Dojrzałość dzieci 6 -7 letnich do nauki pisania

Kryteria dojrzałości szkolnej określają wymagania dotyczące przygotowania do efektywnego podjęcia systematycznej nauki, jak również odpowiadające im przeciętne możliwości rozwojowe kandydatów do szkoły. Jeśli chodzi o dojrzałość do nauki pisania, koncentrują się one wokół umysłowych, motorycznych oraz społeczno moralnych właściwości dziecka 6-letniego.

Pod względem rozwoju intelektualno-motorycznego wyróżnić trzeba:
-spostrzeganie analityczno -reprodukcyjne, które umożliwia dziecku umiejętność odpoznawania, porównywania i odtwarzania znaków graficznych, z uwzględnieniem ich specyficznych cech takich jak: elementy składowe, ich położenie, kierunek, proporcja wymiarów względem siebie oraz połączenia linii;
-umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu dynamicznego, czyli ujmowania kształtu wizualnego w procesie jego powstawania (pamięć ruchowa i koordynacja wzrokowo-ruchowa);
-taki stopień orientacji przestrzennej, który umożliwia dziecku odtworzenie znaków graficznych w miejscu określonym na powierzchni kartki z uwzględnieniem zachowania kierunku postępującego od strony lewej ku prawej i zachowania następstwa linii równoległych.

Pod względem dojrzałości fizycznej a w szczególności motorycznej wyróżnić należy:
-koordynację ruchów ramienia, przedramienia, nadgarstka, dłoni i palców w procesie odtwarzania znaków graficznych;
-szybkość odtwarzania, czyli tempo pracy.

Rezultatem dobrze skoordynowanych ruchów jest kreślenie znaków graficznych linią ciągłą, ruchami swobodnymi, bez zbytniego napięcia mięśni i stawów. Braki koordynacji powodują widoczny, silny nacisk narzędzia pisarskiego na papier, szybko występujące objawy zmęczenia ręki, przyruchy (czyli zbędne ruchy), linie chwiejne, szarpane, przerywane o nierównym śladzie.

Pod względem gotowości emocjonalno-społecznej do podjęcia nauki szkolnej a nauki pisania w szczególności wyróżnia się:
-wrażliwość na polecenie-zadanie, określone przez dorosłego, gotowość jak najlepszego wywiązania się z zadania;
-wytrwałość w wykonywaniu zadania określoną wysiłkiem uwagi dowolnej i gotowością do pokonania trudności;
-zdolność samokontroli i krytycznej oceny własnego wytworu.

Dojrzałość szkolna rozumiana tutaj jako gotowość do podjęcia nauki pisania, jest wykładnikiem działania wielu współzależnych czynników, wśród których na pierwszym miejscu trzeba wymienić psychofizyczny rozwój dziecka, środowisko rodzinne i wpływy wychowawcze, jakim podlegało ono od początku życia do momentu objęcia go obowiązkiem szkolnym.

Dojrzałość jest określonym stanem -rezultatem długotrwałych procesów zachodzących w ustroju dziecka i jego świadomości. Dziecko uczy się, rozwija, nabywa umiejętności i zainteresowania dzięki potrzebie ruchu, kontaktu i współdziałania z innymi. Podlega jednocześnie wpływom wychowania i kształcenia, organizowanym przez rodziców i wychowawców.

Im wcześniej podlega ono zamierzonym, systematycznym i świadomym oddziaływaniom wychowawczym, tym większa szansa osiągnięcia dojrzałości szkolnej we właściwym czasie.

M. Dmochowska uważa, że właściwe przygotowanie do szkoły, a w szczególności do pisania "polega na świadomym wyzyskaniu dla tego celu wszystkich dziedzin wychowania oraz takim doborze i wiązaniu treści, które służą rozwijaniu procesów poznawczych, sprawności psychomotorycznych i pozytywnych nastawień emocjonalno-społecznych."

Struktura czynności pisania jest niezwykle złożona i zmienna. Złożoność ta wynika z faktu, iż w pisaniu biorą udział różne funkcje psychofizyczne: wzrokowa, słuchowa, artykulacyjna i motoryczna, a także wyższe czynności psychiczne jak: pamięć i myślenie. Czynność ta zmienia się również w trakcie jej opanowywania. W początkowym etapie ma charakter wieloogniowy, gdzie każde operacje mają rozwinięty charakter. Dziecko zmuszone jest dokładnie analizować kształty liter i wchodzące w ich skład elementy oraz rozmieszczenie przestrzenne, sposoby łączenia tychże liter, różnicować, identyfikować i przyporządkowywać głoski odpowiadające literom, jak również przekładać obrazy wzrokowo -słuchowe na system ruchów graficznych.

W miarę nabywania wprawy, czynności analityczno-syntetyczne ulegają stopniowej redukcji, przy czym piszący w sposób płynny i automatyczny odtwarza całościowe obrazy wyrazów i zdań. Przejście od elementarnego do zautomatyzowanego przebiegu czynności pisania jest procesem żmudnym i długotrwałym. Postępy dzieci w tym zakresie zależą zarówno od poziomu dojrzałości psychofizycznej i intelektualnej, jak również od metod nauki pisania oraz częstotliwości ćwiczeń.

Zdarza się często, że niektóre dzieci wykazują pewne obniżenia psychofizyczne. Obniżenia te przejawiają się w zaburzonej analizie i syntezie wzrokowej, w nieumiejętności słuchowego odróżniania dźwięków, w zaburzonej orientacji kierunkowej, małej sprawności rąk itp. Są one przyczyną trudności na jakie napotykają dzieci przy nauce pisania.

Deficyty funkcji percepcyjno-motorycznych są przyczyną specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu zwanych dysleksją i dysgrafią. Zaburzenia rozwoju psychoruchowego w postaci fragmentarycznych deficytów ujawniają się w przedszkolu w czasie zabaw konstrukcyjnych, zajęć plastycznych, gimnastyki czy rytmiki. Niestety zaburzenia te często rozpoznawane są dopiero w szkole, w okresie nawarstwionych trudności w nauce. Dlatego ważne jest rozpoznawanie już w przedszkolu nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego dziecka oraz podejmowanie oddziaływań w kierunku wszechstronnego rozwoju dziecka, spełniających w tym przypadku funkcję profilaktyczno -rehabilitacyjną w zakresie nauki pisania.

Literatura:
Brzezińska A.; Czytanie i pisanie - nowy język dziecka. WSiP.
Cackowska M.; Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. WSiP.
Dmochowska M.; Zanim dziecko zacznie pisać. WSiP

Opracowanie: mgr Anna Królczyk

Wyświetleń: 2555