślenia, przyczyniają się do kształtowania i rozwijania uczuć społecznych, patriotycznych i estetycznych oraz wpływają na kształtowanie się takich cech charakteru, jak np. koleżeńskość, wytrwałość, zaradność.

Wycieczki zbliżają szkołę do życia, ukazują pracę człowieka i zmiany jakich człowiek dokonuje w otaczającym go świecie.

Wycieczka z reguły budzi zainteresowania dzieci i młodzieży, jest więc ważnym motywem uczenia się i poznawania otaczającego świata.

Dzieci w szkole, zwłaszcza te najmłodsze, nie zawsze zdają sobie sprawę, że ta przyjemna dla nich forma zajęć jest pracą szkolną, że na wycieczce uczą się, zdobywają wiadomości i umiejętności przydatne w życiu. Nie wyprowadzajmy więc dziecka z tego nastroju beztroski. Wiemy przecież, że nauka będąca przyjemnością jest łatwiej przyswajalna. Wiemy także i o tym, że oddziaływania wychowawcze, które gruntujemy na przeżyciach dzieci, a nie na moralizowaniu, są znacznie skuteczniejsze. Wolno nam wobec tego wnioskować, że za pomocą wycieczek niejednokrotnie znacznie więcej nauczymy dzieci, niż w klasie, a i nasze oddziaływania wychowawcze będą bardziej efektywne.

Gdy jednak chcemy dokładniej odpowiedzieć na pytanie: "Co to jest wycieczka?", czy: "Co rozumiemy przez wycieczkę?", zaczynają się trudności. Urządzamy przecież wycieczki, na które czas przeznaczony nie przekracza jednej godziny lekcyjnej np. w celu obserwacji pogody, obserwacji pracującej w pobliżu szkoły maszyny itp. Urządza się również wycieczki dłuższe np. nad morze, do innej miejscowości. Taka wycieczka wiąże się z długotrwałym przygotowaniem, zebraniem funduszów, zarezerwowaniem środków lokomocji itp. Co nazwiemy więc wycieczką?

Wycieczką jest każde celowe i zorganizowane wyjście z codziennego otoczenia.
Najważniejsze warunki każdej wycieczki to: wyraźnie określony cel i zorganizowanie.

W szkole wycieczki wiążą się ściśle z nauczaniem poszczególnych przedmiotów, możemy mówić o wycieczkach przyrodniczych, geograficznych, dla celów nauczania języka polskiego, matematyki i innych przedmiotów.

Wycieczkom organizowanym w ramach nauczania poszczególnych przedmiotów należy stawiać wyraźny cel związany ściśle z tym przedmiotem i ewentualne cele dodatkowe związane z innymi przedmiotami. Rozpraszanie uwagi na zbyt wiele spraw nie pozwoli przeprowadzić dokładniejszej obserwacji lub zebrać potrzebnego materiału i w konsekwencji wycieczka może być tylko zmarnowaniem czasu.

W wycieczkach krótkotrwałych, bliższych będziemy się ograniczali do celu głównego, zasadniczego.

W wycieczkach dalszych, dłuższych wystąpią w większym lub mniejszym stopniu cele poboczne, które są nierozłącznie związane z celem głównym (korelacja).

Na wycieczkach dłuższych występująca korelacja wiadomości z różnych dziedzin, jest nawet konieczna. Po prostu dla zrozumienia faktów z jednej dziedziny trzeba znać fakty z innej. Często, żeby zrozumieć np. zjawisko w dziedzinie przyrody trzeba sięgnąć do wiadomości z geografii.

Na wycieczkach krótkich, jednogodzinnych - należy skoncentrować się na określonym temacie z danego przedmiotu. Zapobiegnie to rozpraszaniu uwagi na zbyt wiele spraw i pozwoli dokładnie przeprowadzić obserwację.

Wycieczka przeprowadzona w określonym celu zawiera kilka etapów:
1. Przypomnienie celu wycieczki.
2. Zetknięcie się uczniów z nowymi rzeczami, zjawiskami oraz ich spontaniczna i kierowana obserwacja.
3. Doprowadzenie do wytworzenie przez dzieci nowych pojęć, których zdobycie było celem wycieczki.
4. Zebranie materiałów, które będą na lekcjach przedmiotem dalszego opracowywania i utrwalania zdobytych wiadomości.

Nauczyciel może pomagać uczniom w dokonywaniu dokładnych i właściwych spostrzeżeń oraz w sensownym wiązaniu ich w pewną całość. Czyni to zadając pytania: Co widzisz?, Jak wygląda?, Jaki jest?, Co jest tam ciekawego?, Co jeszcze możesz o tym powiedzieć?, Dlaczego?, Po co?, W jakim celu?, Co się stanie? itp. W obserwacji nowych przedmiotów i zjawisk ważne są objaśnienia nauczyciela. Często parę słów objaśnień, podanie nazwy i kilku ciekawych wiadomości dotyczących danego obiektu, kieruje uwagę uczniów, podnosi stopień ich zainteresowania, budzi ciekawość i pozwala na dokonywanie dokładniejszych i skuteczniejszych obserwacji.

Każde wyjście z murów szkolnych jest dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu z lekkim przeżyciem, przyjemnością i przygodą. Wycieczka pozwala poznać nowe, interesujące rzeczy, pozwala być bardziej swobodnym, mniej skrępowanym niż w szkole, wyzwala dodatkową energię, daje szansę na sprawdzenie się i zdobycie uznania w oczach kolegów i własnych. Często podczas wycieczek uzewnętrzniają się te właściwości umysłu i charakteru dziecięcego, które w szkole się nie ujawniają. Te spostrzeżenia umożliwiają wychowawcy inaczej, pełniej spojrzeć na ucznia. Dzięki nim wychowawca może wpłynąć na ucznia w pożądanym kierunku i wykorzystać jego właściwości psychiczne, uzdolnienia oraz zainteresowania dla dalszego rozwoju. Wycieczka stwarza zatem duże możliwości poznania wychowanków i przyczynia się do dalszego pogłębiania ich cech pozytywnych.

LITERATURA

1. Burno-Nowakowska H., Polkowska I., Zajęcia pozalekcyjne z dziećmi upośledzonymi umysłowo, WSiP, Warszawa 1976.
2. Dąbrowski Z., Czas wolny dzieci i młodzieży, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1966.
3. Doroszewska J., Pedagogika specjalna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1989.
4. Garus R., Przewodnik dla turystów i zmotoryzowanych, Kielce- Góry Świętokrzyskie, Agencja "JP" Kielce 1994.
5. Milanowska K., Metody i techniki w terapii zajęciowej, PWN, Warszawa1991.
6. Sękowska A., Szkolne Koło Turystyczne w rewalidacji młodzieży lekko upośledzonej, Szkoła Specjalna nr 2, 1996, str. 101-104.
7. Sękowska Z., Pedagogika specjalna, PWN, Warszawa 1985.
8. Suchodolski B.(red.), Pedagogika, PWN, Warszawa 1985.

 

"Podróż piesza, w jakim bądź celu wykonana,
nader jest pożyteczna nie tylko pod względem
ukształtowania moralnego i umysłowego oraz pod
względem zdrowia i umocnienia sił fizycznych, ale
i dla samej przyjemności."

Lubomir Jastrzębski

Wyświetleń: 2367


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.