Wiodące idee integracji i ich realizacja w klasach integracyjnych

W ostatnich latach obserwuje się pozytywne zmiany zachodzące w świadomości społeczeństwa, dotyczące miejsca i roli osoby niepełnosprawnej w naszym społeczeństwie. Zmiany te, są jak się wydaje, konsekwencją wzrastania w nas, jako społeczeństwie demokratycznym, rozumienia równości praw osoby ludzkiej bez względu na jej kondycję psychofizyczną. Idea integracji stworzona przez Aleksandra Hulka, to wyjście naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom społeczeństwa.

Integracja coraz powszechniej pojawia się w działaniach, które mają na celu organizację życia społecznego osób niepełnosprawnych, czyli ich integrację społeczną.

Spośród wielu definicji integracji wyróżnić można następujące;
- Integracja - "scalanie, proces tworzenia całości z części, włączenia jakiegoś elementu w całość; zespolenie i zharmonizowanie składników zbiorowości społecznej" (A. Hulek).
- Integracja - "akceptowanie i stwarzanie niepełnosprawnym warunków do uczestnictwa w korzystnym, motywującym i stymulującym możliwości środowisku, co przyczynia się do ich aktywnego udziału w różnych dziedzinach życia" (W. Kopaliński).

Idea społecznej integracji osób niepełnosprawnych urzeczywistniana jest w naszym społeczeństwie prawie 30 lat. Mimo napotkanych barier zdobyła ona powszechną akceptację i spowodowała wiele korzystnych zmian także w życiu niepełnosprawnych oraz w systemie instytucji funkcjonujących na rzecz tych osób. Zmiany te dotyczą szczególne dzieci niepełnosprawnych, form niesienia im specjalnej pomocy od pierwszych dni życia, tworzenia dla nich odpowiednich warunków rozwoju i nauki oraz umożliwienia im przeżywania dzieciństwa we własnej rodzinie.

Szczególnym wyzwaniem staje się zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych i włączenie ich w powszechny system kształcenia.

Z nadzieją na umożliwienie kontaktów dzieci zdrowych i niepełnosprawnych zaczęto tworzyć w placówkach oświatowych - szkołach, przedszkolach, klasy czy oddziały integracyjne, gdzie obok dzieci sprawnych funkcjonują dzieci z deficytami rozwojowymi.

System integracyjnego wychowania i kształcenia polega na "maksymalnym włączeniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół i innych placówek oświatowych, umożliwiając im w miarę możliwości- wzrastanie w gronie zdrowych rówieśników"...(A. Hulek).

Wzajemne życzliwe zachowanie osób sprawnych i niepełnosprawnych można kształtować tylko poprzez częsty kontakt i uwrażliwienie na potrzeby innych ludzi. Niezbędna jest do tego odpowiednia liczba doświadczeń zdobywanych od najmłodszych lat. To dzieci nie obarczone złymi nawykami, których osobowość dopiero nabiera odpowiedniego kształtu są najbardziej chłonne i czułe na wzorce dawane przez dorosłych. Zatem w rękach rodziców i nauczycieli leży odpowiedzialność za ich postawy. Ich zadaniem jest wychowanie człowieka wrażliwego i otwartego na kontakty z innymi ludźmi- niezależnie od ich walorów fizycznych i intelektualnych.

Integracja w młodszym wieku szkolnym nie jest ideą łatwą do wdrażania. Sukcesy w tej dziedzinie wymagają dużego zaangażowania ze strony dzieci, rodziców i nauczycieli.

Bez "dobrej" współpracy z rodzicami dziecka nawet najlepsze działania pedagogiczne nie przyniosą oczekiwanych rezultatów. Współpraca ta powinna opierać się więc na wzajemnym zrozumieniu, życzliwości, otwartości. To właśnie z rodziną dziecko powinno być zintegrowane, w niej odczuwać pełną akceptację. Zadaniem nauczyciela jest pomóc w tym dziecku i jego rodzicom poprzez uświadomienie im jego specjalnych potrzeb, konieczności i sposobów ich zaspakajania, ukazywanie możliwości dziecka, podtrzymanie, bądź rozbudzanie optymizmu pedagogicznego rodziców. W miarę możliwości rodzice mogą uczestniczyć w lekcjach, konsultacjach indywidualnych, pogadankach, zajęciach warsztatowych oraz imprezach szkolnych i klasowych. Wszystko to pozwoli im lepiej poznać swoje dziecko, a tym samym pomóc mu przezwyciężyć swoje ograniczenia.

Niezwykle istotne wydaje się ukazanie rodzicom, opiekunom dziecka niepełnosprawnego korzyści, jakie płyną z integracji. A te są niezaprzeczalne.

"Integracja sprzyja bardziej wszechstronnemu rozwojowi dzieci. Nie tylko niepełnosprawnych. Dostarcza wszystkim więcej różnorodnych doświadczeń społecznych, dzięki czemu stymuluje ich rozwój społeczno- emocjonalny" (A.Hulek). Nauczanie integracyjne stwarza lepsze warunki nauczania, ponieważ nauka odbywa się w mniejszych grupach i z wykorzystaniem różnorodnych form i metod. Daje szansę wyrównywania opóźnień i braków poprzez wzbogacanie procesu nauczania terapią prowadzoną przez specjalistów zatrudnionych w placówce integracyjnej. W szkole zapewniona jest opieka medyczna i dydaktyczna, ułatwiony dostęp do zajęć korekcyjno- usprawniających i urządzeń takich jak windy, podjazdy.

Należy pamiętać, że mała liczba uczniów w klasie integracyjnej (15-20) i ich odmienność wpływają korzystnie na współpracę i porozumienie, a innowacyjne metody realizowania zadań dydaktyczno-wychowawczych, bogactwo i różnorodność pomocy dydaktycznych, zapewniają wszystkim zdobywanie doświadczeń na miarę ich możliwości. Dzieci chore i niepełnosprawne nabywają tu wiele umiejętności i wiadomości, odnajdują równowagę psychiczną, pokonują lęk przed nowym środowiskiem, dowiadują się, że kalectwo nie dyskryminuje, ani nie stawia na uprzywilejowanej pozycji. Przestają stawiać siebie po stronie roszczeniowej i unikać odpowiedzialności za własny los. Kontakty w społeczności szkolnej przygotowują dzieci niepełnosprawne do życia w normalnym świecie, pozwalają poznawać postawy społeczne.

Integracja pozytywnie wpływa nie tylko na zachowanie dzieci niepełnosprawnych, a także na ich osobowość. Czują się one tu kochane, akceptowane, odnoszą sukcesy na miarę swoich możliwości, aktywnie uczestniczą w zabawach i zajęciach wraz ze sprawnymi kolegami;

Nie zapominajmy też, że integracja najczęściej pozytywnie wpływa na dzieci zdrowe, które akceptując specyfikę i odmienność upośledzonych kolegów, pozbywają się strachu i obcości przed dziećmi kalekimi. Uczą się tolerancji wobec ich słabości, niesienia pomocy, empatii, co w znacznym stopniu wzbogaca ich szeroko rozumiane doświadczenia społeczne.

Generalizując, zadaniem kształcenia integracyjnego jest koegzystencja osób o zróżnicowanych możliwościach intelektualnych i fizycznych. Poprzez wspólne uczenie się dzieci zdrowe mogą uczyć się spostrzegania potrzeb innych, akceptacji i tolerancji odmiennych zachowań, opiekuńczości i odpowiedzialności za słabszych.

Z powyższych rozważań wynika, że integracja jest niezwykle szlachetnym przedsięwzięciem, bardzo potrzebnym nie tylko ludziom chorym. Na podstawie dotychczasowych obserwacji i doświadczeń można stwierdzić, że wiele przemawia na korzyść idei integracji.

Uczestnictwo dzieci defektywnych w zajęciach prowadzonych przez zwykłą szkolę, czyni ją lepszą dla wszystkich. Dorośli razem z dziećmi uczą się pokory wobec losu i przyjmowania tego, co niesie życie. Uczą się przyjmować to, co w człowieku słabsze i brzydsze, uczą się cierpliwości i wiary w sens aktywności i pracy, często bardzo ciężkiej i mało efektywnej. Uczą się szacunku wobec wysiłku, który trzeba ponosić, aby osiągnąć często bardzo mało. Uczą się odkrywać i ujawniać nasze słabsze strony, pokonywać wstyd związany z innością. Ten wysiłek zaś owocuje w szacunku do samych siebie, w tym, że z dnia na dzień stajemy się coraz bardziej ludźmi.


Bibliografia
1. W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989.
2. A. Hulek (red), Integracja społeczna ludzi niepełnosprawnych, PAN, Warszawa 1987, s.12.
3. A. Hulek (red), Pedagogika rewalidacyjna, PWN, Warszawa 1988, s. 492.

 

Opracowanie: Teresa Paluch

Wyświetleń: 1877