Telewizja i jej wpływ na proces socjalizacji

Oddziaływanie wszelkich mediów sprzyja temu, iż każdy człowiek od najmłodszych lat odbiera serie bodźców z różnych źródeł. Jest ono atakowane ogromną ilością informacji pochodzących z gazet, książek, plakatów, telewizji itp. Szczególną jednak rolę wśród wyżej wymienionych mają media elektroniczne.

Środki masowego przekazu wzbogacają środowisko wychowawcze dziecka, dając olbrzymią możliwość poznania kraju i świata oraz uczestniczenia pośrednio w różnych wydarzeniach społeczno - kulturalnych i politycznych. Jadwiga Izdebska podkreśla, że media stają się coraz potężniejszymi instytucjami wychowawczymi, oddziałującymi na postawy dzieci i młodzieży, znacznie silniej niż wzory i modele przekazywane w tradycyjny sposób przez środowisko rodzinne czy szkolne. (J. Izdebska, 1996, s.9)

Dominującym środkiem masowego przekazu jest telewizja, z której korzysta na co dzień ogromna liczba ludzi.

Bezkrytyczne oglądanie programów telewizyjnych przede wszystkim przez dziecko może narazić je na trudno uchwytne zmiany w psychice, w tym również w sferze poznawczej osobowości dziecka zauważa Janusz Gajda. Dostępność, powszechność informacji prowadzić może do ich nadmiaru, do przekazywania w krótkim czasie treści różnorodnych, nie tylko pod względem tematycznym a przede wszystkim ich wartości poznawczych. W ciągu jednego nawet programu prezentowane są treści o bardzo różnej randze i wymowie społecznej, wychowawczej, ważne i błahe, płytkie i głębokie, zabawne i tragiczne. Różnorodność programów telewizyjnych, atakowanie małych odbiorców tzw. inwazją płynących nieustannie z ekranu obrazów, dźwięków, informacji; może ich zadziwić, wzruszyć oraz rozgniewać, pobudzić emocjonalnie. (J. Gajda, 1987, s. 4)

Jadwiga Izdebska podkreśla, iż dzieci bezkrytycznie przejmują przekazywane przez telewizję wiadomości, wielu rzeczy nie rozumieją, nie porządkują faktów, nie dokonują analizy. Zwraca również uwagę na pewne charakterystyczne cechy myślenia, wyobrażeń, słownictwa dzieci, jakie kształtowało się pod wpływem ciągłego, wielogodzinnego oglądania telewizji. Telewizja dysponując obrazem, dźwiękiem, ruchem, słowem, komentarzem dostarcza dziecku potrzebę wyobrażenia czegoś o czym słyszy, co widzi. To właśnie dzieci wychowane "na telewizji" powielają gotowe, lansowane przez ekran telewizyjny, wiadomości, wzory postępowania, przeżywania. (J. Izdebska, 1996, s.43)

Ponadto ciągły kontakt z ekranem telewizyjnym poprzez oglądanie programów telewizyjnych, kaset video, również gry komputerowe prowadzić może do kształtowania i utrwalania się u dzieci postrzegania fotograficznego (dwuwymiarowego) rzeczywistości oglądanej na ekranie, w wyniku czego dziecko może mieć trudności w postrzeganiu rzeczywistości. (J. Izdebska, 1996, s.221)

Szczególnie niebezpieczne staje się oddziaływanie telewizyjnych scen grozy i okrucieństwa na zachowania dzieci, gdyż uczą się one nie tylko obserwując żywe osoby, ale także modele fikcyjne postaci, bohaterów telewizyjnych.

Badania przeprowadzone na ten temat wykazują, iż dzieci chłoną z zaciekawieniem wszystko co płynie z ekranu. Zdarza się, że naśladują lub identyfikują się z negatywnymi postaciami filmowymi. Niepokojące jest również duże zainteresowanie dzieci i młodzieży filmami video, gdyż wypożyczalnie kaset oferują zazwyczaj filmy sensacyjno - kryminalne, horrory ukazujące świat zbrodni, morderstwa, kult siły.

Od początków powstania telewizji szczególne miejsce ma przemoc, która stała się przedmiotem zainteresowań badaczy podejmujących próby wyjaśnienia przyczyn i mechanizmów oddziaływania na odbiorcę scen grozy i okrucieństwa. Do znanych opinii na ten temat należą dwie najpopularniejsze. Jedna mówiąca, że przemoc telewizyjna pozostaje w ścisłym związku z agresją u dziecka, odwołując się do teorii uczenia.

Drugie stanowisko nie dostrzega tego rodzaju związków i przyjmuje za podstawę teorię odreagowania Freuda, upatrując w filmach o przemocy, z dużymi przejawami agresji, zastępcze uwolnienie dziecka od agresji. (M. Wawrzak-Chodaczek, 1996, s. 37)

Oglądane przez dzieci sceny przemocy w telewizji wywołują określone zmiany w ich osobowości, ponieważ mogą one, zdaniem J. Izdebskiej, między innymi:
- sprzyjać formowaniu się agresywnego zachowania u dzieci i podnosić poziom agresji w ich zachowaniu wobec rówieśników;
- symulować agresywne fantazje;
- spowodować znieczulenie dzieci na agresję;
- zaburzyć spostrzeganie rzeczywistej roli przemocy w społeczeństwie i przyczyniać się do kształtowania się poczucia zagrożenia ze strony zewnętrznego świata;
- wywoływać nowe formy zachowania agresywnego, które nie były pokazane na ekranie. (J. Izdebska, 1996, s.227)

Powyżej dokonano próby pokazania tylko jednego aspektu oddziaływania środków masowego przekazu, który powoduje negatywne zachowania społeczne jakim jest agresja i przemoc wobec innych.
 

Opracowanie: Tomasz Deskowski

Wyświetleń: 2758