Żydowskie zwyczaje i obrzędy

1.
Od Abrahama do czasów współczesnych historia Żydów liczy ponad cztery tysiące lat. Żydzi stworzyli kulturę wcześniej niż wszystkie inne bez mała narody, które przetrwały do naszych czasów. I mimo najstraszliwszych klęsk zachowali swą tożsamość do dziś.
Najbardziej znanymi symbolami żydowskiej tożsamości i religii są gwiazda Dawida, menora oraz meduza.
Gwiazda Dawida została utworzona z dwóch splecionych trójkątów równobocznych. Jest najbardziej rozpowszechnionym symbolem tożsamości narodowej.
Menora jest siedmioramiennym świecznikiem, którego dokładny opis znajdziemy w Biblii, w Księdze Wyjścia. Według tradycji Bóg wręczył Mojżeszowi projekt menory na górze Synaj. Menora stała się symbolem narodowym i jest oficjalnym godłem państwa Izrael.
2.
W ciągu całego roku Żydzi obchodzą wiele świąt. Jednym z najstarszych i najtrwalszych świąt w tradycji żydowskiej jest szabat. Szabat upamiętnia dzień, w którym stwórca odpoczął po stworzeniu świata.
Szabat rozpoczyna się w piątek wieczorem, a kończy w sobotę wieczorem. Wyznawców judaizmu, czyli religii żydowskiej obowiązuje wtedy całkowity zakaz pracy. Święto rozpoczyna się zapaleniem dwóch świec w piątek, tuż przed zachodem słońca. Zapala je kobieta i odmawia nad nimi błogosławieństwo - jest to jej najważniejszy obowiązek religijny. Odróżnić dni szabatu od innych pomagają również posiłki - a jest ich trzy w ciągu tego czasu.
Najpopularniejszymi daniami podczas szabatu są: śledzie i znana wam chałka, siekana wątróbka, nadziewane szyjki kurze, kiszka, kugel, faszerowana ryba, czulent.
3.
Warto również wspomnieć o bardzo wesołym święcie: święcie Purim, które przypada na luty lub marzec każdego roku.
Purim świętuje się na pamiątkę uniknięcia przez żydów mieszkających w Suzie niechybnej zagłady, którą zaplanował perski dostojnik - Haman. Plany te zniweczyła perska królowa - Estera i jej wuj Mordechaj.
Do obchodów Purim należy czytanie w synagodze - świątyni żydowskiej- historii opisującej intrygę Hamana, dzielność Estery i Mordechaja. W trakcie czytania zgromadzeni za wszelką cenę starają się zagłuszyć padające imię Hamana - gwiżdżą, uderzają w kołatki- bowiem imię niegodziwca powinno zostać wymazane.
Po nabożeństwie urządza się przyjęcie, w trakcie którego podaje się alkohol. Tradycja tego święta nakazuje picie trunków do momentu, aż przestanie się odróżniać dobro od zła - co oznacza często wypicie bardzo dużej ilości wina.
Stałym obyczajem jest dawanie jałmużny ubogim oraz obdarowywanie przyjaciół i sąsiadów drobnymi prezentami - miszloach manot.
W tym dniu także mężczyźni przebierają się za kobiety, kobiety za mężczyzn, a dzieci zakładają maski i kostiumy - przypomina to karnawał.
Uczniowie w szkołach religijnych piszą rozprawy podważające zasady wiary i krytykują swych nauczycieli oraz rabinów.
4.
Większość z was zapewne nie wie, że w Częstochowie, w okolicy ul. Złotej, znajduje się żydowski cmentarz, jeden z nielicznych, które ocalały.
Żydzi traktują swe cmentarze odmiennie aniżeli chrześcijanie; każdy grób jest nieograniczenie trwały i dopóki znana jest jego lokalizacja, miejsce to nie może być naruszone ani przeznaczone na inne cele. Nienaruszalny jest sam grób jak i cała zbiorowość, czyli cmentarz i to na zawsze.
Cmentarze jako rytualnie nieczyste nie są odwiedzane codziennie. Odwiedza się je w rocznicę śmierci zmarłego, a na odwiedzanym grobie stawia się świecę (symbol nieśmiertelności duszy), kładzie się kamyk. Odwiedzający groby cadyków ( żydowskich mędrców) pozostawiają na nich kartki - kwitełech - z modlitwami do Boga.
Na cmentarze przychodzi się bardzo licznie dwa razy w roku: w rocznicę zburzenia świątyni jerozolimskiej i w miesiącu poprzedzającym żydowski Nowy Rok. Zgodnie z tradycją cmentarz jest na zawsze miejscem świętym, przy czym najważniejsze, co kryje ziemia i nie ma znaczenia, czy cokolwiek zachowało się na jej powierzchni.
Na cmentarzach żydowskich poza zmarłymi uroczyście grzebano także zużyte lub sprofanowane zwoje Tory i inne święte księgi zawierające Imiona Boże.
Postawienie nagrobka należy do obowiązków rodziny w pierwszą rocznicę pogrzebu.
Postawiony nagrobek pozostawiano "opiece Bożej", nie wolno go było niszczyć ani nikt nie miał obowiązku troszczyć się o niego.
5.
Małżeństwo w judaizmie postrzegane jest jako wypełnienie obowiązku, przykazania Bożego.
To Kiduszin, czyli uświęceniem. Ceremonia zaślubin według obrządku żydowskiego różni się znacznie od tej, którą znamy, czyli według obrządku katolickiego. Ślub odbywa się pod gołym niebem, np. przed synagogą, na dziedzińcu, obecnie często odbywa się także w synagogach.

Scenariusz ślubu według obrządku żydowskiego.
Występują:
Pan młody
Panna młoda
Rabin
Rodzice młodej pary
Świadkowie
Goście (dowolna ilość)

Ślub musi się odbyć w obecności co najmniej dziesięciu dorosłych Żydów.

Rekwizyty:
Chupa (baldachim, przedstawiający nowy dom, którzy młoda para stworzy), kielich, mały stół nakryty białym obrusem, pierścionek, sześć świec, kontrakt ślubny, czyli ketuba.
1. pan młody i panna młoda czekają przed uroczystością w osobnych pomieszczeniach. Jest z nimi rodzina i przyjaciele.
2. Pan młody w towarzystwie obu ojców i grupy mężczyzn przychodzi do panny młodej - towarzyszą im muzyka i tańce.
3. Pan młody podchodzi do panny młodej i opuszcza welon na jej twarz - bedekin.
4. Pan młody w towarzystwie obu ojców wchodzi pod baldachim (chupę).
5. Panna młoda wchodzi pod baldachim wraz z obu matkami pod chuppę.
Prowadzący pana młodego i pannę młodą trzymają w dłoniach zapalone świece - jako przypomnienie ognia i błyskawic, które były widziane pod górą Synaj podczas dawania Tory.
6. Panna młoda okrąża siedem razy pana młodego i staje po jego prawej stronie - ten zwyczaj symbolizuje budowę nowego domu.
7. Rabin odmawia błogosławieństwo nad winem.
8. Podaje kielich parze młodej - pan młody, a potem panna młoda piją wino z kielicha.
9. Pan młody wkłada pierścień na wskazujący palec panny młodej. Mówi: "Oto jesteś mi poślubiona tym pierścieniem według prawa Mojżesza i Izraela".
10.Zebrani goście potwierdzają fakt ślubu i krzyczą: "Poślubieni" - "Mekudeszet"
11. Świadek odczytuje kontrakt małżeński - Ketubę i oddaje ją pannie młodej.
12. Rabin podnosi kielich wina i odmawia Siedem Błogosławieństw - Szewa Brachot.
13. Młoda para jeszcze raz wypija po łyku wina.
14. Jeden z gości podkłada kielich pod prawą nogę pana młodego, który rozgniata go nogą - przypomnienie o zburzeniu świątyni.
15. W tym czasie rozlegają się radosne okrzyki: "Mazal tow" - "Dobrego losu", "Szczęścia", "Na szczęście"
16. Para młoda udaje się do oddzielnego pokoju na odpoczynek. Po kilku minutach spędzonych sam na sam dołącza do zebranych gości na weselny posiłek.
 

Opracowanie:
Barbara Znamierowska

Wyświetleń: 18331