Ćwiczenie wyobraźni na lekcjach plastyki w klasach IV - VI jako jeden ze sposobów łagodzenia kryzysu twórczości

Nauczyciel plastyki w klasach IV - VI planując pracę dydaktyczną musi zawsze brać pod uwagę etap rozwoju psychofizycznego swoich uczniów. U dzieci w wieku 10-12 lat doskonalą się procesy poznawcze: spostrzeganie, wyobraźnia odtwórcza i twórcza, myślenie dywergencyjne i konwergencyjne, uwaga dowolna, pamięć mechaniczna, logiczna i wzrokowa a także obserwacja. Dużą rolę zaczynają odgrywać procesy emocjonalne. Uczniowie wchodzą w okres realizmu marzeniowego zwanego fizjoplastyką. Pojawia się silna tendencja do realistycznego przekazywania informacji. W pracach plastycznych początki perspektywy zbieżnej i malarskiej mieszają się z aperspektywicznym przedstawianiem trzeciego wymiaru. Dzieci chętnie tworzą ilustracje i sceny rodzajowe z elementami krajobrazów. U niektórych uczniów klas piątych i szóstych mamy już do czynienia z wstępną fazą kryzysu twórczości plastycznej. Dzieci sądzą, że jeśli ich prace nie odwzorowują wiernie natury, to są "słabe". Bardzo starają się przedstawić poprawne proporcje przedmiotów oraz naśladować realne zjawiska. Na lekcjach oczekują wzorów,dokładnych wskazówek, z którymi mogliby porównać swoją pracę. W kompozycjach próbują posługiwać się kompozycją wrażeniową, wieloelementową, kilkuwarstwową. Kolorystyka prac jest bardzo żywa z tendencją do złamanego koloru. Istnieje bardzo wiele przyczyn zahamowania twórczości u nastolatków. Niektóre z nich to nadmierny krytycyzm wobec siebie, dążenie do naturalizmu, tradycyjne metody nauczania plastyki (przewaga poznania intelektualnego nad przeżywaniem sztuki), kopiowanie wzorów, przedwczesne studia z natury. Świadoma tego problemu podejmuję różne próby łagodzenia i zapobiegania kryzysom twórczości plastycznej dzieci. 1. Zachęcam uczniów do twórczości dając atrakcyjne materiały np. dobre farby, ładne kolorowe papiery, glinę, modelinę. 2. Stosuję aktywne metody nauczania. 3. Wprowadzam ćwiczenia plastyczne w różnych technikach, które pasjonują, rozbudzają ciekawość swoją złożonością dając kompozycje będące interpretacją rzeczywistości (np. techniki opisane w książce "100 technik plastycznych") 4. Wprowadzam dowolność tematyczną, unikam szablonów - co podtrzymuje pasję tworzenia 5. Stosuję elastyczne kryteria oceny prac plastycznych w zależności od wrodzonych predyspozycji dziecka, jego samopoczucia, temperamentu, wkładu pracy i zaangażowania w twórczość Zawsze organizuję wystawę wszystkich prac. Najważniejsze jest, aby twórczość plastyczna dawała dziecku zadowolenie i radość bez względu na końcowy efekt artystyczny. Oto 3 konspekty lekcji plastyki w klasach IV - VI, na których z powodzeniem uczniowie podjęli twórcze działania. I. Konspekt lekcji dla klasy IV Temat: Portret wichury Zagadnienia programowe - przedstawienie postaci w ruchu - personifikacja. Ilustrowanie wydarzeń realnych i fantastycznych z uwzględnieniem charakteru postaci. Podejmowanie twórczych zadań. Środki wyrazu plastycznego - kreska, plama, ruch. Forma pracy - indywidualna Technika - rysunek pastelami olejnymi Metoda - pogadanka, pokaz, praktyczna Środki dydaktyczne - portrety realistyczne, portrety czterech pór roku Giuseppe Arcimboldo zamieszczone w piśmie "Wielcy Malarze" Nr 137. Portrety J. Matejki i S. Wyspiańskiego. Cele operacyjne: Uczeń zna pojęcie portret i autoportret, potrafi przedstawić przy pomocy plamy i kreski postać w ruchu, umie nadać cechy zjawisku analizując jego charakter. Przebieg lekcji 1. Pokaz portretów i autoportretów Jana Matejki i Stanisława Wyspiańskiego. Co przedstawiają te reprodukcje? (Różne postacie, ich twarze, niektóre osoby są smutne, inne wesołe, namalowane są tylko ich twarze a czasami cała postać) Czy artysta malując portret może przedstawić cechy charakteru osoby? (Tak, poprzez wyraz twarzy, strój) Portret jest to plastyczne przedstawienie człowieka z zachowaniem indywidualnych cech. Co może znaczyć autoportret? (Namalowanie samego siebie) 2. Pokaz portretów czterech pór roku G. Arcimboldo. W jaki sposób zostały przedstawione pory roku? (Z kwiatów, owoców. Lato z kłosów zbóż i wielkiej rozmaitości dojrzewających owoców. Wiosna jest zbiorem kolorowych, świeżych kwiatów) 3. Jakie cechy charakterystyczne dla postaci ludzkiej możnaby przypisać następującym fantastycznym osobom: Pan Mróz, Pan Wiatr, Nowy Rok… (Wypowiedzi swobodne uczniów) 4. Jakie cechy ma wichura jako zjawisko przyrody? (Wieje, niszczy, pędzi, porywa przedmioty, gałęzie, liście itp.) 5. Jak mógłby wyglądać portret wichury? (Wypowiedzi swobodne uczniów) 6. Jakimi środkami wyrazu plastycznego stworzymy portret wichury? (Kreska i plama. Rysując pastelami olejnymi możemy plamy rozcierać palcem lub serwetką) 7. Indywidualna praca uczniów - korekta w czasie pracy 8. Ekspozycja prac i ocena II. Konspekt lekcji plastyki dla klasy V Temat: Mój przyjaciel - witamina Zagadnienia programowe - ilustrowanie wydarzeń fantastycznych, wartości wyrazowe gamy barwnej, podejmowanie zadań twórczych Technika - kreska świecowa, akwarela Forma pracy - indywidualna Metody - słowna, problemowa, praktyczna Środki dydaktyczne - koło barw, reprodukcje obrazów w barwach ciepłych i zimnych, przykłady portretów Cele operacyjne - Uczeń rozumie pojęcie portret, zna wartości wyrazowe gamy barw ciepłych, zimnych, czystych i złamanych. Uczeń potrafi wyrazić nastrój i charakter postaci fantastycznej za pomocą barwy. Rozumie znaczenie relatywizmu barw. 1. Przypomnienie podstawowych wiadomości o barwie. Podział barw na czyste, złamane, ciepłe i zimne. Relatywizm barw. Wyszukiwanie obrazów namalowanych barwami ciepłymi, zimnymi, czystymi i złamanymi. Podkreślenie wartości wyrazowej gamy barwnej. 2. Przypomnienie pojęcia portret, przykłady portretów ludzi, personifikacja w portretach np. "Wiosna" G. Arcimboldo. 3. Zadaniem plastycznym jest wykonanie portretu witaminy z uwzględnieniem jej dobroczynnej funkcji w organizmie człowieka. Portretu witaminy nie może stanowić kolorowa tabletka. Witamina nie jest człowiekiem ani zwierzęciem. Kto "przyjaźni się" z witaminami jest zdrowy, wesoły i realizuje swoje marzenia. Wymyślcie i narysujcie jak mogłaby wyglądać witamina, z którą chcielibyście się zaprzyjaźnić. Rysunek kredką świecową zamaluj zimną farbą plakatową 4. Indywidualna praca uczniów 5. Sporządzenie wystawki prac i ocena III. Konspekt lekcji plastyki dla klasy VI Temat: Walka dobra ze złem Zagadnienia programowe - Ilustrowanie wydarzeń fantastycznych. Rozwijanie twórczego myślenia. Wartości wyrazowe gamy barwnej. Kontrast, dynamika kompozycji. Abstrakcyjny układ plam. Forma pracy - indywidualna Technika - malowanie farbami plakatowymi Metody - pogadanka, praktyczna Cele operacyjne - uczeń potrafi pojęcia dobra i zła skojarzyć z różnymi sytuacjami i zachowaniem ludzi. Potrafi filozoficznym pojęciom nadać kształt, barwę i ruch, potrafi zastosować kontrast barwny do przedstawienia różnorodności pojęć. Rozumie, że kompozycje oparte na liniach ukośnych wyrażają pęd, ruch, chwiejność, spadanie. Rozumie, że wartość artystyczna pracy plastycznej nie zależy od stopnia naśladowania natury. Pomoce dydaktyczne - współczesne prace abstrakcyjne Przebieg lekcji 1. Pokaz kilku abstrakcyjnych prac sztuki współczesnej. Próby nadawania im tytułów. Podkreślenie wieloznaczności, subiektywności odbioru tej sztuki. 2. Pogadanka:
"W świecie ludzi istnieją dwa bardzo ważne pojęcia: dobro i zło. Zło jest negatywne, ujemnie oceniane, przeciwieństwo dobra. Dobro to wszystko to, co jest oceniane pozytywnie np. właściwe moralne postępowanie. Kiedy mamy do czynienia z dobrem? (wypowiedzi uczniów: gdy jesteśmy mili, uprzejmi, pomocni, uczciwi, prawdomówni, wspieramy słabszych, biednych, życie bez wojen i konfliktów). Kiedy mamy do czynienia ze złem? (wypowiedzi dzieci - sytuacje, postawy i zachowania przeciwstawne).
Dobro i zło to pojęcia kontrastowe.
Namalujcie walkę dobra ze złem. Dobro i zło nie wyglądają jak ludzie, nie są zwierzętami, zjawiskami przyrody, zdarzeniami z życia (wojna, bójka), nie są aniołem i diabłem.
Wymyślcie, jak przedstawić walkę dobra ze złem przy pomocy kształtu, barwy i ruchu (dynamiki). Weźcie pod uwagę, że w życiu czasami zwycięża dobro a czasami zło. Przedstawcie jedną z takich potyczek. Dysponujecie całą gamą barwną. Zastosujcie kontrast barwny i dynamiczną, abstrakcyjną kompozycję." 3. Indywidualna praca uczniów 4. Wystawa prac i ocena - omawianie kontrastów barwnych, dynamiki, pomysłowości.

Opracowanie: Anna Borowska

Wyświetleń: 1877