Katalog

Iwona Zawada
Pedagogika, Artykuły

Interaktywne metody nauczania

- n +

Interaktywne metody nauczania

METODA NAUCZANIA -wg. W. Okonia -to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowany świadomie w celu spowodowania złożonych zmian osobowości. We współczesnej dydaktyce za bardziej właściwe uważa się używanie terminu metoda kształcenia, gdyż kładzie on nacisk na uczenie się i wychowywanie nie eliminując przy tym nauczania. Obecnie uważa się, że nie należy wartościować metod i dzielić ich na lepsze bądź gorsze, gdyż proces uczenia się i nauczania jest sprawą indywidualną zależną zarówno od ucznia jak i nauczyciela. Najczęściej w toku lekcji występuje nauczanie polimetodyczne, gdyż nauczyciel dla osiągnięcia celów lekcji integruje kilka metod. Ważnym czynnikiem w kształceniu samorozwoju młodego człowieka jest aktywność twórcza, samodzielność dochodzenia do wiedzy, umiejętność wyszukania i zbierania informacji oraz krytyczna ich ocena. Ważnym też czynnikiem aktywności twórczej ucznia jest udział w grupowym rozwiązywaniu problemów. Podstawowym zadaniem nauczyciela jest, więc dobór właściwych metod, które ułatwią przyswojenie i zrozumienie określonych treści, rozbudzą zainteresowanie tematem i chęci zdobywania dodatkowych wiadomości, a także pobudzają do samodzielnej pracy. Aby uatrakcyjnić lekcje i sprawić by były ciekawsze należy stosować co jakiś czas, bądź łączyć z metodami tradycyjnymi -metody aktywne. Do metod aktywnych zaliczamy m.in.: NAUCZANIE PROBLEMOWE Nauczanie problemowe polega na samodzielnej działalności poznawczej ucznia, kiedy zna on temat i cele lekcji. Przy czym działalność ta jest inspirowana i kierowana przez nauczyciela. Na tą metodę składają się następujące elementy: - postawienie problemu - rozwiązywanie problemu - sprawdzenie rozwiązania Nauczyciel organizuje tu pracę uczniów i kieruje nią w taki sposób, aby każdy uczeń brał czynny udział w rozwiązywaniu problemu. Stwarza sytuację problemową i pełni rolę mediatora tzn. przez umiejętne stosowanie pytań zaczynających się od słów -co zdecydowało-, jaki skutek wywarło-, -jaki był związek-, -jakie zaszły zmiany -itp. Skłania uczniów do poszukiwanych związków przyczynowo-skutkowych i czasowo-przestrzennych pomiędzy faktami i zjawiskami. Bardzo często podczas rozwiązywania problemu nauczyciel wykorzystuje pracę grupową. Istotą pracy grupowej jest wspólne poszukiwanie wiedzy. Praca uczniów przebiega wówczas wg następującego planu: - analiza problemu wyrażonego wcześniej w formie pytania - gromadzenie danych i rożnych materiałów pomocniczych, stawianie hipotez - zaprezentowanie wyników przed całą klasą Aby zastosowanie tej metody przyniosło określone efekty uczniowie muszą być dobrze przygotowani do samodzielnej pracy. DRAMA Jest to metoda oparta na działaniu spontanicznym, improwizowanym, które służy wewnętrznemu rozwojowi uczestnika. Polega na odgrywaniu ról. Uczeń jest sobą w nowej nieznanej dla niego sytuacji. Najprostszym sposobem bycia w roli jest rozmowa na określony temat w zespołach dwuosobowych. Innym wariantem dramy jest wywiad -oficjalny, bądź indywidualny, dwuosobowy lub w dużej grupie -zależnie od sytuacji. Innym rodzajem dramy jest pantomima, kiedy to uczeń przedstawia daną sytuację za pomocą ruchów, gestów, mimiki twarzy. BURZA MÓZGÓW Jest to najbardziej skuteczna metoda zgłaszania pomysłów i propozycji rozwiązania problemu. Składa się z następujących etapów: 1. Zapisanie problemu. 2. Wyjaśnienie, dlaczego dany problem dotyczy danej grupy. 3. Wyjaśnienie zasad burzy mózgów. - uwzględniony jest i zapisany każdy zgłoszony pomysł, podczas zgłaszania nie podlega on krytyce. - każdy pomysł zapisany jest dokładnie tak jak został zgłoszony, nie dopuszcza się zmian sformułowania, streszczeń ani interpretacji - należy zgromadzić jak największą ilość pomysłów, ich jakość zostaje rozważona później - dopuszczalne jest zgłaszanie nowych propozycji wynikających z pomysłów dopiero co zgłoszonych - czas zgłaszania swoich pomysłów jest z góry określony i po jego upłynięciu nauczyciel przestaje zapisywać propozycje uczniów. Nauczyciel zapisuje wszystkie pomysły tak szybko jak to jest możliwe dokładnie tak jak zostały sformułowane. Jakiekolwiek wahania mogą być odebrane przez uczniów jako wyraz dezaprobaty. 4. Następnie nauczyciel prosi uczniów o zadawanie pytań wyłącznie wyjaśniających. Wyjaśnienia składają tylko uczniowie, którzy zgłosili pomysł. 5. Kolejnym etapem jest ocena przez uczniów zgłoszonych pomysłów. Wybiera się najtrafniejsze. Zgłaszanie pomysłu przez ucznia pobudza jego wyobraźnię, zmusza do myślenia, przez co nasuwają mu się nowe pomysły, jednocześnie wyzwala to skojarzenia i pomysły innych uczniów. Burza mózgów jest sukcesem wówczas, gdy aktywnie uczestniczą w niej wszyscy uczniowie. PROJEKT Jest to metoda stosowana w nauczaniu wielu przedmiotów, oznacza duże zadanie realizowane samodzielnie przez uczniów, lecz przygotowane i kontrolowane przez nauczyciela. Na ogół, ze względu na swój rozmiar, jest ono realizowane przez grupy uczniów, choć istnieją też projekty indywidualne. Od tradycyjnego zadania domowego, projekt różni się przede wszystkim tym, że uczniowie samodzielnie zdobywają informacje o jakimś szerszym zagadnieniu, opracowują je nie tylko w formie pisemnej, a nastepnie prezentują innym. Metoda ta rozbudza i rozwija zainteresowania uczniów danym zagadnieniem - ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć - rozwija umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji - rozwija umiejętność krytycznego oceniania faktów i ich wiarygodności - ćwiczy sposoby prezentacji zebranych materiałów np. w postaci eseju, rysunku, diagramu, wykresu itp. - przygotowuje do publicznych wystąpień - przygotowuje do podejmowania decyzji grupowych i samooceny pracy. Ciekawą propozycją związaną z zastosowaniem tej metody może być projekt pt. "Folder naszego miasta". Uczniowie muszą tu nie tylko przedstawiać rys historyczny, lecz także wykonać zdjęcia, mapki, przeprowadzić wywiady z ciekawymi ludźmi. Innym interesującym projektem może być przygotowanie pakietu edukacyjnego dotyczącego danego problemu. W takim pakiecie winny się znaleźć wykorzystywane przez uczniów źródła pisane, dane biograficzne, wywiady z ekspertami, fotografie, slajdy, gry planszowe, krzyżówki, puzzle -,które to formy mogłyby włączyć resztę klasy do wspólnej zabawy. PORTFOLIO -czyli "teczka". Jest to prosta metoda, która może być stosowana w nauczaniu wielu przedmiotów. Można ją więc różnie definiować. Jako: - zbiór materiałów na określony temat - zbiór dokumentów, który dostarcza dowodów czyjejś wiedzy, umiejętności, możliwości - zbiór prac ucznia przedstawiający jego wysiłek, postęp lub osiągnięcia - dokumentacja pracy ucznia (lub grupy uczniów) wokół wybranego tematu - proces odzwierciedlenia, selekcji, racjonalizacji końcowej oceny połączonej z ostatecznym wynikiem tych czynników. Możliwość zastosowania tej metody są bardzo szerokie. Można ją stosować zarówno w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach średnich. Na pierwszych lekcjach po rozpoczęciu roku szkolnego nauczyciel powinien zapoznać uczniów z istota tej metody, określić zasady weryfikacji wyników pracy, dokonać podziału zadań lub zaakceptować ich wybór przez poszczególnych wychowanków. Metoda ta pozwala na rozbudzenie zainteresowań uczniów nie tylko w czasie kompletowania teczki, lecz także pozwala rozszerzyć badaną problematykę poza wąsko rozumiany temat zadany do opracowania przez nauczyciela. Można ograniczyć podobieństwo poszczególnych teczek przez indywidualizacje zadań cząstkowych dla poszczególnych uczniów i premiowanie oryginalnych sposobów ich rozwiązania. BIBLIOGRAFIA 1.Gargol M.: "Jak zmobilizować uczniów do aktywnej pracy". Przemyśl 2001r. 2. Jarek J., Krzymowska U., Lisowska L.,Milewska M.: Drama - nauka poprzez doświadczenie i przeżywanie. / "Forum Nauczycieli". - 2003, nr2 3.Newęgłowska E., Czerwiński B.: "Przyjaciele z Europy - scenariusze zajęć". PWE, Warszawa, 4.Nowak W.: Metody aktywne - większe efekty. / "Nowe w Szkole". - 2000, nr 1 5.Sokołowska K.: Metody aktywizujące myślenie i działanie uczniów podczas lekcji. / "Życie Szkoly". - 1998, nr 10 6.Rewizorska E.: Metody aktywne w nauczaniu. / "Gazeta Szkolna". - 2001, nr 38 7.Wójcik E.: Metody aktywizujące. / "Życie Szkoły". - 1998, nr 9 PRZYKŁADOWE KONSPEKY LEKCJI UWZGLĘDNIAJĄCE INTERAKTYWNE METODY NAUCZAN: BURZA MÓZGÓW, METODA PROBLEMOWA, DRAMA. Drama - jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, improwizacja nauczyciela i uczniów pozwalają kreować rzeczywistość. Opiera się na naturalnej skłonności człowieka do naśladownictwa i zabawy oraz umiejętności życia fikcją. Temat dnia: Jesień Cele: - uświadomienie uczniom zmian zachodzących w sadzie, w lesie, na polu; - poznanie ptaków zimujących w Polsce; - uwrażliwienie na potrzeby zwierząt w okresie jesienno zimowym; - utrwalenie wyrazów ze zmiękczeniami; - ćwiczenia w budowie związków frazeologicznych z rzeczowników i przymiotników; - doskonalenie umiejętności konstruowania zadań z rozsypanki wyrazów, liter, znakow; - poznanie techniki plastycznej - rysowanie węglem drzewnym. Metody pracy: drama. Elementy dramy: improwizacje pantomimiczne, słowne, żywe obrazy, zabawa "Plus, minus, zero". Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna WPROWADZENIE W SYTUACJĘ DRAMATYCZNĄ 1.Nauczycielka odgrywająca rolę Jesieni przedstawia uczniom temat zajęć: - Moje przyjście zwiastowaly dojrzałe owoce w sadach, dorodne warzywa w ogródkach, kasztany w kolczastych ubrankach, żołędzie. Na polu ludzie w pocie czoła zbierali zboże. Spieszyli się. Przyniosłam ludziom dary: kosze jabłek, gruszek, śliwek, pomidorów, ogórków, zebranych w lesie grzybów. Chodziłam ustrojona w czerwone korale jarzębiny, w piękny wianek z kłosów zbóż i wrzosów. Bogactwo moje było ogromne. Ludzie cieszyli się, chociaż ciężko pracowali: suszyli grzyby, owoce, robili przetwory - dżemy, przeciery, kompoty. Kisili kapustę i ogórki. W kalendarzu moje przyjście przypada na czas zrównania dnia z nocą. Po wakacyjnym wypoczynku dzieci wróciły do szkoły. Umiliły mi czas, śpiewając o mnie piosenki. Mówiły o mnie piękna złota…Ganiały babie lato i zbierały kolorowe liście. Czy wiecie, jak się nazywam? Gdy dzieci udzielają poprawnej odpowiedzi, nauczycielka kontynuuje swoją opowieść. 2. Czy wiecie, jaka jest dzisiaj temperatura? Czy potraficie odczytywać temperaturę na termometrach? Zabawmy się w "Plus, minus, zero". - Na hasło plus - nauczycielka pokazuje kartonik z napisem plus - dzieci idą do przodu. - Na minus - do tyłu. - Zero - zatrzymują się. -Gdy do znaku dodana jest cyfra, dzieci idą szybciej - do przodu (kartonik z napisem +3), do tyłu(-2). Po zakończeniu zabawy dzieci siadają na dywanie. IMPROWIZACJA PANTOMIMICZNA 1. Nadchodzi jesień. Patrzcie rano na termometr, jest zimno, a wy przygotowujecie się do wyjścia z domu. (Dzieci odgrywają role ludzi przygotowujących się do wyjścia). Pani Jesień chodzi między dziećmi i obserwuje, co na siebie zakładają. Uczniowie ubierają się bez słów. Dziecko wskazane przez nią odpowiada na pytania. Np. - Co na siebie zakładasz? - Pada deszcz, jakie ubranie zakładasz w taką pogodę? 2. Jesień w sadzie. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Dzieci z trzech grup odgrywają role: - drzew - kołyszą się; - wiatru - świszczą, biegają, strącają liście; - liści - "spadają" targane podmuchami wiatru. Dzieci z czwartej grupy zadają pytania: Do drzew: - Co teraz czujesz? - Czego się obawiasz? - Na co czekasz? - Co będzie później? Do wiatru: - Dlaczego strącasz liście z drzew? - Czego jesteś zwiastunem? Do liści: - Jak się czujecie, spadając z drzew? - Do czego jesteście potrzebne, leżąc na ziemi? - Czego wam szkoda? 3. Opowieść zwierząt. Do ról zwierząt dzieci przygotowały się w domu, zbierając informacje o zwierzętach z atlasu, podręcznika encyklopedii. Pani Jesień - zwraca się do zwierząt mieszkających w lesie: - Czy obawiacie się ciężkiej zimy? Żubr: Jestem królem Puszczy Białowieskiej. Ludzie opiekują się mną. Nie obawiam się ciężkiej zimy. Jeleń: Zlodowaciały śnieg uniemożliwia mi dostanie się do pożywienia. Zziębnięty i głodny staję się mniej ostrożny. Ktoś może mnie zastrzelić. Zając: Pożywienia szukam na polach. Ludzie zostawiają tam resztki buraków i kapusty. Kora drzew też jest bardzo smaczna, ale głód to nie jedyny problem. Wielkim niebezpieczeństwem jest człowiek z bronią, zastawiający sidła i pułapki. Gil: najlepsze karmniki to gałęzie z owocami jarzębiny i innych krzewów. Zimą przylecą moi bracia z północy. Zamieszkają w lasach i parkach. Wystarczy dla nas pożywienia. Wilk: Jestem drapieżnikiem. Poluję razem z moimi braćmi. Mam nadzieję, że nie zabraknie dla mnie pożywienia. Lis: Głód sprawia, że podchodzę do ludzkich siedzib i zakradam się do kurników. Pani Jesień zwraca się teraz do zwierząt z pola: Czy obawiacie się ciężkiej zimy? Mysz: Jesienią przeprowadzam się z pola do stodół i mieszkań. Obawiam się ludzi, kotów i kun. Kuropatwa: Nie zawsze zdążę się schować. Mogę stać się ofiarą jastrzębia. Boję się także ludzi. Pani Jesień: A co powiedzą zwierzęta mieszkające w parkach i ogrodach? Wróbel: Nie lubię zimy. Mieszkam w pobliżu domów i zagród. Liczę na pomoc ludzi. Sikorka: Zimą żywię się nasionami. Będę przylatywała do waszych karmników. Na pewno znajdę tam kawałki słoninki i smakowite ziarna zbóż. Pani Jesień: Czego obawiają się bezdomne zwierzęta? Kot: Boję się zimy, głodu, bezdomnych psów i niedobrych ludzi Pies: Boje się ludzi którzy przeganiają mnie nawet ze śmietników. Szukam tam schronienia i pożywienia. Obiecuję być wiernym przyjacielem. 4. Pożegnanie jesieni. Każde dziecko może podejść do Pani Jesieni i powiedzieć o swoich odczuciach, prośbach i życzeniach. Rozmawiamy o tym, w jaki sposób można pomoc zwierzętom Ćwiczenia gramatyczne 1. Układanie tekstu z rozsypanki wyrazów, liter, znaków. a) Kartoniki z wyrazami przyczepiamy do tablicy magnetycznej. - Jaką wspólną cechę mają wszystkie wyrazy? - Jakie części mowy możecie wyróżnić? b) Grupujemy wyrazy wg części mowy
Rzeczowniki Przymiotniki Czasowniki
jesień listopad wiatry gałęzie liście rośliny ludzie ubrania zwierzęta drzewa mroźne ostatnie ciepłe późna wieją chwieją się gubią zasypiają ubierają się cierpią
c) Uczniowie tworzą związki frazeologiczne rzeczowników z przymiotnikami. d) Umieszczenie wyrażeń na środku tablicy: MROŹNE WIATRY PÓŹNA JESIEŃ OSTATNIE LIŚCIE CIEPŁE OKRYCIA e) Ułożenie z przedstawionych wyrazów tekstu - pięciu zdań i tytułu, np.: Późna jesień W listopadzie wieją mroźne wiatry. Gałęzie drzew chwieją się i gubią ostatnie liście. Rośliny zasypiają. Ludzie ubierają się w ciepłe ubrania. Zwierzęta cierpią. Przypominamy, że pierwsze wyrazy w zdaniach zaczynają się wielką literą. ŻYWE OBRAZY 1. Uczniowie pracują w grupach. Po głośnym odczytaniu tekstu przygotowują żywe obrazy pt. "POŹNA JESIEŃ". Po prezentacji żywych obrazów dzieci mówią co chciały przedstawić. 2. Późna jesień pokazana w pracach dzieci rysowanych na kartonach węglem drzewnym. a) Kompozycja rysunku - przypomnienie żywych obrazów pokazywanych wcześniej przez uczniów. b) Omówienie efektów jakie może dać rysowanie węglem drzewnym: - nastrój smutku, - zamieranie, - zagrożenie. W czasie pracy rozmawiamy o wyborze tematyki rysunków. Temat dnia: Sąsiedzi Luksemburga. Cele ogólne: - Kształcenie umiejętności określania kierunków widnokręgu; - Doskonalenie umiejętności posługiwania się mapą polityczną Europy; - Kształcenie umiejętności pracy samodzielnej; - stosowanie różnych sposobów obliczania działań matematycznych w zakresie 1000; - poznanie pracy ludzi wykonujących różne zawody; - Zachęcanie do nauki różnych języków; - Kształcenie umiejętności uważnego słuchania. Materiały dydaktyczne: podręcznik "Przyjaciele Europy", ścienna mapa polityczna Europy lub mapa "Kraje UE", albumy o krajach europejskich, ruda żelaza, przedmioty żelazne, metalowe. Metody pracy: pogadanka, działania praktyczne, oglądowa, problemowa (praca z mapą), praca z podręcznikiem, burza mózgów. Formy pracy: indywidualna, zbiorowa. PRZEBIEG ZAJĘCIA 1. Wprowadzenie do zajęć: Uczniowie wskazują: - na mapie politycznej Europy - Polskę i Luksemburg, - kraj, przez który należy przejechać, aby dotrzeć z Polski do Luksemburga (Niemcy) posługując się kierunkami widnokręgu, - odszukują wśród różnych flag, flagi Niemiec, Holandii, Belgii, Luksemburga i Polski i przyczepiają je do mapy ściennej, - zamalowują flagi Luksemburga w podręczniku, - wycinają i przyklejają prostokąt z gwiazdką w wyznaczonym miejscu w podręczniku, - w oparciu o zdjęcia w albumach wypowiadają się z kim i z czym można skojarzyć Luksemburg. 2. Sąsiedzi Luksemburga: - uczniowie w oparciu o mapę uzupełniają tekst dotyczący sąsiadów Luksemburga - praca indywidualna, - sprawdzanie poprawności wykonania. 3. Flaga Luksemburga w działaniach matematycznych: - wykonanie zadania 2 - praca samodzielna, - sprawdzenie poprawności wykonania, - opisanie flagi - kolorów i ich ułożenia, - odszukanie flag podobnych (wymienianie krajów, wskazywanie ich na mapach, określanie kierunku ich położenia). 4. Zajęcia mieszkańców: - odczytanie treści zadania 3 i udzielenie odpowiedzi na pytanie "czym zajmują się mieszkańcy?" (hutnictwo żelaza) - nauczyciel wyjaśnia, że w tej chwili nie wydobywa się rud żelaza w Luksemburgu Burza mózgów Przybliżenie pracy hutnika - nauczyciel zadaje pytanie - Co wiecie o pracy hutnika? Uczniowie podają różne odpowiedzi. Wszystkie są zapisywane na tablicy. Potem wspólnie, z pomocą nauczyciela wybierane są te najtrafniejsze. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi dzieci podając dodatkowe informacje. 5. Czy potrzebne jest hutnictwo? Jakie korzyści ma człowiek? - uczniowie wymieniają przedmioty wykonane z żelaza, szukają i wskazują w najbliższym otoczeniu, oglądają przedmioty przyniesione przez nauczyciela. 6. Uczniowie wykonują zadanie 3. 7. Opisywanie przedmiotów metalowych - chętni uczniowie biorą je do ręki, dotykają i opisują swoje spostrzeżenia. 8. Mówimy po luksembursku: Burza mózgów Nauczyciel zadaje pytanie: Czym różnią się narody między sobą? Uczniowie podają różne odpowiedzi, które nauczyciel zapisuje na tablicy. Wszystkie zostają przedyskutowane i wyjaśnione. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów o inne istotne różnice (w tym język - jeśli nie został podany). - zadanie 4 - głośne odczytanie przez nauczyciela kilku zwrotów, próba powtórzenia i zapamiętania ich przez uczniów. 9. Podsumowanie: - wskazanie Luksemburga na mapie ściennej, - wymienienie przez uczniów charakterystycznych jego cech, - wspólne wykonanie postera przedstawiającego skojarzenia z Luksemburgiem; uczniowie mogą wykonać nowy lub notatkę nielinearną - zobaczymy przyrost umiejętności plastycznych i technicznych, a także wiadomości, - ocenianie prac dzieci.

Opracowanie: mgr Iwona Zawada

Wyświetleń: 7947


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.