Greckie dramaty mają źródło w mitologii. Np. Antygona jest rozwinięciem mitu o Labdakidach. Postacie też mają pochodzenie mityczne.
Fedra to córka Minosa, króla Krety i Pazifae, siostra Ariadny, żona Tezeusza. Historia miłości Fedry jest tematem tragedii Eurypidesa Hippolit oraz, wzorującej się na niej tragedii Fedra Seneki Młodszego (w dalekiej przyszłości także utworów Szymona Szymonowica i J.B. Racine’a) Opracowania, wzmianki (Homer) o Fedrze powstawały także wcześniej – np. Fedra Sofoklesa. Fedra kochała swego pasierba – postać tytułową tragedii Eurypidesa, syna Tezeusza i Amazonki. Jej wyznanie miłości zostało odrzucone. Wiedziona zemstą Fedra oskarżyła swego wybranka serca przed swoim mężem, o nastawanie na jej cześć. Spowodowało to rzucenie nań klątwy przez Tezeusza i tegoż prośba o ukaranie pasierba śmiercią. Wysłany przez boga potwór morski spłoszył konie rydwanu Hippolita. Wybraniec Fedry zginął. Fedra z rozpaczy i wyrzutów sumienia popełniła samobójstwo. Fedra to przykład kobiety szalonej z miłości.
W tragedii Eurypidesa Fedra jest narzędziem w ręku Afrodyty, której Hippolit odmawiał czci. Zesłała więc ona z zemsty na Fedrę uczucie. Fedra okazuje się niewinnym narzędziem w ręku Afrodyty. O miłości Fedry mówi Hipolitowi piastunka.
U Seneki, podobnie jak w Antygonie tragedia kończy się rozpaczą jedynej, pozostałej przy życiu osoby - Tezeusza, sprawcy śmierci własnego syna.
Eurypides to jeden z trzech wielkich tragików greckich z V w. (obok Ajschylosa i Sofoklesa). Jego dramat jest wyrazem wyższości prawa natury nad umownym. Jego postacie są realistyczne, ze świetnie pokazaną psychika. Hippolitos (428 r.) jest jedną z 17 zachowanych a z ok. 80 napisanych przez Eurypidesa tragedii.
Medea to czarodziejka, córka Ajetesa, króla Kolchidy, żona Jazona – herosa, dowódcy Argonautów. Medea pomogła Jazonowi zdobyć złote runo, po czym odpłynęła z nim. Zabrała ze sobą swego młodszego brata Absyrta. Gdy pogoń sięgała ich, zamordowała chłopca, poćwiartowała i kawałki ciała rzuciła do morza. Jej ojciec zaniechał pościgu i zajął się zbieraniem ich. W Jolkos Medea przywróciła młodość Aizonowi, ojcu Jazona. W związku z tym córki Peliasa, brata Jazona poprosiły ją by uczyniła to samo z ich ojcem. Medea podała im błędne wskazówki, które doprowadziły do śmierci Peliasa. Z tego powodu Jazon z Medeą zostali wygnani z kraju przez syna Peliasa - Akastosa, który objął panowanie. Udali się do Koryntu. Jazon porzucił Medeę i chciał poślubić Kreuzę, córkę króla Koryntu. Medea posłała Kreuzie w prezencie ślubnym szatę nasyconą trucizną. Po jej założeniu Kreuza (Glauka) spłonęła wraz z całym dworem. Synów swoich i Jazona Medea zabiła. Po czym na wozie o smoczym zaprzęgu uleciała do Aten.
Wątek tragiczny Medei opiera się na sytuacji kobiety, którą porzucił mąż dla innej. Mści się ona za to okrutnie – na rywalce, jak i na dzieciach swego byłego męża, co tragiczniejsze – również jej dzieciach.
Medea (431 r.) jest najsłynniejszą tragedią Eurypidesa. Ten temat podjął także Seneka filozof w swej przeznaczonej do recytacji tragedii.
Antygona – córka Edypa i Jokasty, siostra Ismeny, Eteoklesa i Polineikesa (Polinika), narzeczona Hajmona. Ta postać jest wzorem córki (opiekowała się oślepionym Edypem) i siostry.
Antygona (442 r.) to wciąż aktualna, jedna z7 zachowanych tragedii Sofoklesa. Jak przystało na tragedię grecką nastrójpozostaje cały czas wzniosły. Jej wątkiem przewodnim jest konflikt wartościboskich i prawa ustanowionego przez władcę. Po spełnieniu się klątwy Edypa –bratobójstwa obu jego synów nowym władcą Teb zostaje Kreon. Zakazuje onpogrzebania bratobójcy Eteoklesa. Polinik, jako najeźdźca ojczystej ziemi ibratobójca nie zasługuje na to. W imię uczucia, obowiązku wobec zmarłego, więzirodzinnych sprzeciwia mu się Antygona – wyznaje to otwarcie w rozpoczynającymtragedię dialogu z Ismeną. Obie strony mają swoje racje, godne uznania. Rodzisię więc sytuacja tragiczna. Antygona proponuje Ismenie pogrzebanie brata. Siostraodmawia w imię posłuszności rozkazowi Kreona. Antygona nie kryje się ze swymzamiarem, choć Ismena proponuje zatajenie go. Strażnik przynosi Kreonowiniezręczną dla siebie wieść o pogrzebaniu (symbolicznym – garść ziemi)Polinika. Strażnicy rozgrzebują ciało. Antygona ponownie przysypuje je ziemią ispełnia nad nim właściwą zmarłym ofiarę (z wina, mleka i miodu). Strażnicyprzywodzą ją przed Kreona. Antygona nie protestuje ani nie zaprzecza. Mówi, żeświadomie sprzeciwiła się rozkazowi Kreona. Argumentuje, iż wyższe dla niej sąprawa boże – wola Diki, Zeusa. Kreon nie chce okazać słabości. Zarzuca jej, iżjest osamotniona w swoich racjach. Jest to znaczące nie tylko dlatego, żeAntygona zaraz odpowiada iż inni lękają się głośno mówić. Później w tragediidojdą (przez Hajmona) do Kreona głosy o vox populi, sprzyjającym Antygonie.Ismena pragnie podzielić los siostry. Świadczenie Antygony jednak uniemożliwiato. Hajmon, syn Kreona broni Antygony. Władca pozostaje nieugięty. Hajmon niechcąc patrzeć na kaźń odchodzi i grozi, iż opuści ojca na zawsze. Kreonpostanawia tylko uwięzić winowajczynię, by nie ściągnąć na siebie klątwy. Wszyscyzwracają się przeciw postanowieniu Kreona – także chór starców oraz wróżbitaTyrezjasz. Kreon w końcu słucha rad przewodnika chóru i wydaje rozkazuwolnienia Antygony. Wydarzenia tragiczne następują jedne po drugich. Antygonęodnajduje Hajmon, już po popełnieniu przez nią samobójstwa – wiszącą. W gniewieHajmon zwraca się przeciwko ojcu, gdy ten ucieka Hajmon zabija się mieczem,opierając się z żalem o martwą wybrankę. Dowiedziawszy się o śmierci synaEurydyka popełnia samobójstwo. Kreon pozostaje sam na ziemskim padole, pełengoryczy. Nie zabija się jednak, pragnie uciec wraz z dworem, wini siebie za wszystko.
Wyjściem do dziejów Antygony jest zakończenie tragedii Ajschylosa Siedmiu przeciw Tebom, gdzie następuje rozróżnienie dwóch braci – tylko jeden ma być pogrzebany. Antygona to też dramat samotności, pozostawienia bez wyraźnego wsparcia w tym sensie zarówno tragedia tytułowej bohaterki, jak i Kreona.
Tragedia Sofoklesa ma też związek z życiem politycznym. Wszystkie spektakle były dotowane przez państwo. Żadna z postaci nie miała wówczas jednoznacznej oceny moralnej. Każda postępowała w imieniu dobra polis. Zakończenie dramatu nie rokuje dobra dla społeczności, albo raczej pozostawia ją pod znakiem zapytania – władca ucieka, obywatele są podzieleni – strażnik na przykład dba tylko o własną skórę.
W centrum zainteresowania Sofoklesa znajduje się człowiek zarówno w swojej ułomności jak posągowości. Antygona ponosi świadomą i wielką ofiarę.

Bibliografia:

Kubiak Z., Literatura Greków i Rzymian, Warszawa 2003.
Literatura i nauka o języku, Warszawa 1995.
Literatura polska, przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1985.
Musiał D., Kultura Grecji w epoce klasycznej [w:] Idem. Historia starożytna, Warszawa 2001.
Ober J. Konflikty polityczne [w:] Osborne R. (red.) Grecja klasyczna, Warszawa 2002.
Seneka, Fedra, przeł. A. Świderkówna, oprac. W. Strzelecki, Wrocław 1959.
Sofokles, Antygona, przekład Kazimierz Morawski, Kraków, wyd. III, wyd. KAMA.
Winniczuk L., Słownik kultury antycznej, Warszawa 1986.

Wyświetleń: 6599