Katalog

Anetta Czeczuk, Marzenna Dębska
Zajęcia zintegrowane, Artykuły

Dziecko nieśmiałe w grupie szkolnej

- n +

Dziecko nieśmiałe w grupie szkolnej

Obserwując zachowanie dzieci coraz częściej widzimy wzmagający się u nich niepokój, utrudnioną koncentrację, lęk, zaostrzanie się konfliktów z rówieśnikami. Wszystko to może doprowadzić do niepowodzeń szkolnych. Nieśmiałość jest jedną z przyczyn trudności w nauce. Oto krótka odpowiedź na pytania: Jakie problemy stoją przed dzieckiem nieśmiałym?

Jak przezwyciężać nieśmiałość?

Dziecko nieśmiałe wyróżnia się milczeniem, gdy inni mówią, bezruchem, gdy inni poruszają się, izolacją, gdy inni nawiązują przyjazne kontakty i dlatego:
- nieśmiałość utrudnia mu poznawanie nowych kolegów i zawieranie przyjaźni,
- przeszkadza w publicznej obronie własnych praw i wyrażania swoich opinii,
- nieśmiałość sprawia, że inni nie doceniają jego mocnych stron,
- nieśmiałość przyczynia się do zakłopotania i nadmiernego przejmowania się własnymi reakcjami,
- utrudnia precyzyjne myślenie i skuteczne porozumiewanie się,
- nieśmiałości towarzyszą lęk i samotność.

Do często występujących przejawów zachowania nieśmiałego zalicza się zahamowanie reakcji w sytuacji społecznej ekspozycji. Objawia się to trudnością w przekazaniu wyuczonego materiału podczas odpowiedzi w obecności kolegów i nauczycieli. Dziecko nieśmiałe ma trudności w zakresie wykonywania różnych czynności w obecności innych ludzi, którzy mogą poddać je ocenie. Trudności te objawiają się w formie pomyłek oraz zwiększonej liczbie błędów. Dzieci te są bierne, nie podejmują żadnych zadań z własnej inicjatywy, nie proszą nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia, nie zgłaszają się do odpowiedzi nawet wtedy, gdy posiadają wystarczający zasób wiedzy. Nieśmiałość łączy się również ze zmniejszoną aktywnością ruchową. Uczniowie ci mają trudność w nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktów społecznych. Stronią od kolegów. Do grupy włączają się tylko wtedy, gdy zostaną do tego zachęceni lub zawołani. Osoby nieśmiałe są małomówne, niechętnie udzielają swobodnych wypowiedzi, unikają kontaktu wzrokowego.

Przejawom zachowania nieśmiałego towarzyszą charakterystyczne zmiany fizjologiczne: zaburzenia oddechu, zmiana barwy, siły i brzmienia głosu, zacinanie się, jąkanie, trudność w chodzeniu, niezręczność ruchów, drżenie kończyn, pogorszenie widzenia, czerwienienie lub bladość twarzy, pocenie się suchość w gardle.

Nieśmiali zamykają się w sobie, izolują od rzeczywistości, uciekają w świat marzeń.

JAK POMAGAĆ W PRZEZWYCIĘŻANIU NIEŚMIAŁOŚCI?

Daj dziecku czas:
należy stopniować wymagania i wyznaczać cele dostosowane do indywidualnego tempa rozwoju dziecka.

Małymi krokami naprzód:
należy podzielić zadanie na krótsze etapy co spowoduje, że stanie się ono łatwiejsze, a drobne sukcesy staną się zachętą do dalszej pracy.

Podkreślaj sukcesy: należy przypominać dziecku, że obecnie potrafi robić wiele nowych rzeczy, nie należy jednak przesadzać z pochwałami.

Uważaj na słowa:
bardzo istotne są słowa, które używane są w rozmowie z dzieckiem o jego nieśmiałości. Np. zamiast powiedzieć: "boisz się własnego cienia", można powiedzieć: "jesteś bardzo ostrożny".

Skup się na czynach, nie emocjach:
dziecko ma prawo do swoich uczuć, może być smutne czy zalęknione.

Demonstruj:
dorośli mogą przekazywać dzieciom swoje doświadczenia dotyczące pokonywania własnej nieśmiałości.

Przypominaj, że z czasem wszystko stanie się łatwiejsze:
w miarę robienia przez dziecko postępów, należy wracać wspomnieniami do jego osiągnięć.

Odgrywanie roli:
dziecko odgrywa przyszłe wydarzenia, dzięki tym próbom nabiera pewności, że poradzi sobie w trudnej sytuacji.

Zrobienie planu:
starszym dzieciom może stać się pomocny plan kolejnych czynności. Należy zadbać, aby cele nie były zbyt odległe i możliwe do realizacji.

Zachęcanie bez zmuszania:
dorośli powinni zrozumieć różnicę między zachęcaniem, a zmuszaniem. Zachęcanie sprawia dzieciom przyjemność, popycha je w kierunku zmierzającym do osiągnięcia celu.

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ PRZEŁAMUJĄCYCH ONIEŚMIELENIE

Cele: wywołanie zaciekawienia; przełamanie onieśmielenia, rozluźnienie, zmniejszenie napięcia.

Powitanie

1.Uczestnicy siedzą. Prowadzący podaje kolejne hasła, a uczniowie, których dotyczy wymienione kryterium, wstają, wykonują zabawne ukłony czy gesty pozdrowienia wobec grupy, np. "Witam wszystkich, którzy noszą okulary, jedli jajka na śniadanie, mają na sobie coś niebieskiego, lubią chodzić do szkoły".

Podawanie przedmiotu

Materiały: przedmiot do podawania np.: szmaciana lalka; woreczek z grochem; portfel.
1. Uczniowie stają w kole zwróceni twarzami do siebie.
2. Prowadzący podaje jakiś przedmiot, który uczestnicy przekazują sobie tak, jakby ten przedmiot był: bardzo ciężki, gorący, kruchy, lepki, cuchnący, wypełniony gazem lżejszym od powietrza, itp. Prowadzący zmienia polecenia po każdej rundce.

Chodzenie

1. Uczestnicy chodzą swobodnie po sali.
2. Prowadzący zmienia co jakiś czas polecenia, np.:
- chodzimy jak ludzie bardzo zmęczeni, smutni, radośni, zamyśleni;
- chodzimy z otwartym parasolem pod wiatr, w śnieżnych zaspach, po gorącym piasku, skacząc po kamieniach przez górski strumyk;
- chodząc, dotknijcie prawą ręką wszystkich ścian, ustawcie się rzędami według koloru włosów; ustawcie się piątkami według wzrostu;

Uściśnij dłoń

1. Uczestnicy chodzą swobodnie po sali, a prowadzący podaje im kolejne instrukcje:
- uściśnijcie jak najwięcej dłoni;
- stańcie w kręgu, weźcie się za ręce i zróbcie "falę";
- stojąc w ciasnym kręgu, zróbcie jednocześnie przysiad,

Ile nóg ma mucha?

1. Uczestnicy tworzą grupki, których liczebność odpowiada każdorazowo poleceniom prowadzącego, np.: utwórzcie grupy składające się z tylu osób:
- ile nóg ma mucha;
- ile rogów ma stół;
- ile jest palców u ręki;
- ile jest rzędów ławek w klasie.

Zatłoczony tramwaj

1. Uczniowie stają ciasno w dwóch rzędach naprzeciwko siebie.
2. Osoby stojące na końcu kolejno przeciskają się między rzędami ku przodowi, jak w zatłoczonym tramwaju. Potem ustawiają się na początku szeregów, tworząc ściany tramwaju dla następnych. Zabawa trwa tak długo, aż wszyscy przejdą między rzędami.

Tratwa ratunkowa

Materiały: arkusze papieru wielkości około 60 x 90 cm w ilości odpowiadającej liczbie grup.
1. Uczestnicy dzielą się na 10 - 15 osobowe zespoły.
2. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru wyobrażający tratwę ratunkową.
Wszyscy uczestnicy mają się zmieścić na nim i wytrzymać przez około 30 sekund.

Pasażerowie statku

1. Prowadzący prosi uczestników, aby wyobrazili sobie, że są pasażerami statku. Wyjaśnia znaczenie poszczególnych komend:
- na prawą burtę - wszyscy biegną na prawą stronę;
- na lewą burtę - na lewą stronę;
- cała naprzód - do przodu;
- na rufę - do tyłu;
- sztorm - łapią się za ręce;
- kapitańskie tango - tańczą w parach.
2. Nauczyciel podaje kolejne hasła. Zabawa trwa, dopóki budzi zainteresowanie uczniów.

Supły

Uczestnicy stają blisko siebie w ciasnych kołach po 12 - 15 osób, zamykają czy i wyciągają do góry ręce.
1. Każdy jedną ręką chwyta rękę innej osoby. Drugą ręką chwyta rękę kogoś innego.
2. Uczestnicy otwierają oczy i próbują rozwiązać supeł, nie puszczając rąk.

Onomatopeje

1. Uczniowie stają w kręgu. Każdy po kolei podaje wyraz dźwiękonaśladowczy, np.: hau, brum, miau, ko, ko, który cała grupa powtarza.
2. Ćwiczenie można powtórzyć w szybszym tempie.

Rakieta

1. Uczniowie stojący w dość ciasnym kręgu wykonują przysiad, a następnie, naśladują start rakiety, wyskakują w górę, przy czym wydają wspólny okrzyk.
2. Ćwiczenie powtarza się do momentu, aż wszyscy wystartują jednocześnie.

Aktywnie poznawaj innych

1. Uczniowie chodzą swobodnie po sali. Kolejno podchodzą do różnych osób w celu nawiązania krótkiej rozmowy. Zadanie polega na powiedzeniu zdania wyrażającego opinie czy upodobania oraz zadaniu pytania o opinię partnera, np.: lubię przebywać w samotności, a ty?
Omówienie: podsumowując ćwiczenie, można zwrócić uwagę, że powyższy
sposób prowadzenia rozmowy służy podtrzymaniu kontaktu.

Podobieństwa i różnice

Materiały: arkusze papieru, mazaki.
1. Uczniowie łączą się przypadkowo w 5 - osobowe grupy.
2. W ciągu 15 minut starają się znaleźć jak najwięcej podobieństw i różnic między sobą. Zapisują je na arkuszach.
3. Następnie każda grupa prezentuje swoje plansze na forum klasy.
4. Ćwiczenie można powtórzyć, zmieniając skład grup.

Omówienie: na zakończenie można zadać uczniom następujące pytania:
- czy udało im się spotkać osoby o podobnych zainteresowaniach, cechach;
- czy dostrzeżone różnice wzbudziły ich ciekawość i chęć do lepszego poznania kolegów;
- czy widzą możliwość realizowania jakichś wspólnych celów grupowych.

Buty siedmiomilowe

1. Uczniowie siadają w kręgu. Każdy mówi, gdzie i dlaczego chciałby się znaleźć, gdyby miał siedmiomilowe buty.

Mury

Materiały: kartony, mazaki.
1. Każdy rysuje symboliczny mur, którym odgradza się od innych osób. W rysunku stara się oddać cechy swojego wewnętrznego muru, a więc: czy mur obejmuje duży, czy mały obszar; czy jest wysoki, czy niski; cienki, czy gruby;
czy prowadzą do niego jakieś bramy, drzwi, furtki; co kryje się za tym murem.
2. Uczniowie w większych grupach lub na forum klasy prezentują swoje rysunki, komentują, odpowiadają na pytania kolegów.

Film o swoim życiu

Dziecko leżąc wygodnie z zamkniętymi oczami wyobraża sobie film o swoim życiu, potem opowiada: gdzie toczy się akcja filmu, jaki jest główny wątek, kim są główni bohaterowie, kto reżyseruje ten film, jak się kończy.

Napisz do siebie list

Ćwiczenie to polega na napisaniu do siebie listu i opisaniu silnych uczuć, które ostatnio dziecko przeżywało.

Dziennik nieśmiałości

Dziecko zakłada i prowadzi dziennik, w którym zapisuje wszystkie chwile, kiedy czuło się nieśmiałe. Zapisuje: czas, co się zdarzyło, swoją reakcję i konsekwencje jakie poniosło w wyniku własnego zachowania.

Weź ich w krzyżowy ogień pytań

Dziecko sporządza listę osób wobec których jest nieśmiałe. Stawia przed sobą krzesło i wyobraża sobie siedząca na nim osobę, do której mówi, krzyczy, zadaje trudne pytania. Następnie wciela się w obwinianą osobę i udziela odpowiedzi na pytania i zarzuty.

Gdybym tylko nie był nieśmiały

Dziecko przypomina sobie bardzo dokładnie sytuację w której było nieśmiałe. Następnie wyobraża sobie jak zachowałoby się, gdyby nie było nieśmiałe. Co by powiedziało, co zrobiło?

Zarycz lwie, zarycz - zasap pociągu, zasap

Ćwiczenie wykonuje się z grupą dzieci, które są nieśmiałe lub zakłopotane, skłaniając je do tego, by zaryczały jak lew, a później zasapały jak lokomotywa.

"Jesteśmy wszyscy lwami z wielkiej rodziny lwów i mamy konkurs na to, kto najgłośniej zaryczy. Na hasło - zarycz lwie zarycz, wszyscy starają się ryczeć jak najgłośniej". Podobnie ćwiczenie odbywa się z "pociągiem".

Chodzenie po omacku

Dzieci dobierają się w pary, jedno ma zawiązane oczy, a drugie jest jego przewodnikiem. Dziecko z zawiązanymi oczami idzie za głosem przewodnika. Potem zamieniają się rolami. Po wykonaniu ćwiczenia dzieci opisują jak się czuły w roli "ślepca" i "przewodnika".


Bibliografia:
1. Borecka-Biernat D. (2001), Zachowanie nieśmiałe młodzieży w trudnej sytuacji społecznej, Kraków, Oficyna Wydawnicza "Impuls".
2. Chomczyńska-Miliszkiewicz M. (2001), Polubić szkołę, Warszawa, WSiP.
3. Czajkowska I., Herda K. (2001), Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w szkole, Warszawa, WSiP.
4. Poland J. (2000), Wrażliwe dziecko, Dom Wydawniczy, REBIS.
5. Zimbardo P. (2002), Nieśmiałość, Warszawa, PWN.
 

Opracowanie: Anetta Czeczuk
Marzenna Dębska

Wyświetleń: 6900


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.