Warsztaty integracyjne dla uczniów klas I szkół podstawowych

"Klasa I w królestwie roślin".


I. Adresat warsztatów

Program warsztatów integracyjnych został stworzony z myślą o dzieciach rozpoczynających naukę w klasie I szkoły podstawowej, może być też stosowany już w klasie "0", ponieważ nie wymaga od dzieci posiadania umiejętności czytania czy pisania. Został pomyślany jako jednorazowe warsztaty, które potem wychowawca czy inni prowadzący mogą kontynuować zgodnie z potrzebami i specyfiką danej klasy.

Zajęcia służą wzajemnemu poznaniu się i uświadomieniu dzieciom, że tworzą wspólnotę - grupę, która ma własne normy, zasady i w której jest też miejsce na indywidualne potrzeby i emocje każdego z uczestników.

Warto przeprowadzić te zajęcia po okresie "oswojenia się" dzieci z nową sytuacją szkolną i ze sobą nawzajem, czyli np. na początku października.

II. Cele i treści warsztatów

Główne cele zajęć to:
- rozwijanie społecznej, emocjonalnej inteligencji dzieci,
- kształtowanie prawidłowej komunikacji,
- wzbudzenie poczucia zaufania w grupie,
- lepsze poznanie siebie i innych,
- umacnianie poczucia własnej wartości poszczególnych osób w grupie,
- uświadomienie wzajemnych podobieństw, które łączą,
- wytworzenie poczucia, że kooperacja jest lepsza niż konfrontacja,
- odreagowanie napięcia.

Do realizacji tych celów autorki programu wybrały zabawy i zadania, których treści są bliskie dzieciom, a odnoszą się do świata roślin. Można w ten sposób uniknąć dydaktyzmu czy poczucia bycia zdemaskowanym u dzieci, gdyby program bezpośrednio odwoływał się do dziecięcych uczuć czy zachowań. Skierowanie uwagi dzieci na świat roślin ma też walor edukacyjny, wiąże się z rozbudzaniem pasji poznawania świata. Jak napisał J. Twardowski: "Człowiek żyjący blisko przyrody jest człowiekiem ciekawszym, głębszym, jest człowiekiem, z którym jest się łatwiej porozumieć, bo jest w nim mniej abstrakcji, dużo zdrowej wrażliwości".

Dzieci, wykorzystując istniejące u nich na tym etapie rozwoju myślenie magiczne, metaforyczne, mogą przyswoić sobie istotne treści związane ze światem roślin jako własne.

Autorki wykorzystały do scenariusza zajęć drzewo, jako: "symbol wzrostu, jedności, wielkości, sprawiedliwości, wiedzy, stałości, pokoju, bogactwa, energii, radości, mądrości" (W. Kopaliński "Słownik symboli").Te wszystkie cechy powinna posiadać też dobrze zintegrowana grupa.

Podczas zajęć można korzystać z wierszy czy odpowiednio dobranych dla dzieci fragmentów prozy.
W ramach tego scenariusza wybrano wiersze Danuty Wawiłow: "Drzewo" oraz "Pokrzywa", a także fragmenty opowiadań J. Twardowskiego ze zbioru "Nie tylko o jeżach" - "O drzewach", "Kasztan".

III. Organizacja zajęć

W zależności od liczby uczestniczących dzieci oraz czasu, jaki prowadzący będą chcieli poświęcić poszczególnym zabawom, warsztaty można przeprowadzić w ramach od dwóch do czterech godzin lekcyjnych. Ważne jest, aby zajęcia zakończyć w ciągu jednego dnia. Odbywać się mogą w klasie, gdzie są prowadzone lekcje. Ławki powinny być odsunięte do ściany, krzesła początkowo ułożone w kręgu. Zabawy zostały opracowane z myślą o młodszych dzieciach, które mają silną potrzebę rozładowania napięcia poprzez ruch - stąd sporo tego typu zajęć w początkowym etapie spotkania, stopniowo przechodzą one w formy mniej aktywne.

Do warsztatów, oprócz podanej już przykładowo literatury, potrzebne są następujące materiały:
- naklejki (najlepiej z motywem roślinnym)np. na zeszyty oraz pisak -marker do zapisywania imion dzieci,
- wycięte od szablonu liście (wielkości ok. 10x20 cm),
- duży arkusz brystolu lub papieru pakunkowego z namalowanym wcześniej pniem i gałęziami drzewa,
- dzieci powinny mieć własne kredki, farby czy flamastry do malowania papierowych liści.

Autorki korzystały z następujących książek:
1.M. Jachimska "Grupa bawi się i pracuje" cz. I, Wydawnictwo UNUS, Wałbrzych 1994r.
2.Brigit Fuchs "Gry i zabawy na dobry klimat
w grupie", Wydawnictwo "Jedność", Kielce 2004r.
3.Rosemarie Portmann "Gry i zabawy kształtujące pewność siebie", Wydawnictwo "Jedność", Kielce 2003r.
4.Danuta Wawiłow "Wierszykarnia", Wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1993r.
5.Jan Twardowski "Nie tylko o jeżach", Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000r.
6. Władysław Kopaliński "Słownik symboli" Wiedza Powszechna, Warszawa 1990r.
7.Diana Cooper "Możesz zmienić swoje życie" Wyd. Santorski i S-ka, Warszawa 1995r.

IV. Scenariusz zajęć

1.Powitanie, przedstawienie prowadzących i tematu oraz celu zajęć.

2.Umówienie się z dziećmi co do zasad przestrzeganych na zajęciach (zasada dobrowolności uczestnictwa, zasada wzajemnego słuchania się, szanowania się)

3. Prezentacja imion - każde z dzieci mówi swoje imię i przedstawia kolegę/koleżankę siedzącą obok, prowadzący naklejają dzieciom na ubrania naklejki z imionami

4. Zabawa "Wolne miejsce" - dzieci siedzą w kręgu, jedno krzesło jest wolne, osoba prowadząca zaczyna zabawę mówiąc "po mojej prawej stronie jest wolne krzesło. Chcę, żeby na nim usiadł... (wymienia imię dziecka)".Potem mówi to samo dziecko, po którego prawej stronie zwolniło się krzesło - zabawę przerywamy np. wtedy, gdy wszystkie dzieci się już przesiadły.

5.Wierszyk "Pokrzywa" - prowadzący czyta dzieciom, potem dzieci rozmawiają o pokrzywie i innych roślinach.
"Pokrzywa"
Stoi pod płotem pokrzywa
i patrzy na wszystkich krzywo.
Nikt jej nie lubi na świecie!
Nikt z niej wianuszków nie plecie
i do bukietów nie zrywa!
Każdy ją tylko przezywa!
Biedna, ach, biedna pokrzywa!
Szedł sobie chłopiec przez drogę-
pokrzywa cap go za nogę!
Przebiegło wesołe prosię-
pokrzywa łup je po nosie!
Stoi pod płotem pokrzywa,
okropnie jest nieszczęśliwa!

6. Fragment przypowieści "Kasztan" - czyta prowadzący.
"Wszyscy znamy drzewo zwane kasztanem. Ma liście przypominające łapę z pięcioma palcami. Liście kasztana rozwijają się na wiosnę, wtedy są srebrno -zielone, kosmate, lekko omszone, potem stają się zielone, a jesienią złotożółte. Kwiaty pojawiają się w maju. Wyglądają jak białe lub różowe świece na świeczniku. Owoce przypominają kolczaste kule. Spadają we wrześniu albo w październiku, kiedy umierają im ogonki. Kasztan jest błyszczący, brązowy, miękki w szarej kamizelce. Z kasztanów można robić kasztanowe ludki. Jest kasztan, który nie rośnie w Polsce, a jego owoce zajada się jak delikatesy. Tam, gdzie rosną, mówi się " wzdycha jak małpa do kasztana ", bo małpom ogromnie smakują."

7.Zabawa: "Zgadnij co to za roślina..." .Dziecko, które chce, wychodzi na środek i opowiada o roślinie, a inne dzieci mogą zadawać pytania i zgadują, co to za roślina. Jak ktoś zgadnie, dzieci biją brawo temu, który opowiadało. Dziecko na środku wyznacza inne chętne dziecko do dalszej zabawy.

8.Zabawa "Kto tak samo jak ja lubi..." - Jedna osoba w kręgu pyta "kto tak samo jak ja lubi..." i wymienia roślinę, inne dzieci, które też ją lubią, wstają.

9. Zabawa ruchowa "Pogoda" - prowadzący mówi o tym, że rośliny potrafią się ruszać, np. rosną w kierunku słońca, odwracają się do niego. Dzieci stojące w kręgu są roślinkami i wykonują na komendę określony ruch:
- słońce- dzieci wystawiają buzie do słońca,
- deszcz- cieszą się i wyciągają do góry ręce,
- susza- kucają (rośliny więdną),
- wiatr- kołyszą się.

Można zmieniać tempo poleceń lub pokazywać mylnie (po ostrzeżeniu dzieci), aby dzieci nauczyły się korzystać z instrukcji słownej.

10. Zabawa ruchowa "Drzewka do drzewek"
Dzieci dobierają się w pary i wykonują w nich określone ruchy zgodnie z komendami:
-korzenie się splatają - dzieci dotykają się stopami,
- pień do pnia - dzieci dotykają się plecami,
- gałęzie do gałęzi - łączą się rękami,
- drzewa do drzewek - dzieci szybko zmieniają parę.

11. Zabawa ruchowa "Jabłka do koszyczków". Dzieci są podzielona na trzyosobowe grupki, dwójka dzieci chwyta się za ręce (to koszyczek),trzecie to jabłuszko. Jabłuszek jest o jedno więcej niż koszyczków. Jabłuszka-dzieci biegają po sali, na komendę "jabłuszko do koszyka" jedno dziecko szuka jednego koszyczka - możliwa zmiana w trójkach.

12.Zabawa "Cebula". Dzieci ustawione są w dwóch kręgach- zewnętrzny, gdzie mają buzie zwrócone do wewnątrz koła i wewnętrzny - buzie odwrócone na zewnątrz. W ten sposób dzieci stoją w kręgach naprzeciwko siebie. Kręgi powoli przesuwają się, a dzieci wykonują polecenia podawane przez prowadzącego; podajcie sobie ręce, uśmiechnijcie się do siebie, ukłońcie się sobie, dotknijcie swojego ramienia.

13.Rzeźba drzewa - prowadzący prosi, żeby dzieci opisały, z jakich części składa się drzewo. Następnie wspólnie z dziećmi buduje rzeźbę drzewa- część dzieci tworzy korzenie, część pień, a część gałęzie z liśćmi. Może to być rzeźba przestrzenna, np. z wykorzystaniem krzeseł, a może być płaskorzeźba ułożona np. na dywanie.
Kiedy rzeźba drzewa jest już wykonana, prowadzący zachęca, żeby dzieci poczuły, jak to jest być wielki, silnym drzewem i zadaje dzieciom pytania:
- "Czy to drzewo ma mocne korzenie, które pozwalają je utrzymać?" - dzieci odpowiadają
- "Czy Wasze drzewo ma silny, gruby pień?"
- "Czy ten pień może dać komuś mieszkanie?"
- "Czy gałęzie mogą dać komuś schronienie?"
- "Czy to drzewo rośnie na słońcu?"
- "Czy rośnie samotnie, czy wśród innych drzew?".

14. "Kolorowe listki" - dzieci robią z dłoni lunetę i patrzą przez nią na kolory liści. Nauczyciel może w ten sposób zaobserwować np. wybór dominującego oka. Następnie dzieci kolorują wg własnego uznania liście, które otrzymały. Po skończonej pracy naklejają na swym liściu naklejkę z imieniem i wybierają na arkuszu z narysowanym liściem, gdzie mają wisieć ich liście. Powstaje drzewo całej klasy, wieszane potem w klasie na widocznym miejscu. Rysunek jest omawiany, jeśli dzieci chcą się podzielić refleksjami.

15. Wiersz "Drzewo". Prowadzący czyta dzieciom (dobrze, jeśli dzieci mogą wygodnie usiąść).

Drzewo
Stoi czarne drzewo
w jesiennym ogrodzie.
Patrzę na nie co dzień.

Latem miało drzewo
zieloną koronę,
na ramionach ptaki
żółte i czerwone.
Ręce wyciągało,
nieba dosięgało
i śmiało się, śmiało...

Teraz stoi smutne,
chłoszcze je ulewa.
Żal mi tego drzewa.

Odleciały ptaki
tam, gdzie nie ma zimy.
Odleciały liście
za nimi, za nimi.
Odleciały kwiaty,
porwał je ze sobą
wicher lodowaty.

Żal mi tego drzewa.
Teraz stoi smutne,
nikt mu nie zaśpiewa.

Pobiegnę do niego,
wdrapię się na gałąź
i będę mu śpiewał,
a drzewo, a drzewo
będzie mnie słuchało.

Zaśnij, drzewo, zaśnij.
Jutro będzie jaśniej.
Jutro będzie ładnie.
Śnieg na ziemię spadnie.

Będziesz sobie spało,
ubrane na biało,
śniegiem otulone,
a jak się obudzisz,
znowu będziesz miało
zieloną koronę.

16. Pożegnanie - dzieci łapią się za ręce i razem wołają:
- "Jesteśmy drzewem klasy I..."
- "Wspólnie rośniemy i uczymy się"
- "Jesteśmy sobie potrzebni".

Doświadczenia autorek pokazują, że ta formuła zajęć jest bardzo dobrze przyjmowana i oceniana przez dzieci.
 

Opracowanie: Marta Kwaśniewska
Małgorzata Wajda

Wyświetleń: 4186