Nadpobudliwość psychoruchowa

Nazwą ADHD określamy zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Jest to zaburzenie występujące częściej u chłopców niż u dziewczynek. Jego etiologia nie została w pełni wyjaśniona.

Przyczyny zaburzeń emocjonalnych upatruje się w:
- uwarunkowaniach genetycznych
- niewłaściwym przebiegu ciąży (złe odżywianie się, niehigieniczny tryb życia)
- urazach mechanicznych w czasie ciąży, porodu, połogu
- ciężkim przebiegu chorób, alergiach, urazach głowy w okresie dziecięcym
- w wadliwym oddziaływaniu wychowawczym

Nadpobudliwość psychoruchowa- to jedna z postaci zaburzeń dynamiki procesów nerwowych, wywołanych brakiem równowagi między procesami pobudzania i hamowania. Przewaga procesów pobudzenia wyraża się nadpobudliwością psychoruchową w sferze ruchowej, emocjonalnej i poznawczej.

W sferze emocjonalnej nadpobudliwość wyraża się jako skłonność do zbyt silnego i zmiennego sposobu reagowania uczuciowego. Są to dzieci płaczliwe, obrażalskie, kłótliwe, o dużej labilności uczuciowej. Nie potrafią podporządkować się znanym im i ogólnie przyjętym normom i zasadom. Wynikają z tego niepowodzenia w relacjach interpersonalnych, bywają częściej odrzucane, stają się tzw. Kozłami ofiarnymi lub przyjmują role błaznów.

W sferze poznawczej nadpobudliwość jest przyczyną trudności koncentrowania uwagi przez dłuższy czas. Dzieci reagują na wszelkie bodźce dochodzące z otoczenia, nie potrafią wybrać tego właściwego, najistotniejszego.

W sferze ruchowej dzieci z nadpobudliwością psychoruchową cechuje bardzo duża, wyraźnie wzmożona potrzeba ruchu. W okresie niemowlęcym na przykład dzieci te noszone na rękach wykonują obroty wokół własnej osi, w wózu nie siedzą, lecz podskakują i usiłują z niego wyjść. W wieku przedszkolnym przedkładają ponad wszystko zabawy z elementami gonitwy i siłowania. W wieku szkolnym natomiast podczas zajęć kręcą się, machają nogami, siadają na jednej nodze, postukują rękami, skrobia blat stołu, zwijają i rozwijają kawałek papieru, zamykają i otwierają zamek teczki, ugniatają gumkę itp.

U dzieci z nadpobudliwością psychoruchową mogą występować także tzw. nawykowe ruchy np.: ssanie palca, dłubanie w nosie, pociąganie za włosy, ogryzanie paznokci.

Dzieci nadpobudliwe przedkładają ponad wszystko zabawy ruchowe, w które angażują się emocjonalnie z taką siłą, że często wtórnie pobudzają się jeszcze bardziej. Dlatego tak ważnym jest by stwarzać sytuacje w których mogłyby w sposób kontrolowany i akceptowany zaspokoić ich wzmożoną potrzebę ruchu. Z drugiej zaś strony wdrażać dziecko do zajęć i czynności wymagających spokoju i skupienia.

Tylko spokojne, planowe i świadome, regulowane przez rodziców i pedagogów skierowane na ukierunkowanie uwagi dziecka, zwolnienie tempa jego działania, włączenie się do zajęć dziecka (rysowanie, malowanie), indywidualnej rozmowy, najczęściej przynosi pożądane efekty, a co najważniejsze pomaga i pozwala dziecku doprowadzić daną czynność do końca. Ważnym elementem wychowawczym dziecka nadpobudliwego jest to by uwagi i wskazówki były krótkie, jasne i zwięzłe bez nakazów czy oznak zniecierpliwienia, które w dużym stopniu udzielają się dziecku. Nie można pozwolić na to aby rozgorączkowanie i niepokój dziecka udzieliły się opiekunowi, aczkolwiek, jest to jeden z najtrudniejszych do spełnienia warunków prawidłowego postępowania z dzieckiem nadpobudliwym.

W przypadku dziecka nadpobudliwego bardzo istotny jest bliski kontakt rodziców z wychowawcą udzielającym informacji na bieżąco o reakcji dziecka na różne sytuacje w grupie. Współpraca rodziców z przedszkolem, szkołą powinna obejmować również wzajemne informowanie i porozumiewanie się w sprawach wychowania dziecka. Tylko ujednolicone formy oddziaływania mogą przynieść pożądane efekty.

W pracy z dzieckiem nadpobudliwym należy uwzględnić:
1. Indywidualne podejście do dziecka.
2. Umożliwienie dziecku odnoszenia "małych" sukcesów.
3. Częste sprawdzanie wiadomości i powierzonych mu zadań.
4. Stawianie jasnych wymagań.
5. Ograniczanie do minimum zbędnych bodźców.
6. Organizowanie przerwy w pracy.
7. Powierzanie dodatkowych "odpowiedzialnych" funkcji, sprzyjających rozładowaniu ruchowemu.
8. Unikanie współzawodnictwa.
9. "Nie karanie" bezczynnością.
10.Ustalenie jednolitego kierunku działań i informowanie na bieżąco o stosowanych środkach zaradczych.
11.Uzbrojenie się w cierpliwość.

Należy mieć na uwadze fakt, że nieprawidłowe działania i postawy dorosłych wobec dziecka z nadmierną ruchliwością mogą powodować wystąpienie niepożądanych symptomów takich jak moczenie się, jąkanie, nasilenie zespołu niepokoju ruchowego.

Dziecko nadpobudliwe dzieli swój czas pomiędzy rodzinę i szkolę. Tak wiec szkoła staje się drugim bardzo ważnym środowiskiem, w którym dziecko spędza dużo czasu. Szkoła jest środowiskiem, w którym dziecku stawia się mnóstwo bardzo trudnych zadań: skupienia się na nie zawsze ciekawej lekcji, pohamowania własnej impulsywności i ruchliwości. Szkoła powinna być również miejscem wprowadzenia skutecznych dla dziecka nadpobudliwego metod przekazywania wiedzy i metod wychowawczych. Tutaj trzeba podkreślić, że dziecko nadpobudliwe w komfortowych dla siebie warunkach może osiągnąć wiele.

Kozłowska A. "Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego" "Żak", Warszawa 1996r.
Nartowska H. "Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo" PZWS, Warszawa 1972r.
Skorek E. "Terapia pedagogiczna" "Impuls", Kraków 2004r.
Spionek H. "Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka" PWN, Warszawa 1965 r.
 

Opracowanie: Barbara Szynal
nauczycielka kształcenia zintegrowanego
w Miejskiej Szkole Podstawowej nr 5 w Piekarach Śląskich

Wyświetleń: 809