Znaczenie zabaw tematycznych w wieku przedszkolnym

Zabawa to podstawowa forma działalności dziecka, zajmuje w wychowaniu przedszkolnym pierwszoplanowe miejsce. W niej najpełniej wyraża się aktywność małego dziecka, zaspokojenie jego potrzeb społecznych, ruchowych, intelektualnych, estetycznych. Ze względu na treść i kierunek samorzutnej aktywności dziecka wyróżnia się: zabawy manipulacyjno - konstrukcyjne, ruchowe, badawcze, tematyczne.

Zabawy tematyczne, inaczej zabawy w role polegają na odtwarzaniu sytuacji, zdarzeń, czynności i stosunków znajomych dzieciom z doświadczenia.

Zabawy tematyczne można charakteryzować od wieku różnych stron. Jedną z ważniejszych cech to tematyka zabaw, na ogół szeroka i różnorodna. W codziennej praktyce przedszkolnej zauważa się następujące rodzaje zabaw tematycznych jakie podejmują dzieci, a mianowicie:
- dom rodzinny (imieniny, urodziny, przyjęcia okolicznościowe)
- praca i zajęcia (sprzątanie, przygotowanie posiłków, praca w ogrodzie)
- praca poza domem (handlu, zakładach usługowych)
- instytucje użyteczności publicznej (przedszkole, szkoła, apteka, szpital, ośrodek zdrowia)
- tematyka zaczerpnięta z literatury oraz z filmów (bajki, baśnie)

Przebieg i struktura zabawy zależy nie tylko od jej tematu, lecz także od wieku i poziomu rozwoju umysłowego dzieci. W początkowym okresie dzieci odtwarzają częściej zewnętrzne, powierzchowne elementy czynności, zajęć dorosłych, nie ujmując jeszcze istotnych momentów ich działalności zawodowej. Charakterystyczne dla wczesnej fazy jest włączenie w przebieg zabawy czynności motorycznych i manipulacyjnych. W zabawach dzieci starszych czynności tego rodzaju schodzą na plan dalszy.

W rozwiniętej, zespołowej zabawie tematycznej dzieci wspólnie ustalają temat i przebieg zabawy, rozdzielają pomiędzy siebie poszczególne czynności, role i obowiązki, a następnie oceniają swoje działania i ich efekty. W miarę ich rozwoju, dzieci zdobywają umiejętność całościowego planowania uwzględniając teren, czas, pomoce do zabawy. Wspólne planowanie, realizacja działań, pokazuje dzieciom wartość współdziałania.

Dzięki temu, ze treściowo rozwinięta zabawa tematyczna składa się z elementów stanowiących logiczny ciąg, ze działanie każdego dziecka musi być zgodne z początkowymi ustaleniami, a zachowanie każdego uczestnika podlega ocenie, ma ogromne znaczenie w nabywaniu umiejętności współdziałania. Współdziałanie to dotyczy wszystkich możliwych etapów: planowania działań, ich realizacji, ocenie bieżącej i końcowej, łącznie z wyciąganiem wniosków, w odniesieniu do wszystkich przedsięwzięć. Dziecko "wchodzące w role" kształtuje pożądane cechy osobowości a mianowicie: wytrwałość i cierpliwość w dążeniu do celu, umiejętność pokonywania trudności, pomysłowość, inicjatywę. Doświadczenia uczuć społecznych takich jak: koleżeńskość, poczucie obowiązku, odpowiedzialność stają się często podstawą rozwoju nowych społecznych motywów działania. W zabawach tych dziecko poznaje świat społecznych stosunków bardziej złożonych niż te, które są mu dostępne w formie niezabawowej.

Zabawy tematyczne są naturalną forma uspołecznienia, a zwrot w kierunku społecznych kontaktów w zabawie obserwuje się w wieku 5, a szczególnie 6 lat. W zespołowych zabawach ścierają się temperamenty, usposobienia, szczególne cechy i uzdolnienia. Na przestrzeni czteroletniego pobytu dziecka w przedszkolu, powoli, lecz stale wzrasta moralna świadomość dzieci. Przyjęte normy postępowania poparte autorytetem nauczyciela zaczynają funkcjonować jako nawyki, a następnie w miarę rozwoju myślenia i rozumowania, dzieci zaczynają przekształcać je w przekonania i postawy.

Różnorodne sytuacje podczas zabaw tematycznych pobudzają dziecko do myślenia i mówienia. Wypowiadane głośno słowa, zdania pomagają w precyzowaniu myśli. Coraz częściej w kontaktach z uczestnikami zabawy dziecko musi wypowiadać się w sposób dla nich zrozumiały, a mowa staje się coraz bardziej logiczna i komunikatywna. Zabawy w role uczą zwrotów językowych (np. grzecznościowych), stosowania określonych słów adekwatnych do sytuacji, wyrażania w sposób werbalny i pozawerbalny przeżyć, uczą podawania instrukcji wykonywania jakiejś czynności (np. prowadzenia rozmowy, udając rozmowę przez telefon).

Istotnym czynnikiem twórczej stymulującej zabawy dziecka jest twórcza postawa nauczyciela.
Najważniejsze zadania nauczyciela to:
- Zapewnienie warunków do zabawy - przestrzeni, czasu, poczucia bezpieczeństwa.
- Zgromadzenie różnorodnych zabawek, przedmiotów, materiałów.
- Stworzenie atmosfery sprzyjającej zabawie - umożliwienie kontynuowania zabaw, nieprzerywanie zabaw bez rzeczywistej konieczności.
- Inspirowanie rożnych pomysłów i rozwiązań, włączenie się w przygotowanie miejsca, gromadzenie rekwizytów.
- Włączenie się w zabawę dzieci.

Literatura:
1. E. B. Hurlock, Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985.
2. W. Hojnowicz, Rozwój organizacji zabaw dzieci w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1982.
 

Opracowanie: Halina Juruś

Wyświetleń: 5051