Czy umiesz się skoncentrować? - Dobra koncentracja drogą do sukcesów w nauce

Scenariusz lekcji wychowawczej dla Liceum lub Gimnazjum
Opracowała: mgr Lucyna Nikiel - nauczyciel w Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Armii Krajowej w Bielsku - Białej

Do scenariusza dołączono kartę pracy - ćwiczenia można dobrać według własnego uznania.

Plan zajęć:
I. Czynności porządkowe - 3 min.
II. Przebieg lekcji
1. Jakie warunki sprzyjają efektywnemu uczeniu się? - 5 min.
2. Co to jest koncentracja? - mini wykład. - 5 min.
3. Ćwiczenia na poprawienie koncentracji - na podstawie kart pracy. - 15 min.
4. Podsumowanie testu. - 5 min.
5. Jak rozwijać zdolność koncentracji - kilka praktycznych wskazówek. - 10 min.
III. Podsumowanie lekcji. - 2 min.

Przebieg lekcji

1. Jakie warunki sprzyjają efektywnemu uczeniu się? - Burza mózgów, zanotowanie na tablicy najważniejszych spostrzeżeń.
- motywacja
- sprzyjające warunki zewnętrzne (dobre oświetlenie, cisza, własny "kąt" do nauki, brak zmęczenia)
- zainteresowanie i koncentracja
- dobry nastrój
- inne

2. Co to jest koncentracja?

Słowo to oznacza "skupienie uwagi", czyli umiejętność, którą możemy posiąść lub rozwinąć, dzięki której efektywność wykonywanej przez nas czynności rośnie.

Koncentracja jest określana mianem podstawy wszelkich funkcji umysłowych, do których bez wątpienia zalicza się pamięć. Znasz pewnie z własnego doświadczenia fakt, że przedmiotów, które cię wciągają uczysz się szybciej i z większą przyjemnością - to właśnie dzięki tej ciekawości, która wzmaga zdolność koncentracji.
Jeżeli chcesz się uczyć szybko i efektywnie to pierwsze, co musisz przed nauką zrobić to silnie się skoncentrować. Jeżeli tego nie zrobisz to tylko stracisz czas na bezsensowne przewracanie kartek zeszytu czy książki, żeby w końcu dojść do zaskakującego wniosku - czego to ja się właściwie uczę?
Przez cały czas powinieneś kontrolować i kierować uwagę tylko i wyłącznie na naukę, gdyż koncentracja to właśnie zdolność do skupienia umysłu na jednej czynności.

Jeżeli czeka cię pewna partia materiału do opanowania, to powinieneś zapoznawać się z informacjami zawartymi w książce czy notatkach i automatycznie je analizować. Jednak bywa tak, że akurat w tym momencie pojawia się mnóstwo spraw, od których załatwienia "zależą losy świata". Zatem zajmujemy się błądzeniem myślami, przemieszczaniem się, bo nam niewygodnie, bo chce nam się pić, bo mamy ochotę na coś słodkiego. Dręczy nas pytanie, czy zdążymy wykuć dany materiał w tak krótkim czasie.

Dzięki rozwinięciu umiejętności koncentracji można zaoszczędzić sporo czasu.

Warto zastanowić się, co nam osobiście przeszkadza w koncentracji. Ogólnie przeszkody te można podzielić na: fizyczne (zmęczenie, przepracowanie, choroba, bóle, czynniki zewnętrzne: (oświetlenie, pogoda, hałas itp.)) i psychiczne (stres, depresja, presja czasu, ciążąca odpowiedzialność), zależne (przygotowanie do pracy siebie i miejsca, zmęczenie, kondycja psychiczna) i niezależne od nas (czynniki zewnętrzne, presja), krótkookresowe (zbliżający się sprawdzian, przeziębienie, zmęczenie fizyczne) i długookresowe (poważniejsza choroba).

Granica między czynnikami zaburzającymi koncentrację jest bardzo płynna, bowiem dla jednych presja czasu jest paraliżująca natomiast dla innych będzie silnie motywująca.

Istotne jest to, że koncentracja uzależniona jest od nas samych.


3. Wykonanie kilku ćwiczeń, które pozwolą zorientować się jak wygląda wasza koncentracja. Ćwiczenia według dołączonej karty pracy.

Ćwiczenie 1
Patrz uważnie na rysunek. Kiedy zauważyłeś, że na rysunku można zobaczyć zająca i kaczkę? Spróbuj przez 15 sekund widzieć tylko ptaka. Czy to się udało?

Ćwiczenie 2
Na rysunku widzisz bezładną kombinację przenikających się figur geometrycznych. Policz, nie używając do tego ołówka, ile poszczególnych figur znajduje się na obrazku. Nie wliczaj tych figur, które powstały w wyniku przecięcia się innych figur. Może warto opracować jakąś strategię?
Odpowiedź:
7 trójkątów; 4 czworokąty; 3 ośmiokąty.

Ćwiczenie 3
W kole wpisane są litery alfabetu. Dla zmylenia wpisano również inne znaki, na które nie należy zwracać uwagi. Pokaż palcem litery od A do Z w kolejności alfabetycznej (nie skreślaj znalezionych liter). Spróbuj w domu powtórzyć to ćwiczenie. Najprawdopodobniej okaże się, że za każdym razem potrzebujesz na to coraz mniej czasu.

Ćwiczenie 4
Na rysunku linią połączono po dwie litery. Prześledź linie wzrokiem, nie używając palca, czy ołówka i podaj, które litery łączy jedna linia. Spróbuj zrobić to w 30 sekund.
Odpowiedź:
A - C; E - F; B - D; G - H.

Ćwiczenie 5
Odszukaj wśród bezładnie ułożonych liter wyrazy oznaczające zwierzęta. Odczytaj słowo, które utworzą pierwsze litery odszukanych wyrazów. Spróbuj zrobić to w 1 minutę.

1. MAHNFATRUBYKOETUTNCZDIJĆMMONCUDHULGJDLJ
2. JHSFIESUTWRYNOSABNGDIJRTWYSŚDUIKZLOPWKAZFDJG
3. JJZAJFHDFISDKHINRYTFASKLRYŚJILOPRGYUTGLDJYLJG
4. JYHFSETNUĆSKNUTORKAFSDPOLRYUTKDLJIGCFAKDDKF
5. JLASJFSLJFSJFGGÓFDSJWILKGHGDIFKLOEWFDWJIKCZOIFKG
6. FGYUJKÓLKPEWBGYJIKIDFRINDYKLJIOPBREDECEUJMDFIFJ
7. HASHFKZFMYRZHDKSHASKGLSKOTUJSRHWMNBUWJK

Odpowiedź: BOROWIK

Ćwiczenie 6
Odszukaj na rysunku twarze dwóch kobiet: młodej i starej. Zmieniaj jak najszybciej te twarze jedną w drugą. Czy udaje ci się to bez trudu?

Ćwiczenie 7
Spróbuj jak najszybciej przepisać poniższy tekst, tak, aby każda litera była swoim lustrzanym odbiciem. Nie używaj jednak do tego lusterka.
DOBRYM ĆWICZENIEM NA KONCENTRACJĘ JEST TAKŻE SŁUCHANIE
WŁASNEGO ODDECHU. TEN SZMER ZWYKLE WYDAJEMY NIEŚWIADOMIE;
PRAWIE GO NIE ZAUWAŻAMY. WARTO JEDNAK SKUPIĆ UWAGĘ, KIEDY
WYKONUJESZ ĆWICZENIA ODDECHOWE, KTÓRE PROPONUJEMY W TEJ
KSIĄŻCE, I NIE MOŻESZ SIĘ W PEŁNI NA NICH SKONCENTROWAĆ.

Część tego zadania można pozostawić uczniom do wykonania w domu.

4. Podsumowanie zabawy - testu.
W tym miejscu uczniowie mogą się podzielić swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi testu. Czy zadania były łatwe czy trudne do wykonania.? Może mają własne przemyślenia na ten temat.

5. Jak rozwijać zdolność koncentracji - kilka praktycznych wskazówek.

1. Zacznij od przygotowania miejsca, w którym będziesz się uczył. Może to być biurko, kanapa, krzesło, stół w kuchni - to, co najbardziej tobie odpowiada. Ważne jest jednak, aby uczyć zazwyczaj, a jeśli to możliwe, zawsze, TYLKO w tym miejscu. Okazuje się, że po pewnym czasie nasz organizm będzie "automatycznie" przechodził w stan gotowości do przyjmowania wiedzy właśnie w tym miejscu.
2. Postaraj się wyeliminować wszystkie rozpraszające cię czynniki, tzn. bodźce oddziałujące na wzrok, słuch, powonienie itp.; zasada jest prosta: albo się uczysz i wszystkie inne zadania odkładasz na później, albo się relaksujesz i wtedy nawet na ułamek sekundy nie myślisz o nauce (nie można robić tych czynności naraz, bo wtedy ani się nic nie nauczysz, ani porządnie nie wypoczniesz);
3. Zadbaj o odpowiednie oświetlenie, nie należy mieszać oświetlenia, tzn. uczyć się przy równoczesnym świetle naturalnym i sztucznym.
4. Z miejsca, w którym się uczyć warto usunąć wszelkie rozpraszające naszą uwagę przedmioty (pilot TV, telefon, gazety). Dzięki temu będziesz mógł się skoncentrować na materiale.
5. Wyjdź przed rozpoczęciem nauki na krótki spacer lub przynajmniej przewietrz pomieszczenie, w którym będziesz się uczył.
6. Wyeliminuj wszelkiego rodzaju głośne dźwięki dochodzące z zewnątrz lub występujące w pomieszczeniu, w którym się uczysz - poradzisz sobie z nimi zamykając okno, idąc do czytelni, wkładając do uszu stopery lub... przyzwyczajając się;
7. Przystępuj do nauki z silną motywacją (nigdy nie ucz się w przekonaniu, że to, co robisz nie ma sensu - pamiętaj, że uczysz się dla siebie, w określonym celu, który sam sobie powinieneś wyznaczyć - np. dobre oceny w szkole, własna satysfakcja).
8. Ucz się o właściwej dla ciebie porze dnia; niektórzy ludzie lepiej koncentrują się rano (tzw. skowronki), a inni późnym wieczorem (tzw. sowy); pamiętaj jednak, żeby unikać uczenia się bezpośrednio po godzinie 13, ponieważ wtedy wzrasta ilość glikogenu we krwi, co prowadzi do ogólnego znużenia i braku koncentracji.
9. Unikaj stresu - zdenerwowanie i silny stres to poważni wrogowie pamięci - obniżają zdolność zapamiętywania, koncentrację, zacierają ślady pamięciowe.
10. Pamiętaj, nie daje się utrzymać tego samego skupienia na każdym etapie wykonywania zadania. Każdy człowiek potrzebuje fazy rozgrzewki. Zatem nie zaczynaj nauki od najtrudniejszej części, ale powtórz sobie na początek najważniejsze informacje z poprzedniej lekcji. Dopiero potem przejdź do przyswajania nowego materiału. Mózg ludzki jest zdolny do wzmożonej koncentracji tylko przez około 40 minut, dlatego przerwy planuj w takich właśnie odstępach; powinny trwać od 5 do 10 minut - nie dłużej, bo rozleniwisz pamięć i stracisz wątek; Krótkie przerwy ułatwiają koncentrację. Wbrew pozorom krótka przerwa nie jest stratą czasu.
11. Kształć swoją spostrzegawczość na co dzień. Spróbuj przez jakiś czas wykonywać wszystkie czynności bardzo świadomie, np. myjąc zęby czy parząc kawę. Przyjrzyj się szczegółom na przedmiocie, który bierzesz do ręki. Oglądając wiadomości w telewizji spróbuj tak słuchać, jakbyś miał je potem komuś powtórzyć.

PODSUMOWANIE

Koncentrację, podobnie jak pamięć, można - a wręcz należy - ćwiczyć i rozwijać. Przed przystąpieniem do ćwiczeń powinieneś jednak zapewnić sobie odpowiednie warunki do ich wykonywania, tzn. ciszę i spokój oraz usunięcie z zasięgu wzroku wszystkiego, co mogłoby spowodować mimowolne rozpraszające myśli czy skojarzenia.
Oprócz ćwiczeń zaproponowanych w karcie pracy, można wykonywać również inne. Warto poszukać, np. w Internecie.
Oto kilka przykładów:
1. Z wyrazu MARZYCIELKA ułóż i wypisz jak najwięcej nowych słów. Możesz używać tylko liter z podanego wyrazu, nowe słowa mogą mieć trzy litery lub więcej. Nie układaj nazw własnych (imion, nazw państw itp.), ale możesz używać wszelkich form gramatycznych.
2. Wskaż, które znaki są swoimi lustrzanymi odbiciami (według załączonej karty).

Literatura:
Testy. Bawiąc się poznajesz siebie.- Opracowanie: Friederike Quien - Schotz
Internet - min.
www.Oświata.org.pl
www.e-nauka.COM-SZYBKA NAUKA


 

Opracowanie: Lucyna Nikiel

Wyświetleń: 7726