REFERAT

„WPŁYW ALKOHOLIZMU RODZICÓW NA CZŁONKÓW RODZINY”


Alkoholizm to choroba, którą można jedynie zaleczyć. Choroba ta atakuje podstępnie i polega na tym, że u chorego stale lub co jakiś czas odzywa się przymus picia. Chory traci kontrolę nad ilością wypitego alkoholu. Stopniowo przestaje kierować całym swoim życiem i staje się mniej odpowiedzialny– zarówno w stanie upojenia, jak i na trzeźwo. Alkoholizm rujnuje pijącego fizycznie, emocjonalnie, duchowo i intelektualnie. Wpływa też na członków rodziny.
Osoby znajdujące się najbliżej uzależnionego dotyka syndrom współuzależnienia. Współuzależnienie to nic innego, jak tylko głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową. Osoby uzależnione cechuje:
- poczucie konieczności kontrolowania postępowania i odciągania od alkoholu,
- odpowiedzialność za niewłaściwe zachowanie,
- huśtawka emocjonalna i naiwna wiara w zaprzestanie picia,
- próba ochraniania przed konsekwencjami picia,
- gotowość do poświęcania siebie,
- przejmowanie wszystkich obowiązków związanych z domem,
- usprawiedliwianie osoby uzależnionej,
- koncentracja życia na osobie uzależnionej.
Sprawcą współuzależnienia jest zawsze osoba współuzależniona, a nie osoba uzależniona. Jeśli w domu pije jeden z rodziców drugi zazwyczaj wchodzi w rolę tzw. „ułatwiacza”, czyli poalkoholowego wspomagacza rodziny. Nie potrafi on oderwać się emocjonalnie od alkoholika i wszystko co czyni- w imię źle zrozumianej miłości- pozwala alkoholikowi pić dalej.
W szczególnie trudnej sytuacji w rodzinie z problemem alkoholowym, znajdują się dzieci. Żyją one w warunkach wysokiego ryzyka i niskiego stopnia przewidywalności reakcji znaczących osób. Często są ofiarami przemocy psychicznej, fizycznej a nawet seksualnej. Dzieci w takiej rodzinie poddawane są silnej deprywacji potrzeb emocjonalnych i biologicznych. Często są niedożywione, niewyspane, zaniedbane i źle ubrane.
Jak podaje PARPA:
- żyją w ciągłym poczuciu zagrożenia,
- mają zaburzenia emocjonalne, związane z lękiem,
- czują się osamotnione i częściej zapadają na różne choroby.
U takich dzieci wytwarza się postawa obronna: nie ufać, nie mówić i nie odczuwać.
Związana jest ona z urazami, których doznaje dziecko.
NIE UFAĆ.
Ufności i porządku świata, dziecko uczy się od rodziców i poprzez rodziców. W rodzinie z problemem alkoholowym, dziecko nie ma oparcia w dorosłych. Wcześnie uczy się, że nie może polegać na swych rodzicach. Często przejmuje ich obowiązki i bierze na siebie nadmierną odpowiedzialność za problemy rodzinne. Otaczający je świat wydaje się dziecku wrogi i obcy, stąd całkowicie przestaje ufać innym ludziom.
NIE MÓWIĆ.
„Nie mówić” oznacza zamknięcie się na tematy związane z rodziną wobec obcych. Alkoholizm to temat zakazany w domu! Dzieciom nie wolno źle mówić o swoich rodzicach. Zaprzeczanie to obowiązująca i obwarowana surowymi sankcjami norma komunikacyjna.W samoobronie dzieci często też kłamią o sobie, bo to je uspokaja (nie rani i nie rozbudza lęku).
Najczęściej dzieci jednak starają się utrzymywać w tajemnicy picie rodziców, również z poczucia gorszości od innych.
NIE ODCZUWAĆ.
To efekt nauki „znieczulania się”. W sytuacji wielkich, paraliżujących uczuć, dzieci w samoobronie odcinają się od nich, dzięki temu czują się bezpieczniej. Nie oznacza to jednak, iż dzieci nie odczuwają żadnych uczuć.
Na co dzień dzieciom towarzyszy duża huśtawka emocjonalna. Żyją one w napięciu, osamotnieniu i niezrozumieniu swych uczuć. Popadają w poczucie winy zarówno w stosunku do pijącego ojca (matki), ale i też wobec drugiego, udręczonego rodzica. Wskutek wielokrotnego doświadczania niezaspokajania własnych potrzeb i związanych z nim cierpień i rozczarowań, odczuwają duże poczucie krzywdy.
Obronność i odejście od siebie samego powoduje, że dzieci w takich rodzinach (i w każdych innych dysfunkcjonalnych), funkcjonują według sztywnych i schematycznych wzorów zachowań. Wchodzenie w te role pozwala uniknąć im kontaktu z bolesną rzeczywistością.
Wyróżnia się wśród dzieci następujące wzory zachowań: maskotka, bohater rodzinny, wyrzutek i zagubione dziecko.

1.Bohater rodzinny:

- najczęściej najstarsze dziecko,
- „rodzic rodziców”- przejmuje obowiązki rodziców,
- dźwiga ciężary innych,
- jest : silny, twardy, nadzwyczaj dzielny i oddany,
- nie potrafi się bawić- często nie ma czasu na zabawę,
- często ma zaległości w nauce,
- nie potrafi brać i czerpać wsparcia od innych,
- przez odcięcie od siebie nie czuje zmęczenia,
sygnałów choroby, wewnętrznego protestu wobec
niesprawiedliwości


2.Wyrzutek inaczej: kozioł ofiarny, dewiant:

- bardzo trudna rola,
- dziecko to pogodziło się ze stwierdzeniem „przez
ciebie pijemy”- uważa, że jest z natury złe,
- występuje buntowniczo i dramatycznie przeciw
codziennej rzeczywistości,
- sprawia poważne problemy wychowawcze: nie uczy
się, wagaruje, kradnie, pije alkohol i przybliża się do
marginesu społecznego,
- pierwsze próby destrukcji są próbami zwrócenia na
siebie uwagi, kolejne natomiast stają się składową
życia (dają aplauz rówieśników, oparcie w grupie,
nieuświadomione odegranie się na dorosłych)


3.Maskotka inaczej: błazen:

- najtrudniejsza rola dla dziecka,
- dziecko w tej roli sprawnie rozładowuje napięcia
rodzinne poprzez: przymilność, żarty i
uwodzicielskość,
- jest bardzo znaczące w domu,
- częste zadania dziecka: „Idź uspokoić ojca” lub „Zrób
coś, żeby mama przestała się denerwować”,
- pewien rodzaj maskotki może być narażony na
wykorzystywanie seksualne,
- dziecko nerwowe i niepewne, odczuwa ciągły lęk i
strach,
- nikt nie traktuje maskotki poważnie,
- zależna od nastrojów innych- ma trudności z
budowaniem własnego życia


4.Zagubione dziecko inaczej: dziecko we mgle, aniołek, niewidoczne dziecko:

- „Piotruś Pan”- marzyciel,
- to ktoś, kogo właściwie nie ma
- grzeczny, spokojniutki, wycofany
- często jest to najmłodsze dziecko,
- w klasie gra rolę „aniołka”,
- dzieci te to zadaniowy,
- nie potrafi kontaktować się i współżyć z ludźmi,
- w dalszej konsekwencji ucieczki od świata może
zacząć sięgać po leki, narkotyki lub alkohol


Dzieci w różnych fazach swego życia często przyjmują różne wzory zachowań, przy czym należy podkreślić, że podane role nie zawsze występują w swej czystej postaci.
Dziecko alkoholika potrzebuje pomocy w :
- zrozumieniu własnej sytuacji życiowej oraz związku pomiędzy alkoholizmem rodziców a swoimi trudnościami,
- odkryciu źródeł własnych emocji, wyrażaniu ich i odreagowaniu,
- pozbyciu się poczucia winy za chorobę alkoholową,
- pozbyciu się wstydu i poczucia osamotnienia,
- osłabianiu poczucia krzywdy oraz jego wpływu na przeżycia i zachowania dziecka,
- zdobyciu wiary, że może mu się w życiu ułożyć,
- zwiększeniu poczucia własnej wartości i docenieniu swoich sukcesów w walce o
przetrwanie,
- budowaniu własnego życia, niezależnego od problemów domowych,
- uzyskaniu kontroli nad własnym losem
Umiejętne zdiagnozowanie dziecka, ma kluczowe znaczenie podczas pracy terapeutycznej
z nim.

LITERATURA:

SZTANDER W.: Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym, Warszawa 1993
PACEWICZ A.: Jak pomóc dziecku nie pić, Warszawa 1994
KOBIAŁKA A. i STRZEMIECZNY J.: Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, „Nowiny Psychologiczne” 1989, Nr 5-6


Referat opracowała: Ewa Jekiełek,
wychowawca świetlicy szkolnej
w ZSP NR 1 w Osieku

Wyświetleń: 6969