Leń czy dyslektyk

Dysleksja jest problemem, o którym coraz więcej się pisze i mówi. Zjawisko to zaczyna obejmować coraz to większą liczbę uczniów. Zdarza się, że w szkołach co piąty uczeń ma ten problem.

Ponad sto lat temu, w Anglii, pewien nauczyciel wysłał swojego ucznia który jakby "nie widział czytanego tekstu", do lekarza ogólnego z Seaford- W. Morgana. Ten stwierdził, że chłopiec nie ma wady wzroku. Opisał ten przypadek w "British Medical Joural" z dnia 7 listopada 1896 roku. Opisane trudności Morgan nazwał "wrodzoną ślepotą słowną". Artykuł Morgana stał się punktem zwrotnym w historii badań nad dysleksją.

Z czasem termin "ślepota słowna" został zaniechany, ponieważ okazało się, że specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu są to najczęstsze zaburzenia w rozwoju funkcji językowych. W 1906 roku E. Jakson, prawdopodobnie jako pierwszy zaproponował dla przypadków dysleksji u dzieci określenie "rozwojowa".

Dysleksja to specyficzne trudności w uczeniu się m.in. pisania, czytania, liczenia, które wynikają z pewnych zakłóceń w rozwoju dziecka, czynności mowy, spostrzegania, pamięci słuchowej i wzrokowej, ruchu czy koncentracji. Zaburzenie to nie jest wynikiem wolniejszego rozwoju umysłowego, czy braku inteligencji. "Przytrafia się" dzieciom o prawidłowym rozwoju umysłowym. Dzieci dyslektyczne bardzo często osiągają świetne wyniki w nauce, testach inteligencji, a w odpowiedziach ustnych często są lepsze od dzieci bez dysleksji

Wyróżnia się formy dysleksji rozwojowej:
- Dysleksja: trudności w czytaniu.
Dzieci z dysleksją czytają zwykle wolniej sylabizują bądź gubią końcówki.
- Dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni/ w tym popełnianie błędów ortograficznych mimo, że dziecko zna zasady pisowni ortograficznej/.
- Dyskalkulia: trudności w uczeniu się matematyki.
Dziecko ma problem z nauczeniem się prostych działań matematycznych i tabliczki mnożenia.

Bywa tak, że u jednej osoby występują wszystkie zaburzenia, najczęściej zdarza się, że dysleksja występuje z dysgrafią lub dysleksja z dysortografią.

Etiologia dysleksji rozwojowej to:
- zmiany w centralnym układzie nerwowym; jego nieprawidłowe funkcjonowanie/niedokształcenie kory mózgowej w okolicach związanych z mową, czytaniem, pisaniem./
- niedotlenienie mózgu / w czasie ciężkiego porodu/,
- mikro uszkodzenie c.u.n w okresie prenatalnym,
- pourazowe mikro uszkodzenie mózgu,
- czynniki genetyczne.

Aby postawić diagnozę dysleksja należy przebadać dziecko w Poradni Psychologiczno Pedagogicznej gdzie zespół specjalistów na podstawie odpowiednich badań i testów określi stopień i rodzaj tego zaburzenia. Oprócz tego należy wykluczyć inne czynniki i dysfunkcje tj.
- kłopoty ze słuchem i wzrokiem,
- mózgowe porażenie dziecięce,
- opóźnienie w rozwoju,
- częste nieobecności w szkole co powoduje luki w wiadomościach,
- uszkodzenie mózgu np. po zapaleniu opon mózgowych.

Symptomy ryzyka dysleksji można rozpoznać już u dziecka w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym.

Oto niektóre charakterystyczne symptomy ryzyka dysleksji w różnych okresach życia dziecka.

1.Dzieci w wieku niemowlęcym nie raczkują, późno zaczynają chodzić.

2.Dzieci w wieku 3-5 lat:
- opóźniony rozwój ruchowy/niechęć do zabaw ruchowych/
- mała sprawność manualna/niechętnie rysuje i wycina nożyczkami/
- opóźniony rozwój mowy/dziecko ma trudności z wypowiadaniem złożonych słów, zapamiętywaniem nazw pojedynczych szeregów nazw np. dni tygodnia, pór roku.

3.Dzieci w wieku 6-7 lat:
- dziecko ma problem ze staniem na jednej nodze, chodzeniem po linii prostej, z rzucaniem i chwytaniem piłki,
- rysunki są bogate treściowo lecz prymitywne w formie,
- pojawiają się trudności z wymową /przekręcanie wyrazów- wadliwa wymowa/
- teksty piosenek i wierszyków dziecko trudno zapamiętuje,
- układanie puzzli sprawia mu kłopot,
- pojawia się oburęczność/ mylenie prawej i lewej ręki i nogi/,
- nauka czytania i pisania przebiega z trudnościami.

4. Klasa 1-3 szkoły podstawowej:
Powyższe trudności utrzymują się w dalszym ciągu oprócz tego pojawiają się nowe:
- dziecko ma problem z opanowaniem tabliczki mnożenia, zapisem liczb wielocyfrowych,
- myli litery podobne pod względem kształtu p-b-d; m-n; l-ł-t; m-w, myli głoski: p-b;
- g-k; z-s,
- zaburzona jest grafika pisma i rysunku,
- popełnia liczne błędy typowo ortograficzne,
- tempo czytania jest bardzo wolne, lub bardzo szybkie połączone ze zgadywaniem i opuszczaniem końcówek,
- przeczytany tekst dziecko słabo rozumie,
- ma trudności z utrzymaniem się w liniaturze podczas pisania i bardzo mocno przyciska ołówek do kartki,
- przestawia dyktowane wyrazy, pismo jest rozchwiane, litery są niepołączone ze sobą o różnych proporcjach.

5. Klasa 4 i dalsze etapy edukacyjne:
- trudności z czytaniem często zmniejszają się,
- trudności w pisaniu mogą ograniczyć się głównie do błędów ortograficznych / mimo tego, że uczeń zna doskonale zasady pisowni ortograficznej/.
Trudności mogą się uogólnić na inne przedmioty:
- historię/ uczeń ma problem z zapamiętywaniem dat i nazwisk,
- geografię/ czytanie mapy i wyznaczanie na niej kierunków sprawia uczniowi kłopot,
- chemia/ pojawia się przestawianie symboli we wzorach sumarycznych oraz błędne
pisanie wzorów strukturalnych.

Kłopoty uczniów z dysleksją nie ograniczają się jedynie do "uczenia się", słabsza koordynacja wzrokowo - ruchowa ma duży wpływ na obniżoną sprawność ruchową i motorykę. Uczeń taki nie potrafi złapać piłki, nie trafia do kosza i przywiera do niego przezwisko "fajtłapa". Na wychowaniu fizycznym przejawia się niższą sprawnością ruchową, słabą orientacją w przestrzeni, myleniem się przy komendach np. obrót przez prawe ramię, nieudolność w grach i zabawach sportowych. Na matematyce mogą się pojawić trudności w rozumieniu pojęć geometrycznych /np. równoległy, prostopadły/.W nauce języków obcych zdarza się zniekształcanie wyrazów mało znanych, występują błędy w czytaniu, mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu. Na wszystkich przedmiotach mogą występować trudności ze zrozumieniem instrukcji, poleceń nauczyciela, wolne tempo uczenia się. Często zdarza się, że uczeń ma wiadomości, ale nie potrafi się nimi wykazać. Dysleksji często towarzyszą zaburzenia emocjonalne, które są skutkiem długoletnich niepowodzeń szkolnych, których konsekwencją są zaburzenia motywacji do nauki i pracy nad sobą.

6. Wiek dorastania i dorosłość:
W kwestionariuszu służącym do diagnozy dysleksji u osób dorosłych opracowanym przez Towarzystwo Dysleksji Osób Dorosłych w Londynie wymienia się następujące symptomy charakterystyczne dla tego okresu życia;
- wolne tempo czytania, trudności ze zrozumieniem czytanego tekst,
- błędy ortograficzne,
- trudne do odczytania odręczne pismo,
- w wypowiedziach ustnych przekręcanie wyrazów długich i trudnych,
- trudność w publicznym wypowiadaniu się,
- trudności odróżnieniu strony prawej od lewej, czytaniu mapy, orientowaniu się w nieznanym terenie,
- trudności z zapamiętywaniem i dokładnym przekazywaniem informacji odebranych przez telefon,
- mylenie dat i godzin,
- popełnianie błędów przy wypełnianiu formularzy.

W szkołach postawy wobec dysleksji są różne. Bardzo ważne jest, aby uczeń w odpowiednim czasie został skierowany na badania specjalistyczne i otrzymał pełną diagnozę. W opinii oprócz diagnozy zawarte są wskazówki do pracy dydaktycznej i terapeutycznej. Na tej podstawie nauczyciel powinien zaplanować strategię postępowania z uczniem potrzebującym pomocy, tak aby wykorzystać jego zdolności i umiejętności oraz przyczynić się do polepszenia sytuacji szkolnej takich uczniów. Zdarza się również, że rodzice często w takich sytuacjach upatrują u swoich pociech lenistwo lub twierdzą że z czasem pewne niedoskonałości dzieci z biegiem lat wyćwiczą.

Kilkuletnia praca dzieci nad pokonywaniem przeszkód w uczeniu się przy wsparciu ze strony wyrozumiałych osób dorosłych, może mieć korzystny wpływ na ich rozwój.

Wiele osób z dysleksją rozwojową prezentuje ponadprzeciętne uzdolnienia artystyczne, muzyczne i plastyczne np. Pablo Picasso, Auguste Rodin, a także literackie np. H.CH Andersen. W zakresie nauk ścisłych wymienia się Tomasza Edisona i Alberta Einsteina. Dyslektykami byli wielcy politycy George Washington i Winston Churchill.

My pedagodzy musimy pamiętać, że nasi uczniowie mają wiele talentów które powinniśmy rozwijać i pielęgnować.

 

Opracowanie: mgr Ewa Barańska, pedagog szkolny

Wyświetleń: 1332