Słuchanie muzyki źródłem aktywności artystycznej

Muzyka w szerokim tego słowa znaczeniu od najdawniejszych czasów stanowi nieodłączny składnik życia człowieka. Śpiew ptaków, szum drzew, odgłos strumyka, śpiew ludzi stale towarzyszą człowiekowi w jego drodze życiowej. Muzyka wywiera wpływ na rozwój osobowości każdego człowieka, dlatego powinna stanowić ważny element w procesie dydaktyczno-wychowawczym na lekcjach w klasach młodszych, a zwłaszcza na zajęciach z plastyki. Stosowanie właściwych metod integrowania treści z zakresu muzyki i plastyki wpływa korzystnie na rozwój ucznia w sferze kształcącej, poznawczej oraz emocjonalnej.

Wykorzystanie muzyki na zajęciach z plastyki i odwrotnie ma istotne znaczenie w przyswajaniu przez uczniów treści programowych, wpływa pozytywnie na wytworzenie u ucznia właściwego stosunku emocjonalnego, zarówno do muzyki jak i plastyki oraz, co najważniejsze, dostarcza mu wielu przeżyć estetycznych, kształcąc jego wrażliwość słuchową i uczuciową.

Integracja muzyczno-plastyczna jest z wielu przyczyn natury psychologicznej, dydaktycznej i estetycznej w pełni uzasadniona i wielostronnie pożyteczna. Jedną z podstawowych form zajęć muzyczno-plastycznych jest percepcja utworów muzycznych i ich ekspresja plastyczna. Są to rysunki inspirowane treścią programową lub nastrojem słuchanych utworów instrumentalnych, interpretacja elementów struktury lub całej formy utworu muzycznego. Może być odwrotnie - percepcja dzieła plastycznego i jego interpretacja muzyczna. Interesującą formą zajęć jest zintegrowana ekspresja artystyczna dziecka pod wpływem emocji wywołanych percepcją dzieł muzycznych czy plastycznych lub wywołanych własną twórczością muzyczną i plastyczną.

Na takich lekcjach dziecko jest artystą, który poprzez swoje prace plastyczne ukazuje swój indywidualny styl, a jego dzieła są obrazem życia uczuciowego i bezpośrednią ekspresją tego, co przeżywa.

Aby stworzyć dzieciom możliwość twórczej aktywności można przeprowadzić zajęcia muzyczno-plastyczne:
- Ilustracja plastyczna słownej treści piosenki
- Plastyczne wyrażenie treści programowych miniatur instrumentalnych bez podania tytułu
- Interpretacja plastyczna utworu muzycznego z podaniem tytułu
- Przedstawienie plastyczne elementów muzycznych utworu.

Dzieci zapoznają podczas zajęć utwory zaczerpnięte z płytoteki wychowania muzycznego. Bardzo lubią tego typu zajęcia, ponieważ mogą w nich aktywnie uczestniczyć. Wyrażają siebie przez to co robią za pomocą własnego języka. Prace powstałe pod wpływem twórczości plastycznej dziecka wskazują na jego prawidłowy rozwój psychofizyczny lub są dowodem pewnych zaburzeń emocjonalnych zachodzących w jego psychice. Można zauważyć, że dzieciom łatwiej jest odbierać i zinterpretować plastycznie muzykę, której towarzyszą słowa bądź utwór muzyczny gdzie jest podany tytuł. Utwory te są przeważnie przedstawiane realistycznie.

W miarę systematycznej pracy nad utworem muzycznym, obcowania z nim dzieci zaczynały zauważać muzykę, przeżywać ją, wartościować, a treści pozamuzyczne schodzą na dalszy plan. Etap ten charakteryzuje się tym, że zaczynają powstawać różne prace abstrakcyjne. W czasie przeprowadzanych zajęć ważne jest zachowanie nauczyciela stymulującego rozwój psychofizyczny dziecka na zajęciach muzyczno-plastycznych. Przede wszystkim powinien on stwarzać przyjazną atmosferę, w której dzieci będą aktywne, a także dobierać na zajęcia ciekawe utwory muzyczne tak, by zainteresować i zaangażować dziecko emocjonalnie.

Takie działanie spowoduje lepszy rozwój umiejętności plastycznych dziecka. Powinien stosować różnorodne techniki plastyczne, dobierać je tak, by ułatwiły dziecku wyrażanie tematu plastycznego. Materiały plastyczne mogą bowiem zapewnić uzyskanie wprawy i pewności siebie w posługiwaniu się nimi. Nauczyciel powinien okazywać radość z każdego wysiłku dziecka, nie krytykować i wytykać błędy, stosować zasadę stopniowania trudności oraz ciekawe pomoce dydaktyczne, by wzbogacić formy wyrazu.

Zajęcia muzyczno-plastyczne dowodzą, że muzyka oraz interpretacja plastyczna utworów muzycznych ma wpływ na wszechstronny rozwój osobowości dziecka. Pobudzają myślenie, ponieważ dziecko musi podjąć decyzję co do projektu swojej pracy, rozbudzają wyobraźnię, zainteresowania, mowę dziecka, wpływają na uzewnętrznienie swoich uczuć - nastroju zadowolenia, smutku, radości, niepokoju czy zadumy.

Przeprowadzone zajęcia integracyjne pozwalają lepiej poznać osobowość dzieci. A dzieciom dają z kolei zapewnienie sposobności do ukształtowania swego "ja", do samodzielnego myślenia. Zarówno muzyka jak i plastyka są takimi dziedzinami sztuki, które dają wiele możliwości na wyrobienie odwagi do wyrażania własnych sposobów ekspresji oraz dostarczania okazji do twórczego myślenia. Obie dziedziny sztuki powinny być jak najczęściej wykorzystywane przez nauczycieli nauczania zintegrowanego.

Bibliografia

1. Bulak K.: Słuchanie muzyki. WSiP, Warszawa 1971
2. Chodyma B.: Przygotowanie do pracy z płytoteką. PZWS, Warszawa 1973
3. Danel-Bobrzyk H., Gruchel M., Sikora J.: Jak słuchać muzyki w kl. I - III. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996
4. Gerstmann S.: Podstawy psychologii konkretnej. PWN, Warszawa 1987
5. Lipska E,. Przychodzińska M.: Muzyka w nauczaniu początkowym. Metodyka. WSiP, Warszawa 1991
6. Milejda-Kowalska: O dziecięcej wyobraźni plastycznej. WSiP, Warszawa 1981
7. Popek S.: Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i młodzieży. WSiP, Warszawa 1978
8. Przychodzińska-Kaciczak M.: Muzyka i wychowanie. NK, Warszawa 1979
9. Szumen S.: O sztuce i wychowaniu estetycznym. PZWS, Warszawa 1967

 

Opracowanie: Bożena Majchrzak

Wyświetleń: 1174