Praca z lekturą

W roku szkolnym 2005/ 2006 rozpoczęliśmy przygodę z lekturą od spotkania uczniów kl.IIId z autorką książek dla dzieci Wandą Chotomską. Rok 2006 został ogłoszony rokiem języka polskiego i postawiłam sobie za zadanie wdrożenie dzieci do bardziej umiejętnego korzystania z literatury pięknej oraz popularno-naukowej, a poprzez identyfikowanie się z bohaterami i analizę ich postępowania do aktywnego uczestnictwa uczniów w życiu rodziny, swojej klasy i środowisku społecznym. Jak wszyscy wiemy praca z lekturą w kształceniu zintegrowanym jest ściśle związana z realizacją celów i zadań wnikających z założeń programowych edukacji polonistycznej. Czytanie i omawianie utworów literackich w klasach I-III wymaga stosowania atrakcyjniejszych form wywołujących zainteresowanie uczniów książką, która wywołuje emocjonalne i intelektualne przeżycia.

Bogdan Suchodolski w pracy "Rola książki w kształceniu nowoczesnego człowieka" widzi przydatność korzystania z lektury w trzech aspektach:

1.Traktuje ją jako czynnik kształcenia myśli i krytycyzmu, rozszerzania horyzontów wiedzy, zdobywania materiału do porównań i wniosków.

2.Przypisuje jej doniosłe znaczenie dla rozbudzania zainteresowań i zamiłowań; dzięki lekturze świat i życie stają się bardziej interesujące, wiele rzeczy zaczyna pochłaniać, łatwiej zdobyć się na wysiłek i dyscyplinę.

3.Zwraca uwagę, że lektura ma wielkie znaczenie dla kształcenia uczuć i wyobraźni, najbardziej zaniedbanych w wychowaniu stron osobowości; to między innymi zadaniem szkoły powinno być jak najwcześniejsze wykształcenie nawyku sięgania po książkę, szukania zadowolenia w lekturze.(B. Suchodolski)

Przed przystąpieniem do pracy dydaktyczno-wychowawczej z lekturą nauczyciel musi przygotować się w zakresie merytorycznym i metodycznym. Program zostawia nauczycielowi swobodę w doborze lektur, określa tylko liczbę książek i sposób ich przeczytania w ciągu roku szkolnego. Na pewno na wybór powinno mieć wpływ wiele czynników, ponieważ zespoły klasowe tworzą uczniowie, o zróżnicowanym poziomie rozwoju intelektualnego i wielorakich zainteresowaniach, a praca szkoły w dużym stopniu uwarunkowana jest od środowiska społecznego w jakim się znajduje.

O wyborze lektur powinny decydować:
- treści poznawcze, wartości wychowawcze i walory artystyczne książek,
- różnorodność tematyczna, zgodna z zainteresowaniami uczniów,
- wielorakość w zakresie rodzaju i gatunku literackiego,
- potrzeby zespołu klasowego lub zaistniałej sytuacji, zwłaszcza przy wprowadzeniu zmian w lekturze zaplanowanej na początku roku szkolnego,
- dostępność książek.

Po określonym wyborze nauczyciel ustala czas ich realizacji, korelację z innymi przedmiotami, środki dydaktyczne i wycieczki tematyczne.

Sposoby zapoznawania uczniów z lekturą określa program uwzględniając:
-głośne czytanie książek przez nauczyciela,
-czytanie książek (w całości lub fragmentach) przez uczniów w klasie pod kierunkiem nauczyciela,
samodzielne czytanie książek przez uczniów w domu.

Sposoby zapoznawania z poszczególnymi pozycjami zależą od umiejętności czytania uczniów, stopnia trudności i długości oraz rodzaju utworu. Bardzo ważnym warunkiem dla doskonalenia techniki czytania i kształtowania umiejętności czytania ze zrozumieniem jest czytanie książek przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela w klasie.

Nauczyciel przygotowując się do omawiania lektury powinien podzielić tekst urywki przeznaczone do:
-cichego czytania przez uczniów jako przygotowanie do głośnego indywidualnego lub zbiorowego czytania,
-głośnego czytania przez ucznia dobrze czytającego,
-cichego czytania ze szczególnym zwróceniem uwagi na zrozumienie treści jako przygotowania do bezpośredniego opowiadania tego urywka,
-czytanie z podziałem na role.

Taki sposób poznawania utworów sprzyja łączeniu czytania z różnymi ćwiczeniami w mówieniu i pisaniu i zachęca dzieci do twórczej aktywności.

Praca z lekturą związana jest z realizacją prawie wszystkich ćwiczeń w mówieniu i pisaniu oraz ćwiczeń słownikowo-frazeologicznych, syntaktycznych, przewidzianych w programie edukacji polonistycznej klas I-III.

M. Patzerowa w książce "Lektura uczy, bawi, wychowuje" w pracy z przeczytaną lekturą wyróżnia:

-swobodne wypowiedzi uczniów na temat wrażeń z przeczytanej książki,
-omawianie treści utworu w celu zweryfikowania stopnia zrozumienia,
-wsuwanie i omawianie najważniejszych zagadnień zawartych w utworze,
-charakteryzowanie postaci z uwzględnieniem oceny ich postępowania,
-omawianie zagadnień wychowawczych,
-pogłębianie rozumienia treści i problematyki utworu w celu wydobycia sensu moralnego i ustalenia myśli przewodniej,
-określanie gatunku literackiego, formy wypowiedzi oraz stylu i języka utworu,
-wykorzystanie ilustracji.

Rodzaje i formy ćwiczeń w mówieniu i pisaniu uzależnione są wieku uczniów, stopnia trudności i gatunku literackiego.

Doskonałym sposobem utrwalenia treści jest rozwiązywanie zagadek, krzyżówek, rebusów itp., a zwłaszcza inscenizowanie wybranych fragmentów utworu.

Najważniejszą częścią pracy z tekstem literackim jest wysunięcie i omówienie zagadnień w nim zawartych.

Najczęściej należą do nich:
-opisy głównych postaci, połączone z oceną ich postępowania,
-zagadnienia wychowawcze bezpośrednio związane z własnymi doświadczeniami i przeżyciami dzieci,
-ustalenie myśli przewodniej,
-walory stylistyczne i językowe utworu.

Właściwie we wszystkich lekturach poruszane są problemy wychowawcze i najczęściej wiążą się z oceną postępowania głównych postaci. Największą trudność uczniom klas I-III sprawia uchwycenie myśli przewodniej utworu, ponieważ dzieci w tym wieku znajomość treści opierają na faktach w podanych tekście, dlatego nauczyciel musi zwracać uwagę na zagadnienia istotne dla głębszego zrozumienia, na przykład na miłość rodzinną i przyjaźń sąsiedzką w książce A. Lindgren "Dzieci z Bullerbyn" .

Literatura dziecięca charakteryzuje się cechami szczególnymi. Literaturoznawcy uważają, że książka dla dzieci powinna:
-odpowiadać zainteresowaniom współczesnego dziecka,
-mieć urozmaiconą tematykę,
-posiadać interesującą fabułę, żywo i wartko toczącą się akcję oraz wyraziście wyodrębnione scenki i wydarzenia,
-w zależności od tematyki zawierać sporo komicznych sytuacji, różnych cudownych trafów i tajemnic,
-za bohaterów mieć postaci nakreślone zgodnie z psychiką dziecięcą, reprezentujące różne postawy moralne i obyczajowe, a motywacja ich postępowania być oparta na celowości przyczyn i skutków,
-odznaczać się pogodnym klimatem i miłą atmosferą, zmiennością nastrojów i emocji,
-charakteryzować się stylem jasnym, obrazowym i komunikatywnym, pewną dozą dowcipu, barwności opisów, poprzez które dzieci uczą się widzieć piękno w zjawiskach przyrodniczych i kształtować swój stosunek do przyrody,
-posiadać dużo dialogów, które są szczególnie lubiane przez małych czytelników,
-w baśniach, powieściach historycznych mieć język lekko archaizowany, przybliżający dzieciom minioną epokę, co nadaje jej cechy autentyzmu, wzbogaca ogólną sumę wiedzy o świecie i kształtuje stosunek dzieci do przeszłości i teraźniejszości,
-zawierać barwne ilustracje i odznaczać się piękną szatą graficzną,
-rozwijać wyobraźnię dziecka, fantazję, poczucie humoru, uczyć i wychowywać.

Wymienione cechy są kryteriami według, których oceniane są książki dla dzieci.

Uczniowie kształcenia zintegrowanego odróżniają poezję od prozy, ale nie używają jeszcze tych terminów, zastępują je określeniami typu "książka napisana wierszem, książka napisana zwykłą mową" . Ważnym zadaniem dla nauczyciela jest uwrażliwienie dzieci na piękno języka poetyckiego. Należy ich wdrożyć do wyszukiwania ładnych zwrotów, przenośni, porównań i wyrazów, które sprawiają, iż wiersz jest rytmiczny. Wiersze z lektury są bardzo dobrym materiałem do inscenizacji. Istotnym elementem w pracy dydaktyczno-wychowawczej z lekturą jest ilustracja. Ich ilość, wielkość, barwa i konwencja związana jest z z wiekiem młodych czytelników. Zgodnie z programem edukacji polonistycznej mogą być podstawą wielu ćwiczeń redakcyjnych, stylistycznych i słownikowych, na przykład:
1. Ustnego lub pisemnego opowiadania treści ilustracji.
2. Opisu postaci.
3. Układania i zapisywania tytułów.
4. Bogacenia słownictwa związanego nie tylko z analizą treści ilustracji, ale również z zakresu sztuk plastycznych

Ilustracje mogą być wykorzystywane przed, w czasie lub po przeczytaniu lektury.

W zestawie lektur dla klas I-III uwzględniono utwory z różnych gatunków literackich, które różnią się formą przekazu i tematyką. Z uwagi na przeważającą problematykę można podzielić na książki:
-przedstawiające problemy społeczne związane z życiem współczesnym dzieci,
-opisujące życie zwierząt, realistycznie przedstawiające prawdę lub antropomorfizujące zwierzęta,
-wprowadzające dzieci w baśniowy świat fantastyki,
-utwory poetycki o różnej tematyce.

Bardzo ważne jest przybliżenie dzieciom autorów lektur poprzez: pokazanie portretów, organizowanie wystaw książek, które napisali, opowiadanie ciekawostek z ich życia osobistego i pisarskiego, a w klasie III wspólne redagowanie krótkich notatek.
Potrzeba czytania i kontaktu z książką, którą nauczyciel stara się zaszczepić u uczniów klas I-III powinna wzmocnić ciekawość i motywację do samodzielnego czytania, a co za tym idzie rozwinąć ich zainteresowania czytelnicze,

Literatura: "Lektura w klasach I-III" Krystyna Lenartowska, Wacława Świątek.
"Lektura szkolna w klasach 1-3" -Regina Laskowska, Maria A. Szymańska.















Rodzice uczniów klasy I "d" , potwierdzamy swój udział w zajęciach otwartych pt. "Nasi ulubieńcy" w dniu 19.11.2003r.

Podpisy:































Rodzice uczniów klasy II "d" , potwierdzamy swój udział w montażu słowno-muzycznym z okazji "Dnia Matki" i zajęciach otwartych w dniu 29.11.2004r.

Podpisy:





























Rodzice uczniów klasy III "d" , potwierdzamy swój udział w zajęciach otwartych w dniu 25.11.2005r. "Czego nas uczą bajki" i programie słowno-muzycznym z okazji Świąt Bożego Narodzenia "Jasełki" .

Podpisy:





























 

Opracowanie:
Gabriela Maronowska

Wyświetleń: 2396